Διάλεξα να ζήσω
ως επισκέπτρια
αφού έτσι ήρθα
και έτσι θα φύγω
γρήγορα
τόσο που
μόλις και θα καταλάβω
τι έγινε
1979-1980/83
O Μάνος Κατράκης είναι συνδεδεμένος στις μνήμες μου με τον Στάθη Δρομάζο, τον θεατρικό κριτικό της Καθημερινής. Ο Στάθης Δρομάζος[1] ήρθε και είδε παράσταση στο Ασκητικό Θέατρο με το οποίο ξεκίνησα την επίσημη θεατρική μου σταδιοδρομία. H παράσταση ήταν το «Κάτι που δεν λέγεται», του Τέννεσυ Ουίλλιαμς. Για τη σχέση μου με τον Στάθη Δρομάζο θα γράψω κάποια άλλη στιγμή. Σε αυτό το ημερολόγιο θυμάμαι μια συμβουλή από έναν κορυφαίο ηθοποιό και πνευματικό άνθρωπο του τόπου μας που ευτύχισα, κυριολεκτικά, να γνωρίσω. Όπως οι περισσότερες γνωριμίες μου είναι σύντομες, πλην εξαιρέσεων που μετατράπηκαν σε φιλίες κι αυτό γιατί κρατηθήκαν για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Τον Μάνο Κατράκη, τον παρακολουθούσα στις παραστάσεις του[2] ως σπουδάστρια της Δραματικής Σχολής, πριν και μετά από αυτήν την περίοδο. Όταν σε μια μας έξοδο, με την συντροφιά του Στάθη Δρομάζου και της Ντόρας Τσάτσου, της χορογράφου και Διευθύντριας του Εθνικού Θεάτρου, στην παρέα μας προστέθηκε και ο Μάνος Κατράκης. Και από εκείνο το βράδυ πολλά άλλα βράδια στη συνέχεια, σε μικρά ταβερνάκια στο Παγκράτι, η γνωριμία μας σταθεροποιήθηκε. Ζεστή ατμόσφαιρα, άνετη, απλή, με συζητήσεις γύρω από το θέατρο και τους ανθρώπους του θεάτρου. Έτσι τον γνώρισα (1979- 1983) και από κοντά τον Μάνο Κατράκη. Άκουσα τις απόψεις του και εκτίμησα τη σκέψη του. ‘Έπαιζα στο Ασκητικό εκείνο τον καιρό και είχα αναλάβει ένα σωρό υποχρεώσεις, έπαιζα σε δυο έργα και ετοιμάζαμε ένα τρίτο και είχε έρθει και η απάντηση από το Εργαστήρι του Γκροτόφσκι, που είχα κάνει αίτηση για να συμμετέχω σε κάποια σεμινάρια τον ίδιο χρόνο. Με είχαν δεχτεί και ετοιμαζόμουν να πάω, αλλά έπρεπε να δηλώσω παραίτηση από το Ασκητικό Θέατρο, με το οποίο θα συνεργαζόμουν για την περίοδο 1979-1981. Δύσκολη απόφαση. Τι θα έκανα με τις υποχρεώσεις που είχα αναλάβει.
Σε μια από τις εξόδους μας με τους ξεχωριστούς μου φίλους, τέθηκε και το ζήτημα αυτό. Να πάω, να μην πάω. Οι γνώμες διίσταντο. Ο Κατράκης ήταν ο πιο επιφυλακτικός και ο πιο αυστηρός, όταν τελικά αποφάσισε να εκφράσει τη γνώμη του.
Τότε διατηρούσε ένα γραφείο μικρό, στο κέντρο της Αθήνας. Θέλησα να τον δω πριν φύγω για την Πολωνία και όταν γύρισα από εκεί επίσης. Ήταν προφητικά τα λόγια του, γνώριζε καλά τον τόπο μας και τους ανθρώπους, τις πεποιθήσεις μας και τις νοοτροπίες μας ως λαός και η συμβουλή του τότε, αν την άκουγα ίσως να ακολουθούσα άλλη πορεία.
Όμως ήθελα να είμαι πιστή στον εαυτόν μου και έτσι συνέβη ότι είχε προβλέψει ο Κατράκης για το ταξίδι μου αυτό και για την μετέπειτα πορεία μου.
Θυμάμαι τη σκηνή σαν να είναι τώρα. Αφού είχα καθίσει απέναντι του την τελευταία φορά που τον είδα στο γραφείο του -αφού είχα επιστρέψει- διαδραματίστηκε μια θεατρική σκηνή. Μου είπε: «Θέλεις να παίξουμε μία μικρή σύντομη σκηνή;» Του είπα: «Ναι, θέλω». Τότε εκείνος σηκώθηκε, πήγε στη πόρτα του γραφείου του και μου είπε «Έλα να βγεις έξω και να χτυπήσεις την πόρτα για να σου ανοίξω».
