Καλό μήνα και από την Κύπρο, φίλοι αναγνώστες (και συνεργάτες) της Λόγω Γραφής!
Για τον μήνα Μάρτιο, παραθέτουμε κάποιες πινελιές από το αξιόλογο έργο του πολυβραβευμένου λογοτέχνη Χρίστου Χατζήπαπα.
Απόσπασμα από το μυθιστόρημα «Ας μη συναντιόμασταν»:
Ένα πρωί βρέθηκε πάλι στο δρόμο μου. Ή εγώ τα κανόνισα να περάσω ακριβώς την ίδια ώρα που είχαμε συναντηθεί τότε; Θα πρέπει να τον ρωτήσω για το βιβλίο που δεν μου χάρισε στον γάμο μου κι αυτό είχε έρθει στ σπίτι μόνο του. Ναι βρήκε τον δρόμο και ήρθε. Ένα βιβλίο. Και ψες που είχα κοιμηθεί μαζί του, δυο αράδες από το οπισθόφυλλο τριβελούσαν τον ύπνο μου. Θα πρέπει να ‘ταν εκείνες, οι υπογραμμισμένες. «Τα αισθησιακά πάθη και μυστήρια είναι το ίδιο ιερά με τα πνευματικά μυστήρια και πάθη».
«Το ξέρεις αυτό;» του είπα μόλις άνοιξα το παράθυρο και σχεδόν έχωσε το κεφάλι του μέσα. Μ’ ένα υφάκι εγώ, σαν να του έκανα παρατήρηση. Έμοιαζε σαν να ήθελε να με φιλήσει. Φοβήθηκα. Αν το αποτολμούσε; Σήκωσα το κεφάλι προς τα πάνω και μου φάνηκε πως τα χείλη του τρέμανε. Διψούσαν για φιλί. Μ’ έπιασε τρέμουλο. Κι εκεί που περίμενα να αποτραβηχτεί και να του δίνει όπως άλλες φορές, πέρασε μπροστά από το όχημα, πήγε στην πόρτα του συνοδηγού και την άνοιξε.
«Να καθίσω;» ρώτησε.
Εκείνη την στιγμή το πόδι μου στο φρένο παράλυσε και το αυτοκίνητο κινήθηκε προς τα πίσω.
«Πάτησε φρένο τώρα!», είπε και αγκάλιασε το χέρι μου που ήταν κολλημένο στον μοχλό ταχυτήτων.
Κατάφερα και πάτησα φρένο, το όχημα ακινητοποιήθηκε.
«Τώρα, βγάλε την ταχύτητα», είπε και με κοίταξε χαμογελώντας. Ευτυχώς ο δρόμος δεν είχε κίνηση. Μας ανήκε, χωρίς επιβουλές. Το πρόσωπό του ήταν πολύ κοντά στο δικό μου, με κοιτούσε και χαμογελούσε. Πότε θα σήκωνε το χέρι του από τον μοχλό ταχυτήτων, με το χέρι μου από κάτω; Τότε μίλησα: «Θα το φύγεις το χέρι σου;» τόλμησα.
«Θέλεις;» είπε, και το πρόσωπό του πλησίασε πιο κοντά το δικό μου, άγγιξε σχεδόν το αυτί μου και ξαναρώτησε σιωπηρά. «Θέλεις;».
«Θέλω!» του είπα, πολύ πολύ σιγανά και μετανιωμένα. Το σήκωσε, όπως τις προάλλες στο σινεμά που αποτραβήχτηκε πριν αγγιχτούμε και έκοψε το επαγωγικό ρεύμα ανάμεσά μας.
«Τώρα μπορείς να με ρωτήσεις ό,τι θέλεις», είπε σχεδόν χαρούμενα, χωρίς όμως να απουσιάζει μια κλωστίτσα λύπης στα πράσινα μάτια του.
