Steine von Chios
Graurollend:
Salz,
rundum die unlösliche
Öde. – „Ich”,
mein Leib fühlt es
starren, das
aufgerissene Auge
Meer.
Und vor den Eisenrippen
der Mühlen ins
Schattenlose zieht
der einsame Fuß
die späte Schrift.
Blind.
Er kennt das Irren,
mein Stab, der
aus dem Stein
das Wort schlägt…
und dann
das innere Echo! Winter
Sommer der Hölle!
Einmal, ausgeweidet
vom Ölbaum das Schaf
hängt. Lachen.
Weinduft. Ein Tanz.
“Welt! Meint der Schritt.”
Im Mittag, flugzeug-
durchblinkt,
lauschen die Steine:
Vor Jahren, tausend,
einer ging hier,
vorüber, kannte den
Schmerz, einen Staub,
Wort, tief
im Wort… ging
singend, der Stab sang, seine
suchende Hand,
in der andern, aufgelesen
ein Stein, blank,
in der Sprache
des Himmels… Brot,
sagte er –
steinglanzzerweht
sein Lächeln.
Πέτρες της Χίου
Γκρίζα κύλιση:
αλάτι,
ολόγυρα στην αδιάλυτη
έρημο. – “Εγώ”,
το σώμα μου το νιώθει καθώς το κοιτάζει,
το ορθάνοιχτο μάτι της
θάλασσας.
Και μπροστά στις σιδερένιες πλευρές
των μύλων, στο
ασκίαστο παρασύρει
το μοναχικό βήμα
την ύστερη γραφή.
Τυφλός.
Γνωρίζει την πλάνη,
η ράβδος μου, που
από την πέτρα σμιλεύει
τη λέξη…
και μετά
η εσωτερική ηχώ! Χειμώνα,
καλοκαίρι της κολάσεως!
Κάποια στιγμή, εκσπλαχνισμένο κρέμεται
το πρόβατο από το ελαιόδενδρο. Γέλωτας.
Άρωμα κρασιού. Ένας χορός.
“Κόσμε! Σκέφτεται το βήμα”
Στο καταμεσήμερο, ποτισμένες από τη λάμψη των
αεροπλάνων,
ακούγονται οι πέτρες:
Πριν από χρόνια, χιλιάδες,
ένας βάδισε εδώ,
επάνω, γνώρισε τον
πόνο, μια σκόνη,
λέξη, βαθιά μέσα
στη λέξη… βάδισε
τραγουδώντας, η ράβδος τραγούδησε, το
χέρι του που αναζητούσε,
μέσα στο άλλο, σήκωσε
μία πέτρα, κενή,
στη γλώσσα
του ουρανού είπε…
άρτος –
πέτρινη στιλπνότητα
το χαμόγελό του.
O Erich Arendt (1903-1984) υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της λυρικής ποίησης, αλλά και μεταφραστές του Pablo Neruda στη Γερμανία.
Γεννημένος στην ανατολή του 20ου αιώνα στο Neuruppin του κρατιδίου του Βρανδεμβούργου, έζησε ιδιαίτερα φτωχικά παιδικά χρόνια, όντας γόνος ενός υποδηματοποιού και μίας καθαρίστριας. Αφού έλαβε βασική σχολική εκπαίδευση, βιοπορίστηκε ως ελαιοχρωματιστής, ράφτης, υπάλληλος τραπέζης και βοηθός δημοσιογράφου, ταξιδεύοντας επανειλημμένα στην Ελβετία και την Ισπανία. Ασπαζόμενος την κομμουνιστική ιδεολογία και νυμφευμένος με εβραία γυναίκα εγκαταλείπει τη ναζιστική Γερμανία, συμμετέχοντας στον ισπανικό εμφύλιο στο πλευρό των Δημοκρατικών. Μετά την επικράτηση του φασισμού καταφεύγει στην Κολομβία, ενώ στα ύστερα του χρόνια αποφασίζει να επανεγκατασταθεί στην Ανατολική Γερμανία (DDR).
