Τζούλιαν Μπαρνς / Μικρό βιογραφικό
Ο Τζούλιαν Μπαρνς, ένας από τους σημαντικότερους βρετανούς συγγραφείς με διεθνή αναγνώριση, γεννήθηκε στις 19 Ιανουαρίου 1946 στο Λέστερ της Μεγάλης Βρετανίας. Σπούδασε νομικά και γαλλική φιλολογία στην Οξφόρδη.
Το πρώτο του μυθιστόρημα, το Metroland, εκδόθηκε το 1980. Ο παπαγάλος του Φλωμπέρ απέσπασε λογοτεχνικά βραβεία στην Αγγλία, την Ιταλία και τη Γαλλία. Το 1986 η Ακαδημία Τεχνών και Γραμμάτων των ΗΠΑ τού απένειμε το βραβείο Ε.Μ. Φόρστερ. Το 1988 χρίστηκε ιππότης του Γαλλικού Τάγματος Τεχνών και Γραμμάτων.
Το μυθιστόρημά του Άρθουρ & Τζoρτζ ήταν υποψήφιο για το βραβείο Booker 2005, όπως επίσης και Ο παπαγάλος του Φλωμπέρ το 1984 και το England, England το 1998. Στην τέταρτη υποψηφιότητά του για το ίδιο βραβείο, αναδείχθηκε νικητής για το μυθιστόρημά του με τίτλο Ένα κάποιο τέλος (2011).
Αναλύοντας τον Μπαρνς – Συγγραφικό ισοζύγιο
Ο Μπαρνς, είναι από τους πιο ευέλικτους αφηγηματικά συγγραφείς και από τους πιο λιτούς χωρίς πολλές περιττές λέξεις ή φράσεις.
Μιλάμε για κλασική Βρετανική σχολή. Έμφαση στους χαρακτήρες, εμβάθυνση στην ιδιοσυγκρασία και τα ψυχολογικά προφίλ αυτών. Σε δεύτερο πλάνο η πλοκή και η εξέλιξή της. Σε σχέση όμως με άλλους Βρετανούς έχει τρομακτική εφευρετικότητα και φαντασία σε βαθμό που κανένα βιβλίο να μην είναι ίδιο με προηγούμενο. Έχω γράψει στο παρελθόν πως ο Μπαρνς είναι από τους μεγαλύτερους ακροβάτες-λογοτέχνες δεδομένων των συγγραφικών ρίσκων που παίρνει αλλά και των άνισων έργων που παραδίδει στο κοινό.
Παμπόνηρος γαρ, βρίσκει πάντα ένα «πιασάρικο», «αμφιλεγόμενο» ή «παράξενο» θέμα να μιλήσει, έχει πολλή ενέργεια και επιθυμία να το επικοινωνήσει, νιώθει τρομερή αυτοπεποίθηση όταν το αναπτύσσει και τελικά καταλήγει λαχανιασμένος να έχει ολοκληρώσει ικανοποιητικά, έχοντας όμως ταυτόχρονα αφήσει πίσω του τρανταχτά κενά και μη εξηγήσιμα σημεία.
Είναι πραγματικά ενοχλητικό να διαβάζεις ένα συγγραφέα με περίσσιο ταλέντο, ξεχωριστή τεχνική και σε πολλά σημεία πρωτοπόρο, να δομεί αρχικά άψογες συμβάσεις και δεσίματα στο έργο του και ακολούθως να το αποδυναμώνει ο ίδιος, έχοντας σημαντικά θέματα με το ρυθμό (pace), την εξέλιξη της πλοκής και τελικά τα μηνύματα που επιθυμεί να περάσει.