Ντρεπόμουν να μιλήσω αλλά και δεν μπορούσα να κάνω αλλιώς, Πρώτα τα θαλασσώνω και δεν ξέρω πώς να τα ξεδιαλύνω μετά: «τα αισθησιακά πάθη και μυστήρια είναι το ίδιο ιερά με τα πνευματικά μυστήρια και πάθη’, τι θα πει;».
«Πού το βρήκες πάλι αυτό; Μοιάζεις του πατέρα σου, του Μενέδημου, που κάθε του κουβέντα ήταν και ένα ρητό…»
Φάνηκε πως δεν είχα προ στιγμής τη διάθεση του χιούμορ του. Από τη στιγμή που αγκάλιασε τον καρπό μου. «Είναι στο βιβλίο που μου χάρισες στον γάμο μας».
«Απ’ όσο θυμάμαι σας είχα φέρει δώρο κάτι συλλογές κύπριων ποιητών και ένα ημερολόγιο. Μόνο. Δεν ξέρω κι αν το χρησιμοποιείς…»
«Και το βιβλίο του Λόρενς ‘Ερωτευμένες γυναίκες’ , απ’ όπου και το απόσπασμα που σε ρωτώ». Του τα πέταγα αυτά σαν κατηγορία σχεδόν, η καρδιά μου είχε σκληρύνει ανεξήγητα. Το ένιωσε.
Δοκίμασε να πιάσει πάλι το χέρι μου μα το αποτράβηξε, λέγοντας τώρα σοβαρά.
«Τελικά το είχα αποσύρει από το πακέτο. Ίσως και να το θεώρησα άκομψο, να σου χάριζα ένα τέτοιο βιβλίο, με υπογραμμισμένες κιόλας στο εξώφυλλο αυτές τις δυο αράδες, για να με ρωτάς μετά. Εσύ θα παντρευόσουν κι εγώ να σου αράδιαζα… αλμυρά πάθους. Αισθησιακά πάθη και μυστήρια… Συγχώρησέ με, αναδρομικά, έστω. Κι ακόμη κάτι: Κι όσο τα ζούμε αυτά, μπορούμε και να τα ξεχνούμε».
Μου έπιασε τώρα το χέρι, σαν επίπληξη, το έσφιξε και σηκώθηκε προς την έξοδο. Τώρα ήμουν εγώ αυτή που του έσφιγγα το χέρι. Ήταν σωστός κι αληθινός, γι’ αυτό δεν τον άφηνα να φύγει. Απομακρύνθηκε χαιρετώντας με από το πίσω τζάμι. Ξεκίνησα κι εγώ να του δίνω, μα στον δρόμο με πιάσανε κλάματα. Δεν ήξερα αν θα έπρεπε να πάω στο σχολείο… Τι να έλεγα στα παιδιά; Πως οι έρωτές μας, τρελοί κι ανεξήγητοι καμιά φορά, είναι πάνω από την κανονικότητα της ζωής; Θα μιλούσαμε σήμερα για τον δρόμο της Αρετής και της Κακίας με τα τριτάκια. Αλήθεια, ποιον θα διάλεγαν αυτά; Και ποιος είναι αυτός ο δρόμος, χωρίς ενδιάμεσο; Της καρδιάς ο δρόμος είναι της Αρετής ή του Νου; Τα παιδιά αθώα, με καθαρές ψυχές, θα καταλάβουν αυτό που τους αναλογεί. Μπράβο στα παιδιά. Ήταν χαρούμενα, που θα πει πως δεν είχαν προσέξει τα δάκρυα που σκούπιζα στο δρόμο.