Βγήκα έξω. Έκλεισε η πόρτα. Εκείνος πίσω από την πόρτα περίμενε για λίγα λεπτά. Περίμενα κι εγώ, δεν ξέρω τι ακριβώς, και μετά χτύπησα την πόρτα. Εκείνος σε λιγότερο από τρία λεπτά μου άνοιξε και μου είπε χωρίς να βιάζεται: «Τι θέλετε;». Δεν ήξερα τι να του απαντήσω. Τι να ήθελα; Να μπω μέσα φαντάζομαι. Τότε σκέφτηκα όσα μου είχε πει πριν το ταξίδι στην Πολωνία. Και με ένα αυτοματισμό του απάντησα «να μπω μέσα». Κι εκείνος είπε «Έχει περάσει η ώρα, δεν δεχόμαστε τώρα» και την έκλεισε διακριτικά.
Μου άνοιξε πάλι βιαστικά χαμογελαστός και είπε: «Έλα να τελεύσουμε τον καφέ μας». Ύστερα από λίγο κοιταχτήκαμε. Σιωπή. Ναι, κάπως έτσι θα γινότανε. Μου είχε πει τότε «αν θα φύγεις να μείνεις εκεί, δεν γίνεται να πας εκεί και να ξαναγυρίσεις πίσω σαν να μην συνέβη τίποτα». Ήταν κάθετος στο όχι να μην πάω, εκτός και αν έμενα. Και είχε δίκιο. Όταν γύρισα και εγώ και οι άλλοι, όλα ήταν διαφορετικά και δύσκολα στην προσαρμογή και την επικοινωνία. Πέρασε λίγος καιρός και συναντηθήκαμε πάλι χαλαρά και σε φιλική ατμόσφαιρα σε ταβερνάκι και εξιστορούσα και εγώ τις δυσκολίες που συναντούσα στην δουλειά μου και εκείνος με εκείνο το αφοπλιστικό του χαμόγελο και την ξεχωριστή φωνή του μου είπε: «Αφού σου είχα πει μην πας, δεν με άκουσες».
Ναι, δεν τον άκουσα, αν και ήξερα ότι έχει δίκιο από την μεριά που το έβλεπε. Άφησα μια καλή αρχή που είχα κάνει στο θέατρο και έφευγα για κάτι που εδώ στον τόπο μου δεν καταλάβαιναν τι ήταν ακριβώς. Άφησα πίσω μια δουλειά με συνέχεια και τις υποχρεώσεις που είχα ξεκινήσει για κάτι άγνωστο, μια περιπέτεια και έβγαλα ένα όνομα ότι αυτή… φεύγει, δεν είναι συνεπής. Και είχαν εν μέρει δίκιο. Δεν ήμουν συνεπής.
Καμιά φορά το φέρνει ο δρόμος και οι δουλειές στο κέντρο και περνάω από την οδό… μεταξύ Ακαδημίας και Πανεπιστημίου.
Τελικά τα κτήρια ζουν περισσότερο από μας.
Αθήνα 2014
Ξεσκονίζοντας θεατρικής κριτικές του 1980 θυμάμαι τα ‘πέριξ’ των παραστάσεων και των εντυπώσεων.
Η παρέα της εξορίας: Μάνος Κατράκης, Γιάννης Ρίτσος, Δημήτρης Φωτιάδης, Μενέλαος Λουντέμης.
Φθινοπωρινή ιστορία με δύο κορυφαίους ερμηνευτές. Ένα έργο-ύμνος στην αγάπη. Και οι δύο έφυγαν στις 3 Σεπτεμβρίου. Η Λαμπέτη το 1983 και ένα χρόνο αργότερα, ο Κατράκης.
[1] Στάθης Δρομάζος: http://www.kathimerini.gr/153711/article/politismos/arxeio-politismoy/o-sta8hs-dromazos-ths-ka8hmerinhs
[2] Οι παραστάσεις με τον Μάνο Κατράκη που είχα δει, την περίοδο της μαθητείας στο θέατρο και λίγο μετά:
1977 – Φθινοπωρινή ιστορία
1978 – Οι τελευταίοι
1978 – Ο Μονοσάνδαλος
1979 – Συντροφιά με τον Μπρεχτ
1984 – Προμηθέας
Αναφορές:
Έλλη Λαμπέτη και Μάνος Κατράκης / Μην αγγίζετε, παρακαλώ, αυτό το λουλούδι…
http://homouniversalisgr.blogspot.com/2016/09/14-1908-2-1984.html
http://iasmos.net/user.php?uid=2609&acatid=324
[Copyright © Μαρία Σκουλαρίκου-Πανούτσου]
Αφήστε το σχόλιο σας