Στην Ιστορία του κόσμου σε 10 1/2 κεφάλαια μπαίνει δυναμικά με την εξαιρετική ιστορία της Κιβωτού του Νώε από την πλευρά ενός ξυλοσκώληκα, συνεχίζει απτόητος με «το Ναυάγιο» και «τη σχεδία της Μέδουσας» όταν και παρεκκλίνει με άλλες ιστορίες χωρίς νόημα και δυναμική, όπως αυτή για μια εθισμένη στο σεξ τρελή, που επιτίθεται σε άντρες για να μείνει έγκυος και καταλήγει με παραισθήσεις σε ένα νοσοκομείο ή αυτή με μουσουλμάνους τρομοκράτες, που καταλαμβάνουν ένα τουριστικό κρουαζιερόπλοιο και σκοτώνουν ομήρους ή την πιο ατυχή κατά την άποψή μου, για τον παράδεισο, το ηθικό δίδαγμα της οποίας είναι ότι το να εκπληρώνεις κάθε επιθυμία σου γίνεται βαρετό.
Στο «Ένα κάποιο τέλος» έχουμε στο πρώτο μέρος έναν ανήλικο αφηγητή και τις περιπέτειες τεσσάρων φίλων σε ένα κολλέγιο και στο δεύτερο μέρος κάνοντας ένα αδιανόητο για μυθιστόρημα άλμα σαράντα ετών, τον ίδιο τύπο, ενήλικο πλέον. Σαράντα ολόκληρα χρόνια που ο κεντρικός του ήρωας ο Τόνι Γουέμπστερ δεν ξέρουμε τι έκανε, απλά μαθαίνουμε πως «πέρασε μια ζωή χωρίς νίκες και ήττες». Σκηνικό από την αρχή μέχρι το τέλος περίεργο. Κάποιο Σαββατοκύριακο παρακολουθούμε τον ήρωα καλεσμένο στο σπίτι των γονιών της φίλης του Βερόνικας. Σε μια περίεργη ατμόσφαιρα, όπου αυτή είναι ψυχρή και απόμακρη, ο πατέρας και ο αδελφός της σπαστικοί και η μόνη ζεστή και φιλόξενη, η μάνα της, που του φτιάχνει μια ομελέτα και ένας κρόκος της σπάει και αυτό το λέει πέντε φορές γαμώτο μου. Και όταν αυτή πεθαίνει του στέλνει ένα γράμμα με μια επιταγή και ποτέ δεν μαθαίνουμε γιατί. Μετά μαθαίνουμε πως είχε στείλει παλαιότερα και ο Τόνι γράμμα που καταριέται τη Βερόνικα και έναν από τους κολλητούς του, τον Έιντριαν, γιατί είχαν κάνει σχέση μαζί και μετά ο Έιντριαν, για κάποιο λόγο που πάλι δεν βγαίνει από το σενάριο, αυτοκτονεί. Και η Βερόνικα είναι σαράντα χρόνια μετά ακόμα πιο ψυχρή και απόμακρη αλλά τώρα εξηγείται η συμπεριφορά της έχοντας ένα παιδί με ειδικές ανάγκες (άλλες υποθέσεις εκεί για τη μητέρα και τον πατέρα αυτού του παιδιού).
Και όμως αυτό το γεμάτο ασάφειες, λογικά άλματα και συγγραφικές ακροβασίες βιβλίο πήρε βραβείο Booker. Ίσως να μην το πήρε και άδικα γιατί ο Μπαρνς, μέσα σε όλη τη σύγχυση, «κεντάει» και μεγαλουργεί όταν αναδεικνύει εμφατικά μέσα σε αυτό την αξία της συγχώρεσης. Επίσης, γιατί έχει την ικανότητα με τα μοναδικά του ρητά, και τις φιλοσοφικού τύπου αναφορές του, να «μπαλώνει» ό,τι συγγραφικά «σκισίματα» έχει αφήσει πίσω του. Όπως αυτή που αναφέρεται στην ιστορία της ζωής μας που πρέπει να τη λέμε με αλήθειες στον εαυτό μας:
«Η ζωή μας δεν είναι η ζωή μας, αλλά μόνο η ιστορία που είπαμε γι’ αυτήν. Η ιστορία που είπαμε στους άλλους, κυρίως όμως στον εαυτό μας.
Η Ιστορία δεν είναι ούτε οι θριαμβολογίες των νικητών, ούτε τα κλάματα των ηττημένων».