Χρίστος Χατζήπαπας
Οπισθόφυλλο
Ο Χρίστος Χατζήπαπας στο «Καλύτερα να μην συναντιόμασταν» λέει πράγματα που καμιά ιστορία, καμιά μελέτη, καμιά επιστημονική έρευνα δεν μπορεί να πει, να εκφράσει. Απλώνει τη γραφή του στο πέλαγος της ψυχής του ανθρώπου και των αισθημάτων του όταν συναντώνται με τα συμβάντα. Ξεκινά απλά με μια ανθρώπινη παρουσία για να την κάνει ιστορία, έρωτα, μέσα σ’ ένα κόσμο που γίνεται όλο και πιο σκληρός και πιο αδυσώπητος… Ο έρωτας; Ναι, μέσα από τον έρωτα ευαισθητοποιείται ο άνθρωπος, εκτίθεται, γίνεται ευάλωτος και ζει πιο έντονα όσα συμβαίνουν γύρω του. Χωρίς έρωτα θα ήταν απλά μια θλιβερή πορεία. Με τον έρωτα γίνεται τραγωδία. Κινητοποιούνται τα πάντα στα πιο ακραία σημεία της ύπαρξης του ανθρώπου.
Έζησα έντονα τους ήρωές του. Τους έκανα δικούς μου συντρόφους, πλάσματα υπαρκτά της δικής μου ζωής. Καταφέρνει ο Χρίστος Χατζήπαπας, να τους δώσει υπόσταση, πνοή και ζωντάνια. Να τους συνδέσει εξελικτικά με τον τόπο και τη μοίρα του. Να τους κάνει από απλά πλάσματα, εκφραστές του τόπου και ενός λαού. Το μυθιστόρημά του είναι το μυθιστόρημα της Κύπρου και του λαού της… Νιώθω τυχερός που είμαι ανάμεσα σε αυτούς που πρωτοδιάβασαν το βιβλίο που θα γίνει βιβλίο της Κύπρου.
Τάκης Χατζηδημητρίου, συγγραφέας, ερευνητής
[…] Δυνατοί έρωτες με τη βιωμένη Ιστορία μπλεγμένη στα πόδια τους. Έπιασα τον εαυτό μου να συμμετέχει ως ήρωας στη δράση. Ως νεαρός ποιητής στην Κερύνεια, αργότερα με την εισβολή, ως στρατιώτης στο τάγμα του Αλευρομάγειρα, από τους ελάχιστους έλληνες αξιωματικούς που αντιτάχθηκαν στην προδοσία και κράτησαν τη Λευκωσία. Τέλος ως αυτόπτης μάρτυρας μιας τρομαχτικής λεηλασίας. Ένα κλεμμένο κυπριακό λεωφορείο να περνά μπροστά στα μάτια μου στην Κωνσταντινούπολη ενώ μέσα μου την ίδια στιγμή να κυκλοφορεί το ποίημά μου «Ταξιδεύοντας προς την Οδησσό»…
Γιώργος Μολέσκης, ποιητής
Ο Χρίστος Χατζήπαπας είναι Κύπριος, γεννημένος το 1947. Κτηνίατρος, με μεταπτυχιακό. Ξεγέννησε αγελάδα με καισαρική, «υπό βροχή». (Σχετικό διήγημα στο «Μεγάλο ψέμα», Σύγχρονη εποχή, Αθήνα, 1981). Εξέδωσε ποίηση, μυθιστόρημα, διήγημα. Τέσσερα από τα πεζά του τιμήθηκαν με κρατικό βραβείο και δύο με έπαινο. Κάποια μεταφράστηκαν σε ξένες γλώσσες. Συνεπιμελήθηκε με τον Χρ. Αργυρού τη συλλογή διηγημάτων (Παρ)εξήγησις της γλυκείας