Διακριτές διαδρομές γνώρισε και η ποιητική του έκφραση, που χαρακτηρίζεται στα πρώιμα χρόνια από εξπρεσιονιστικές τάσεις. Στην πορεία επηρεάζεται βαθύτατα από τον ισπανικό εμφύλιο, αναπτύσσοντας έντονα προλεταριακό ύφος γραφής, το οποίο ωστόσο μετεξελίσσεται με τα χρόνια σε μία πρωτόγνωρη εκφραστική εσωστρέφεια, εμφανίζοντας στοιχεία πλήρους άρνησης κάθε εύκολης κατάφασης, αλλά και γλωσσικής κατανόησης. Στα τελευταία είκοσι έτη της ζωής του θέλγεται από την ατμόσφαιρα, τη μυθολογία και το “αιώνιο” φως του Αιγαίου, τα οποία και καταγράφει σε άλλοτε άλλες ποιητικές συλλογές.
Το συχνά αλληγορικό και υπερρεαλιστικό ποιητικό ύφος του Arendt αποτέλεσε σημαντικό φάρο έκφρασης για πολλούς μεταγενέστερους Ανατολικογερμανούς ομότεχνους του, χαρίζοντας του πολλαπλά βραβεία και εν ζωή αναγνώριση.
[Πηγή φωτογραφίας Erich Arendt: https://www.babelmatrix.org/works/de-all/Arendt%2C_Erich-1903]
Αντώνης Κερασνούδης: Δηλώνω ότι δε γνωρίζω τίποτα, παραμένω ωστόσο πρόθυμος να συνεχίσω να αναζητώ κάθε πιθανό σημείο τομής μεταξύ της ποίησης και της ιατρικής. Ξεκίνησα το προσωπικό μου ταξίδι αναζήτησης από τις Σέρρες, όπου έλαβα τον ίδιο βασικό τύπο, ίσως ελάχιστα χρήσιμης, εγκυκλοπαιδικής γνώσης με εσένα που διαβάζεις αυτές τις γραμμές. Προσπάθησα να αποκρυπτογραφήσω τα μυστικά της Νευρολογίας στο Πανεπιστήμιο Ruhr, του Bochum της Γερμανίας, όπου και διατηρώ έως σήμερα τη θέση του Επίκουρου Καθηγητού. Ζω στις Σέρρες, ιχνηλατώ την ποίηση όχι στα ράφια των βιβλιοπωλείων, αλλά μέσα από την ιατρική παρατήρηση των ανθρωπίνων ψυχών. Διδάσκομαι καθημερινά από τις ιστορίες ζωής, αλλά και τη γλώσσα των σωμάτων που νοσούν.
Η ποίηση για εμένα αρχίζει και τελειώνει με τις λέξεις της, δεν επιτρέπει ούτε ένα βήμα παραπέρα. Συχνά αναρωτιέμαι εάν μπορεί να είναι ταυτόχρονα ερεβώδης και ερμητική, ερωτική και εσωστρεφής. Ω, ναι! Ο Novalis (Friedrich von Hartenberg) τελικά είχε δίκιο, η ποίηση θεραπεύει τις πληγές που ανοίγει η λογική. Είναι προτιμότερο να την αφουγκραζόμαστε καθώς διαλέγεται με τον εαυτό της, ανάμεσα στη μυστική συνεννόηση των λέξεων της, παρά να τη βιώνουμε δια των τελεολογικών χειλιών ενός τρίτου προσώπου. Οι ποιητικές συνθέσεις προϋποθέτουν ήρεμη ανάσα ησυχαστηρίου για να τις αφουγκραστούμε. Το δικό μου ρομαντικό αίσθημα για τον κόσμο μοιάζει με το αίσθημα του αρρώστου για την υγεία…
[Ο Αντώνης Κερασνούδης είναι Επίκουρος Καθηγητής Νευρολογίας του Πανεπιστημίου Ruhr-Bochum Γερμανίας.
Email: antonis.kerasnoudis@gmail.com]
Αφήστε το σχόλιο σας