Υψηλής λογοτεχνικής ποιότητας συγγραφέας, με καθαρά δικές του συμβάσεις και επινοήσεις. Πανούργος, οξυδερκής, με τρομερές εμπνεύσεις. Μοναδικός στο να ισορροπεί στα γραπτά του μεταξύ μελαγχολίας και χιούμορ. Με ένα σαρδόνιο χαμόγελο ζωγραφισμένο στο πρόσωπό του όσο γράφει. Με γεμάτο πάντα το οπλοστάσιό του από ιδέες αλλά ταυτόχρονα με αστοχίες όσον αφορά την αποτύπωση αυτών στο χαρτί. Γιατί εκεί απαιτείται πειθαρχία, οργάνωση και προσήλωση από την πρώτη έως την τελευταία σελίδα, πράγματα που ο Μπαρνς δεν συνηθίζει σε κανένα από τα βιβλία του. Δεν σε κερδίζει πάντα με τη γραφή και την πλοκή του, είναι όμως βαθιά στοχαστικός, με φιλοσοφικές αναζητήσεις μέσα στα κείμενά του. Παρένθεση: οι πολύ μεγάλοι συγγραφείς, κατά την άποψή μου, μπορούν και πετυχαίνουν και τα δύο.
Με αυτά τα χαρακτηριστικά τον λες και ξεχωριστό, σε καμία όμως περίπτωση δεν πείθει συνολικά επειδή ξεκινά με «Μία κάποια αρχή» και καταλήγει με «Ένα κάποιο τέλος». Μετρά πολύ και η μέση. Ο ίδιος εξάλλου διαλαλεί ότι αφήνει πολλά κενά, τα οποία πρέπει να γεμίσει ο αναγνώστης, αφήνοντας σε αυτόν την πρωτοβουλία των κινήσεων. Δεκτόν εκ πρώτης άποψης. Όταν όμως μιλάμε για διανοητικά κενά, αυτό το βάρος είναι δυσβάσταχτο για τον αναγνώστη. It is not our business Mr Barnes, it is yours. Όσο και εάν η ευφυΐα του φτάνει σε τέτοιο βαθμό που να αλλάζει τον τίτλο από «Unrest» σε «The sense of an ending» για να αφήσει ανοιχτές ερμηνείες και να μας κάνει συμμέτοχους στην (λογοτεχνική) τρέλα του. Εγώ προσωπικά, μετά από την ανάγνωση τριών βιβλίων του, ευχαριστώ αλλά «δεν θα μπω».
Οριακά μεν, αρνητικό δε, το ισοζύγιό μου για τον κύριο Μπαρνς.
Τα έργα μιλάνε, όχι τα λόγια
ΕΝΑ ΚΑΠΟΙΟ ΤΕΛΟΣ
Τέσσερις φίλοι, ο Κόλιν, ο Άλεξ, ο Τόνι και ο Έιντριαν, στις αρχές της δεκαετίας του ’60. Σεξουαλικά καταπιεσμένοι, παθιασμένοι με τα βιβλία και τις ιδέες, περνούν την ερωτικά άνυδρη, άχαρη εφηβεία τους ανταλλάσσοντας αστεία, κάνοντας πλάκες, παραβγαίνοντας σε εξυπνακισμούς. Ο Έιντριαν ωστόσο διαφέρει: είναι ίσως λίγο πιο σοβαρός, πιο ώριμος από τους άλλους. Όταν η ζωή του θα πάρει την τραγική, τελική της στροφή, οι φίλοι θα σκορπίσουν, θα συνεχίσουν και θα προσπαθήσουν να ξεχάσουν.
Όμως το παρελθόν συχνά επιστρέφει, ζητώντας εξηγήσεις από το παρόν.
