Κόρμακ ΜακΚάρθυ / Μικρό βιογραφικό

Ο Cormac MacCarthy γεννήθηκε το 1933 στο Τενεσί. Με το πρώτο του μυθιστόρημα, “The Orchard Keeper” (1955), κερδίζει το βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα του Ιδρύματος Φώκνερ. Με το πέμπτο μυθιστόρημά του, “Ματωμένος μεσημβρινός” (1985),  θα γίνει διάσημος στον κόσμο. Ακολουθεί η λεγόμενη “Τριλογία των Συνόρων”, με τα μυθιστορήματα “Όλα τα όμορφα άλογα” (2000), “Το πέρασμα” (2003) και “Πεδινές πολιτείες” (2009). Μεγάλη επιτυχία γνωρίζουν και τα επόμενα βιβλία του, “Καμιά πατρίδα για τους μελλοθάνατους” (2008) και “Ο δρόμος” (2007), που έγιναν κινηματογραφικές ταινίες. Έχει βραβευτεί, μεταξύ άλλων, με το Εθνικό Βραβείο Βιβλίου, με το Βραβείο Κριτικών ΗΠΑ το 1992 (“Όλα τα όμορφα άλογα”) και με το Πούλιτζερ λογοτεχνίας το 2007 (“Ο δρόμος”).

Δεκαέξι χρόνια μετά το εμβληματικό δυστοπικό του βιβλίο «Ο δρόμος επέστρεψε με ένα μυθιστορηματικό δίπτυχο: τον «Επιβάτη» και το «Stella Maris», που κυκλοφόρησαν στα τέλη του 2022 από τις Εκδόσεις Gutenberg.

Αναλύοντας τον MacCarthy – Συγγραφικό ισοζύγιο

O MacCarthy έχει μοναδική αφηγηματική τεχνική και εξαιρετικό πεζογραφικό ύφος.

Εκπρόσωπος του σύγχρονου βρώμικου ρεαλισμού έγραφε κυρίως μεταφυσικά-δυστοπικά θρίλερ, ιστορίες τρόμου και γουέστερν. Τεχνικά βασιζόταν αποκλειστικά στους διαλόγους (σχεδόν το 70% των έργων του) και στην κοφτή γλώσσα με ελάχιστα σημεία στίξης και επίθετα.

Το μοτίβο πλοκή-κορύφωση-κάθαρση απουσιάζει από τα έργα του, όπως και η ψυχογραφική εμβάθυνση στα προφίλ των ούτως ή άλλως «περίεργων» και μοναχικών πρωταγωνιστών του. Η gothic ατμόσφαιρα και ο πένθιμος ρυθμός του πιθανόν να μην έλκει αρχικά τους αναγνώστες. Είπαμε, δεν είναι μυθιστορήματα πλοκής και χαρακτήρων τα έργα του αλλά ιδεών. Διαβάζοντας το συγκεκριμένο συγγραφέα είναι σα να συμμετέχεις και εσύ σε ένα project μαζί του. Πρέπει να φτιάξεις ένα παζλ, να κολλήσεις τα κομμάτια και δεν είναι ποτέ σίγουρο ότι αυτός θα σε βοηθήσει σε αυτό. Έχεις κάποιες πληροφορίες, πολλές φορές συγκεχυμένες, αλλά πρέπει μόνος σου να βρεις την άκρη ή τη λύση η οποία σαφώς μπορεί να διαφέρει με αυτά που έχει στο μυαλό του ο συγγραφέας. Σε εξιτάρει όλο αυτό. Σε γοητεύει το παιχνίδι, όχι ο δημιουργός.

Αυτός, όπως και οι πρωταγωνιστές του, παραμένει αποκομμένος και αποστασιοποιημένος (έτσι συνήθιζε σε όλη του τη ζωή). Θα σε μπερδέψει σίγουρα. Αλλού θα σε φλομώσει στις ακριβείς περιγραφές και τη λεπτομέρεια (για τεχνικά θέματα, για αεροπλάνα, αυτοκίνητα, για καταδύσεις, για νόμους της κβαντικής φυσικής και των μαθηματικών) και αλλού θα είναι εκνευριστικά ασαφής. Άλλες φορές θα πιάσεις τον εαυτό σου καθηλωμένο στο γραπτό και άλλες να διαβάζεις διαγωνίως και πλαγίως.

