Με τα χρόνια συσσωρεύονται πολλές  επιστολές, όταν η δουλειά σου  είναι με κόσμο πολύ και ειδικά όταν διδάσκεις και  βρίσκεσαι στο χώρο του θεάτρου, μια τέχνη τόσο συλλογική. Υπάρχουν, λοιπόν, στην κατοχή μου επιστολές και κάποιες από αυτές ίσως να έχουν γενικότερο ενδιαφέρον. Επιστολές  από συνεργάτες, φίλους, μαθητές,  από την περίοδο που ήμουν ακόμη μαθήτρια, μέχρι και τώρα. Oι επιστολές είναι κατάθεση ψυχής και  για μένα πολύτιμες γιατί εκφράζουν μια εποχή πριν από την εξάπλωση του διαδικτύου, όπου το ανθρώπινο χέρι αποφάσιζε να  κάτσει σε μια καρέκλα, μπροστά από  ένα γραφείο ή τραπέζι και να γράψει σε ένα λευκό χαρτί τις σκέψεις και τα συναισθήματα του, με σκοπό να τα ταχυδρομήσει.  Και ας θυμηθούμε τον  Lewis Carroll  τον  συγγραφέα  της  ‘’Αλίκης στην χώρα των θαυμάτων’’ τι λέει   για την αλληλογραφία.  “The proper definition of a man is an animal that writes letters”. Και  σε ελεύθερη μετάφραση: «Ο σωστός ορισμός  για τον άνθρωπο είναι  το ζώο που γράφει γράμματα».
 

Το 1999  είναι το έτος που αποφάσισα να κλείσω το εργαστήρι [1] στην Αθήνα και να ξεκινήσω κάτι νέο  στο νησί της Κέας. Καθώς ετοιμαζόμουν  για την παρουσίαση μιας ακόμη εκδοχής της Αντιγόνης στο Φεστιβάλ του Εδιμβούργου και όπως ήταν η τρίτη συνεχής χρονιά (1997-1999) που θα επισκεπτόμουν το Διεθνές  Φεστιβάλ  Θεάτρου με το Θέατρο Τομή, ήμουν πολύ κουρασμένη  και με προβλήματα υγείας που  είχαν δημιουργηθεί από την πολλή δουλειά.

Μία κρίση κόπωσης από τις πολλές που συσσωρεύονταν και ιδού τα πρώτα σημάδια, μια προειδοποίηση  πως αν δεν πρόσεχα θα είχα σοβαρά προβλήματα υγείας. Ήμουν βέβαια και πολύ ενθουσιασμένη με την παράσταση και την προοπτική της αλλαγής της έδρας  αλλά κυρίως ένοιωθα αδύναμη, μπερδεμένη, με πολλές αμφιβολίες αν έκανα το σωστό και τότε  έλαβα μία επιστολή [2]  από μια μαθήτρια μου και ηθοποιό, της  περιόδου εκείνης.

Παραθέτω  μέρος  της επιστολής,  που αφορά άμεσα εμένα και το θέμα που θίγω στο σημερινό ημερολόγιο.   Δεν παραθέτω όλη την επιστολή που εκθέτει η επιστολογράφος δικές της ανησυχίες, μια επιστολή πολύ προσωπική, πολύτιμη και αγαπημένη του 1999.

Το απόσπασμα:

«Πολλές φορές θαυμάζω την καθαρότητα με την οποία βλέπεις τα πράγματα και την ακρίβεια με την οποία τα ορίζεις.  Ήσουν πάντα έτσι; Είναι  κάτι που έχει κανείς από την φύση του ή αποκτιέται με τον χρόνο αν κανείς το ζητά;»

Το τι θέλω να δείξω νομίζω ότι είναι φανερό αφού διαβάσετε και το παρακάτω κείμενο.

Πόση  διαφορά υπάρχει από το πώς  μας βλέπουν και αισθάνονται οι άλλοι για μας;   Από το πώς πραγματικά είμαστε, γενικά ή μια δεδομένη στιγμή ή μια περίοδο συγκεκριμένη της ζωής μας;

Και  πόση διαφορά υπάρχει από το πώς είμαστε  και από αυτό  που ‘νομίζουμε ότι είμαστε’.

Τo πιο σημαντικό είναι πως το σώμα και το μυαλό μπορούν να παίρνουν τα ηνία, όταν εμείς οι ίδιοι  νοιώθουμε  ανήμποροι ή σε δύσκολη κατάσταση. Αυτό είναι πράγματι θαυμαστό. Ο οργανισμός μας έχει την δυνατότητα να μας συμπαραστέκεται.

Θυμάμαι την περίοδο που έλαβα το γράμμα είχα καθημερινά τριβές με τους συνεργάτες μου και με τον εαυτόν μου. Αντίθετα από αυτό που αισθανόμουν, οι άλλοι  γύρω μου φαίνεται πως προσλάμβαναν κάτι θετικό. Επίσης, αν και ήμουν αδύναμη και φοβισμένη από τα θέματα υγείας, η παράσταση ολοκληρώθηκε με επιτυχία και αγαπήθηκε πολύ από το κοινό και τους συντελεστές και η υγεία αποκαταστάθηκε.

Ωστόσο  δεν μπόρεσα να κρατήσω όλες τις ισορροπίες με τις προσωπικές μου σχέσεις και οι απώλειες στο σημείο αυτό, την εποχή εκείνη, ήταν αρκετές.

Αθήνα  2017

[1] Εργαστήρι του Θεάτρου Τομή, που λειτούργησε στην Αθήνα από το 1987 μέχρι το 1999.

[2] Το γράμμα γραμμένο από την Μαρίνα Παπαγεωργίου, απευθυνόταν στην Μαρία Πανούτσου.