Ο Τόνι, εξηντάρης πια, απολαμβάνει ήρεμα τις μικροχαρές της μοναχικής του καθημερινότητας, όταν ξαφνικά το αναπάντεχο κληροδότημα από ένα λησμονημένο πρόσωπο ανατρέπει τα πάντα. Προσπαθώντας να εξηγήσει το “γιατί” αυτής της διαθήκης, ο Τόνι έρχεται αντιμέτωπος με συνταρακτικές αλήθειες για τον ίδιο και για το παρελθόν του. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΣΕ 10 ½ ΚΕΦΑΛΑΙΑ
Ένας λαθρεπιβάτης στην Κιβωτό του Νώε μας δίνει τη δική του εκδοχή για τα γεγονότα – μια εκδοχή αναπάντεχη, ανατρεπτική, ολότελα διαφορετική από την επίσημη, που φωτίζει, καλειδοσκοπικά την ιστορία του κόσμου. Ο Νώε αποβιβάζεται από την Κιβωτό, αλλά ούτε ο ίδιος ούτε το ταξίδι του ξεχνιούνται σε αυτό επανέρχονται σε άλλους αιώνες και άλλες εποχές πολλοί και διάφοροι.
Ο Μπαρνς συνθέτει μια ιστορία ασυνήθιστη, ελαφρώς παράξενη, που συνιστά μια απολαυστική πρόκληση νια τη φαντασία του αναγνώστη.
Φιλόδοξο αλλά προσιτό, πνευματώδες αλλά παιγνιωδώς σοβαρό, η Ιστορία του κόσμου σε 10 1/2 κεφάλαια είναι το έργο ενός λαμπρού μυθιστοριογράφου. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Ο ΠΑΠΑΓΑΛΟΣ ΤΟΥ ΦΛΩΜΠΕΡ
Ένας Άγγλος συνταξιούχος γιατρός, ο οποίος πρόσφατα έχασε τη γυναίκα του, αναζητά μανιωδώς λεπτομέρειες -φαινομενικά επουσιώδεις- της ζωής του Φλωμπέρ. Μέσα από τη δονκιχωτική αναζήτησή του προκύπτει η πρωτότυπη βιογραφία ενός σπουδαίου λογοτέχνη, στην οποία ακούμε τη φωνή του καθώς και την φωνή των οικείων του αλλά και την αυτοβιογραφία του ίδιου του αφηγητή που προσπαθεί να εκλογικεύσει τη ζωή του μέσα από την πορεία της ζωής του Φλωμπέρ. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
ΑΤΑΚΑ ΚΑΙ ΕΠΙΤΟΠΟΥ
«Ζούμε στην επιφάνεια, στη γη, κι όμως οι βλέψεις μας είναι υψιπετείς. Ενώ σερνόμαστε στο έδαφος, απλώνουμε καμιά φορά το χέρι ψηλά φτάνοντας μέχρι τους θεούς. Μερικοί πετούν στον ουρανό με την τέχνη, άλλοι με τη θρησκεία. Οι περισσότεροι με τον έρωτα. Όταν όμως πετάς ψηλά, μπορεί και να τσακιστείς»
«Στο πρώτο στάδιο της νεανικής ζωής, ο κόσμος χωρίζεται χονδρικά σε εκείνους που έχουν κάνει έρωτα κι εκείνους που δεν έχουν κάνει. Αργότερα, σε εκείνους που έχουν γνωρίσει τον έρωτα κι εκείνους που δεν τον έχουν γνωρίσει. Κι ακόμα πιο αργά -αν είναι τουλάχιστον κανείς τυχερός (ή αντίστροφα, άτυχος)- χωρίζεται σε εκείνους που έχουν υπομείνει την οδύνη και σε εκείνους που δεν την έχουν υπομείνει. Αυτές οι διαιρέσεις είναι απόλυτες. Είναι ζώνες τροπικών που διασχίζουμε»
«Αυτό δεν είναι άλλωστε η ζωή; Μερικά επιτεύγματα και μερικές απογοητεύσεις. Εμένα μου φάνηκε ενδιαφέρουσα, αλλά δεν πρόκειται να διαμαρτυρηθώ ούτε να εκπλαγώ αν κάποιοι άλλοι τη θεωρούν λιγότερο ενδιαφέρουσα»
[Πήγη φωτογραφίας: bookbar.gr]
Αφήστε το σχόλιο σας