χώρας Κύπρου: 27 διηγήματα για την αλλοτρίωση και τη διαφθορά (Εκδ. Αρμίδα, 2021). Έκανε πολλές μεταφράσεις, κυρίως από τα Βουλγάρικα, μαζί με τη γυναίκα του, την ποιήτρια Βασίλκα Χατζήπαπα. Υπήρξε για σειρά ετών Πρόεδρος της Ένωσης Λογοτεχνών Κύπρου και είναι μέλος της Συντακτικής Επιτροπής του λογοτεχνικού περιοδικού Νέα Εποχή. Το 2017 τιμήθηκε με το Βραβείο «Γ. Φ. Πιερίδης» της ΕΛΚ για τη συνεισφορά του στην Κυπριακή Λογοτεχνία. Το 2023 του απονεμήθηκε το Βραβείο «Τεύκρος Ανθίας – Θεοδόσης Πιερίδης» της Κ.Ε Επιτροπής του ΑΚΕΛ για την προσφορά του στον πολιτισμό. Είναι επίτιμο μέλος του Συνδέσμου πολιτισμού Ελλάδας Κύπρου
ΤΟΥ ΙΔΙΟΥ:
Ενδοσκόπιο, Ποιήματα, Λευκωσία 1969
Εισαγωγή στην τραγωδία, Ποιήματα, Λευκωσία 1979
Το μεγάλο ψέμα, Διηγήματα, Σύγχρονη Εποχή, 1981, Κρατικός Έπαινος
Εντελώς Φυσιολογικός, Διηγήματα, Λευκωσία, 1984, Κρατικό Βραβείο
Το χρώμα του γαλάζιου υάκινθου, Μυθιστόρημα, Εκδόσεις Καστανιώτη, 1989, Κρ. Έπαινος
Στην Ολκό του μαύρου φεγγαριού, Μυθιστόρημα, Εκδόσεις Δελφίνι, 1993, Κρατικό Βραβείο
Στο μάτι του φιδιού, Μυθιστόρημα, Εκδόσεις Καστανιώτη, 2000, Κρατικό Βραβείο
Βουλγαρική έκδοση, Εκδόσεις Μπαλκάνι, 2003
Έρως εν καμίνω, Διηγήματα, Εκδόσεις Λιβάνη, 2001 Κρατικό Βραβείο
Like a discuss thrower, short stories, Εκδόσεις Armida, 2009
Το ασταθές βήμα, Διηγήματα, Εκδόσεις Γαβριηλίδης, 2009
Βουλγαρική έκδοση, Εκδόσεις Πλάμακ, 2010
Τουρκική έκδοση, Εκδόσεις ISIK KITAVEVI, 2013
Γαλλική Έκδοση, Εκδόσεις Kallimages, 2014
Τα πηγάδια της Ιστορίας, Ποίηση, Εκδόσεις Γαβριηλίδης, 2012
Αλλόφυλοι εραστές, Διηγήματα, Εκδόσεις Γκοβόστη, 2018
Αλβανική έκδοση, Εκδόσεις Neraida, 2019
Βουλγαρική έκδοση, Εκδόσεις Μπαλκάνι, 2020
Το χρώμα του γαλάζιου υάκινθου, Μυθιστόρημα, Εκδόσεις Γκοβόστη, 2019 (β΄ έκδοση αναθεωρημένη)
Αλβανική έκδοση 2023
Λύπη τις Νύχτες, ποίηση. Εκδ. Γκοβόστης, 2021
Ανθολογία Διηγήματος, , συνεπιμέλεια με Χρ. Αργυρού. (Παρ)εξήγησις της γλυκείας χώρας Κύπρου: 27 διηγήματα για την αλλοτρίωση και τη διαφθορά (Εκδ. Αρμίδα, 2021).
Καλύτερα να μην συναντιόμασταν, μυθιστόρημα, Εκδ. Γκοβόστης, 2023,
Θέατρο, μετάφραση από τα Βουλγάρικα. Ιορντάν Ραντίσκοφ: Προσπάθεια για Πέταγμα, ανεβάστηκε στον ΘΟΚ, 1981
Στέφαν Τσάνεφ: Η τελευταία νύχτα του Σωκράτη, ανεβάστηκε στο Σατιρικό, 1986.
Αφήστε το σχόλιο σας