Η απελευθερωμένη  σκληρότητα

δεν είναι συγχωρητέα.

Κατά τη γνώμη μου,

είναι ένα ασυγχώρητο πράγμα –

είναι ένα πράγμα

για το οποίο εγώ δεν θα  είμαι 

ποτέ ένοχη γι’ αυτό.

Blanche

Τα σημαντικά έργα  τέχνης,  από όποιο είδος  και αν προέρχονται, είναι σε στιγμές κρίσης, στιγμές  δύσκολες της ανθρωπότητας,  που αποδεικνύουν το μέγεθος τους και την διαχρονικότητά τους. Τόσο όσο υπάρχουν άνθρωποι, όπως τους γνωρίσαμε, τα έργα αυτά θα μας μιλάνε με τις πολλαπλές  αναγνώσεις που περιέχουν.

Αυτές  τις μέρες ήρθε στο μυαλό μου  μια σκηνή από το έργο του Tennessee Williams  ‘A Streetcar Named Desire’  (Λεωφορείον  ο Πόθος). Γραμμένο το  1947, λίγο μετά το τέλος του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου.

Οι δυο κεντρικοί ήρωες του έργου, η   Μπλανς  (Blanche, με το   συμβολικό όνομα Λευκή  που της έδωσε ο συγγραφέας  για να μας βοηθήσει)  και ο Στάνλεϊ (Stanley  Kowalski,  ο  σύζυγος της αδελφής πολωνικής  καταγωγής).

Την  Μπλανς  θα μπορούσαμε να  την βρούμε σε μια ανάλογη ηρωίδα και σε μια αρκετά διαφορετική χρονική στιγμή που μας παρουσιάζεται στο έργο της Μάργαρετ Μίτσελλ  «Όσα παίρνει ο άνεμος», γιατί μετά  από τα χρονικά όρια του έργου και σε ρεαλιστικό επίπεδο,  η ζωή  της  θα μπορούσε να είναι  όμοια με αυτήν  της Μπλανς. Για μένα οι δυο αυτές  γυναίκες είναι μια  και μόνο γυναίκα.

Αλλά  ας μην απομακρυνθώ πολύ από την αρχική μου σκέψη. Ο Στάνλεϊ είναι  σκληρός απέναντι στην Μπλανς. Με την πολωνική καταγωγή του, εκπροσωπεί τη νέα, ετερογενή Αμερική. Βλέπει τον εαυτό του ως τη νέα κοινωνική δύναμη και επιθυμεί να καταστρέψει όσες  αξίες και αισθητικές βρήκε,  με  σκοπό να εδραιώσει τις δικές του.

Οι Πολωνοί μετανάστες μεταξύ 1890 και 1914  μετοίκισαν στην Αμερική. Ο Στάνλεϊ,  γιος  μεταναστών  από   την Πολωνία, είναι η νέα Αμερική, με ξεχασμένες τις ρίζες κάπου μακριά,  αποφασισμένοι να επιβιώσουν και δεν δέχονται οι  Αμερικανοί,  οι πριν από τους ίδιους,  να  διατηρήσουν τις ρίζες τους. Έτσι η ετερογενής Αμερική θα  ισοπεδώσει τις παραδόσεις  και προσδοκίες – πια ψευδαισθήσεις-  των Αμερικανών, κυρίως των Αμερικανών του Νότου.

 Όταν η φτωχή και μη προσαρμοσμένη στη νέα εποχή  Μπλανς,  με παιδική αθωότητα, βγαλμένη φιγούρα  από  ζωγραφικό  εξπρεσιονιστικό πίνακα, προτείνει μια λογική και ηθική και λέει: «I don’ t want realism. I want magic!» (i.e: δεν επιζητώ τον ρεαλισμό,  επιθυμώ και θέλω την μαγεία),   ένας  άλλος  άγνωστος κόσμος θα της εναντιωθεί,   θα  τη συνθλίψει.

Εδώ  έχουμε έναν άγριο αποχαιρετισμό. Ένας κόσμος  που φεύγει διωγμένος από έναn  άλλον κόσμο χωρίς ρίζες, έναν κόσμο  που αντιπροσωπεύει τον ωμό ρεαλισμό, τη  δύναμη της επιβολής δια της βίας, στηn άμεση καθημερινότητα.  Μια προσαρμοστικότητα σε έναν κόσμο χωρίς περιορισμούς,  μια ελευθερία  άγρια και  ακόμη  με άγνωστα τα  αποτελέσματα.

Βγαίνοντας ο κόσμος από έναν πόλεμο  (1945) με την ψευδαίσθηση της ελευθερίας,  είναι έτοιμος να καταρρίψει ό,τι παλαιό,  χωρίς κανέναν ενδοιασμό. Βρισκόμαστε στο  σημείο αυτό σήμερα.   Ο νέος κόσμος  παλεύει με τον παλαιό κόσμο. Ένα πόλεμος  αξιών, πολιτισμού και  ανισορροπίας.  Ένας άλλου είδους πόλεμος.  Η Μπλανς   και ο Κοβάλσκι.  Ο Κοβάλσκι  θα κλείσει σε κλινική για τρελούς την Μπλανς και κανείς δεν θα μιλήσει γι’ αυτήν  πια.

Κλείνω το βιβλίο.  Κοιτάω έξω.   Τα σύννεφα  αυτοσχεδιάζουν.  Τι όμορφα!

Σκέφτομαι  την Μπλανς. Την κάθε Μπλανς,  δηλαδή έναν κόσμο που φεύγει, χωρίς να υπάρχει ένας άλλος κόσμος, φωτεινός  και ελπιδοφόρος, να τον αντικαταστήσει. Οι μεγάλοι συγγραφείς  τελικά είναι και προφήτες. Και να σκεφτεί κανείς ότι το έργο του  Tennessee  Williams θεωρείται και  λίγο ξεπερασμένο….

Κέα,  2020 1 Νοεμβρίου