Η σουρεαλιστική και ψυχεδελική κάποιες φορές προσέγγισή του θα σε αποδιοργανώσει. Μέχρι να συνέλθεις θα πρέπει να ξαναδιαβάσεις προηγούμενα κομμάτια για να ανταποκριθείς. Είναι πολυεπίπεδα και βρίθουν φιλοσοφικών εννοιών τα έργα του. Απαιτούν προσήλωση και εγρήγορση.

Έχει και αυτός τις εμμονές του. Ένας μονίμως περιπλανώμενος (Ιουδαίος) περίεργος άνδρας ο βασικός του χαρακτήρας. Η απουσία γυναίκας βασικής ηρωίδας (εκτός από το τελευταίο Stella Maris). Οι απογυμνωμένες λέξεις, η απουσία επιθέτων ακόμα και ρημάτων στα γραπτά του (βλ. Ο Δρόμος) και σημείων στίξης (ούτε απόστροφο δεν βάζει στο πρωτότυπο, για παράδειγμα το cann’t είναι γραμμένο συνέχεια cant). Φυσικά όλα αυτά δένουν με το ζοφερό, βιβλικό τοπίο των έργων του και με τις ποιητικές  -ποτέ όμως λυρικές- εξάρσεις του.

Στα περισσότερα μυθιστορήματά του «βγάζει» τις επιρροές του από τον Κάφκα, τον Φώκνερ και τον Μπέκετ. Στον «Επιβάτη»μ που είναι από τα τελευταία του και όχι από τα καλύτερά του κατά την προσωπική μου άποψη, οι τρεις αυτοί ογκόλιθοι της λογοτεχνίας είναι σαν να συγγράφουν από κοινού με τον MacCarthy αυτό το βιβλίο.

Το δίπολο ζωή-θάνατος, η σχέση πατέρα-γιου, η αγάπη, η θλίψη, οι σύγχρονες περίπλοκες σχέσεις των ανθρώπων, οι γκρίζες ζώνες της αμερικανικής ιστορίας είναι η κεντρική του θεματολογία.

Τελειώνοντας την ανάγνωση των έργων του MacCarthy ο αναγνώστης θα νιώσει προβληματισμό. Ο ιδανικός κόσμος δεν υπάρχει και αυτό ο συγγραφέας το διαλαλεί παντού. Όμως ο αναγνώστης μέσα από μια διαδικασία αυτοστοχασμού και αυτοκριτικής θα έρθει πρώτη φορά κοντά με τα πιστεύω του MacCarthy. Ναι, δεν υπάρχει ο τέλειος κόσμος, ο τέλειος δρόμος για την ευτυχία  σημασία έχει όμως να ακολουθήσουμε το δικό μας χωρίς παρεμβολές για να βρούμε τον εαυτό μας.

«Στο τέλος μπορείς να ξεφύγεις από τα πάντα εκτός από τον εαυτό σου», όπως λέει χαρακτηριστικά ο ένας πρωταγωνιστής στον άλλο στο τέλος του «Επιβάτη».

Άκρως θετικό το ισοζύγιο για τον MacCarthy που με το δικό του Δρόμο όπως και ο Κέρουακ με έχουν κερδίσει. Πραγματικά σε αυτό το μυθιστόρημα μόνο με την ατμόσφαιρα, το σκηνικό, το ταξίδι ελπίδας με ένα καρότσι σούπερ μάρκετ προς το άγνωστο πατέρα-γιου (άγνωστοι και αυτοί χωρίς όνομα) με τους κοφτούς διαλόγους που καταλήγουν στο «Εντάξει» και την τρυφερότητα της σχέσης τους υποκλίνεσαι σε αυτόν το συγγραφέα.

«Δρόμος είναι η ζωή…»

Τα έργα μιλάνε, όχι τα λόγια

Ο ΔΡΟΜΟΣ

Ένας άντρας και ο μικρός γιος του διασχίζουν μια ερειπωμένη χώρα σέρνοντας ένα καρότσι με πράγματα που αποτελούν τη μόνη τους περιουσία. Σκοπός τους να φτάσουν στη θάλασσα. Στο δρόμο τους θα συναντήσουν άλλους κουρελήδες σαν αυτούς, που είναι διατεθειμένοι να κάνουν τα πάντα για να βρουν μια σκουριασμένη κονσέρβα και λίγο νερό για να επιζήσουν. Στο τραγικό φινάλε του ταξιδιού τους μια νέα μέρα, μια νέα χώρα, μια νέα ζωή θα φανεί στον ορίζοντα. Το νέο μυθιστόρημα ενός από τους σημαντικότερους σύγχρονους Αμερικανούς συγγραφείς, που βραβεύτηκε με το Βραβείο Πούλιτζερ 2007. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Ο ΕΠΙΒΑΤΗΣ

Αυτό είναι το βιβλίο του Μπόμπι Γουέστερν, ενός ιδιοφυούς φυσικού πού εγκατέλειψε μια πολλά υποσχόμενη καριέρα κι έγινε δύτης διάσωσης. Τον στοιχειώνει διαρκώς η εικόνα του πεθαμένου πατέρα του (μέλους της ομάδας πού εφηύρε την ατομική βόμβα), ενώ μεγάλη οδύνη τού προκαλεί και η σκέψη της αδελφής του Αλίσια. Όταν βουτά για να εντοπίσει ένα αεροπλάνο πού έπεσε στη θάλασσα και τούς δέκα επιβάτες του, βρίσκει μόνο εννιά. Από κει κι έπειτα περίεργα πράγματα αρχίζουν να του συμβαίνουν: φίλοι του εξαφανίζονται, τον παρακολουθεί το FBI, μπλοκάρεται ο τραπεζικός του λογαριασμός. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

ΤΕΚΝΟ ΤΟΥ ΘΕΟΥ

Ο Μπάλαρντ, φτωχός αγρότης, χάνει το σπίτι και τη γη του, και μαζί τον όποιο σύνδεσμο είχε με τους ανθρώπους γύρω του. Χωρίς εφόδια, χωρίς δουλειά, χωρίς χρήματα, περιφέρεται, στα δάση. Διαπράττει απλές κλοπές αλλά και εγκλήματα, μη διστάζοντας ακόμα και πανανθρώπινα ταμπού να παραβιάσει. Με φόντο το άγριο τοπίο του Τενεσί, ο αναγνώστης τον παρακολουθεί σ’ αυτόν τον κατήφορο, ενώ η αφήγηση διακόπτεται από προφορικές μαρτυρίες κατοίκων της περιοχής, που προσπαθούν να βρουν μια αιτία για τις πράξεις του, αλλά δείχνουν και όλη τη σκληρότητά τους.

«Όπως και οι συγγραφείς που θαυμάζει -Μέλβιλ, Ντοστογιέφσκι, Φόκνερ- ο Μακάρθι δημιούργησε ένα σπουδαίο και βαθύ έργο, ένα αριστούργημα» (The Washington Post), που τολμά να χαρτογραφήσει το βαθύ σκοτάδι της ανθρώπινης ψυχής. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Και για το τέλος:

ΑΤΑΚΑ ΚΑΙ ΕΠΙ ΤΟΠΟΥ

Δεν υπάρχει Θεός και είμαστε οι προφήτες Του. 

Αν το κακό έρχεται όταν δεν το περιμένεις, τότε αυτό που ίσως πρέπει να κάνεις είναι να το περιμένεις πάντα.

Ζωή χωρίς αιματοχυσία δεν υπάρχει. Νομίζω πως η πεποίθηση σύμφωνα με την οποία το ανθρώπινο είδος μπορεί με κάποιον τρόπο να βελτιωθεί, ότι όλοι θα μπορούσαν να ζήσουν μιαν αρμονική ζωή, είναι πολύ επικίνδυνη ιδέα. Όσοι κατατρύχονται από αυτή την ιδέα είναι οι πρώτοι που θα εκχωρήσουν την ψυχή τους και την ελευθερία τους.

Ξεχνάς αυτό που θέλεις να θυμηθείς και θυμάσαι αυτό που θέλεις να ξεχάσεις.

[Πηγή φωτογραφίας: famousauthors.org]

[Τόλης Αναγνωστόπουλος – Ας γνωριστούμε]