«Ταινία ‘Χαρά’, του Ηλία Γιαννακάκη», γράφει η Ρόρη Μάτη

Μια ταινία που είδα την Τρίτη το βράδυ στην ΕΡΤ2. Την είχα ακούσει αλλά δεν την είχα δει.

Η ταινία εκτός από τις προβολές της σε φεστιβάλ, είχε προβληθεί μόνο στην Ταινιοθήκη της Ελλάδας.

Δεν είναι μια μεγάλη ταινία. Έχει όμως μια αρετή που την κάνει ακαταμάχητη και ακούει στο όνομα Αμαλία Μουτούση! Είναι απίστευτη η υποκριτική της δυνότητα. Παντού και πάντα. Έστω και στα λίγα που την έχω δει ως σήμερα, κυρίως θεατρικά.

Για την Αμαλία Μουτούση λοιπόν!


Ηλίας Γιαννακάκης

Ηλίας Γιαννακάκης: Η «Χαρά» της Αμαλίας

Η ανεξήγητη απαγωγή ενός βρέφους από μια μοναχική γυναίκα είναι η αφορμή για να ξετυλιχθεί ο κόσμος της νέας ταινίας του σκηνοθέτη Ηλία Γιαννακάκη και για να προσφέρει η Αμαλία Μουτούση μια υποδειγματική ερμηνεία.

Εχει περάσει μία ολόκληρη δεκαετία από τότε που η πρώτη ταινία του Ηλία Γιαννακάκη, η «Αλεμάγια», βγήκε στις αίθουσες. Σε όλο αυτό το διάστημα ο σκηνοθέτης εργαζόταν μεν, όχι όμως στην κινηματογραφική μυθοπλασία. Περίμενε. Ωρίμαζε. Εκείνη η πρώτη ταινία του ήταν εμπνευσμένη από μια οικογενειακή ιστορία και η πολύ προσωπική σχέση του σκηνοθέτη μαζί της ενδεχομένως να λειτούργησε αρνητικά στο συνολικό αποτέλεσμα.

Αυτό που ήθελε να κάνει επιστρέφοντας στο σινεμά μυθοπλασίας, έπρεπε να είναι κάτι που θα τον ενδιέφερε απολύτως και αμιγώς κινηματογραφικά, χωρίς να συνδέεται με κάτι δικό του. Έτσι κάποια στιγμή προέκυψε η «Χαρά», μια ταινία που δεν ξεκίνησε από την ιστορία αυτή καθαυτή αλλά από κάποιες ασπρόμαυρες εικόνες και την ιδέα μιας γυναικείας ηρωίδας που ο σκηνοθέτης ήθελε να δει σε ένα άκρο της ζωής της, «σε μια ιδιαίτερη στιγμή της», όπως ο ίδιος λέει. Το μόνο που είχε στο μυαλό του ήταν μια ταινία σε ασπρόμαυρα μονοπλάνα με κεντρικό ιστό μια γυναίκα στα άκρα.

Η μαγιά άρχισε σιγά-σιγά να πλάθεται όταν ο Γιαννακάκης έτυχε να διαβάσει στις εφημερίδες για μια γυναίκα που άρπαξε ένα μωρό από το μαιευτήριο προκειμένου να επηρεάσει τον σύντροφό της, ο οποίος την είχε εγκαταλείψει. «Αυτή η αφορμή μου έδωσε την ευκαιρία να χτίσω μια γυναίκα που είναι όντως σε ένα άκρο» είπε ο σκηνοθέτης. «Γιατί όταν μια γυναίκα μπαίνει σε έναν θάλαμο και αρπάζει ένα μωρό που δεν είναι δικό της, ασφαλώς αποδεικνύεται μια πολύ ιδιαίτερη περίπτωση».

Ο θησαυρός της Μουτούση

Και όταν μια τέτοια γυναίκα έχει το πρόσωπο της Αμαλίας Μουτούση, ενός θησαυρού της ελληνικής υποκριτικής, τότε το εγχείρημα μπορεί να γίνει ακόμη πιο ενδιαφέρον. «Το βασικότερο στοιχείο σε μια τέτοια περίπτωση είναι να αντιληφθούν οι υπόλοιποι συνεργάτες ότι πιστεύεις πολύ σε αυτό που τους προτείνεις». Ο Γιαννακάκης υπήρξε τυχερός γιατί απευθυνόμενος στη Μουτούση κατάλαβε ότι της πρότεινε κάτι που την ενδιέφερε πάρα πολύ. «Δεν ήταν απλώς ότι ήρθε να κάνει μια ταινία αλλά μπήκε πολύ βαθιά μέσα, το θεώρησε η ίδια προσωπικό στοίχημά της. Μια ταινία που στηρίζεται τόσο πολύ στην κεντρική ηρωίδα της δεν μπορεί να γίνει αν δεν υπάρχει απόλυτη σύμπραξη ανάμεσα σε εσένα και στην ηθοποιό που θα την αναλάβει».

Γιατί ασπρόμαυρη όμως; «Γιατί με έναν τέτοιον χαρακτήρα το ασπρόμαυρο σου δίνει καθαρότητα, μια ακρίβεια να σταθείς σε αυτό το πρόσωπο, στο φως αλλά και στο σκοτάδι του». Ο Γιαννακάκης νιώθει μαρκαρισμένος από τις ασπρόμαυρες ταινίες. «Στη συγκεκριμένη περίπτωση οι σινεφιλικές αναφορές μου ταυτίστηκαν με την ανάγκη μου για τη δημιουργία μιας τέτοιας ηρωίδας» είπε. Ακόμη πιο ενδιαφέρον (και… ακριβό) ακούγεται το ότι η ταινία γυρίστηκε σε φιλμ 35 mm και όχι σε ψηφιακό φορμά που κοστίζει λιγότερο. Αυτό προέκυψε από μια προσωπική εμμονή του σκηνοθέτη, παρά το ακριβό κόστος σε μια εντελώς ανεξάρτητη παραγωγή, για την οποία αρχικώς δανείστηκε χρήματα (αργότερα μπήκαν συμπαραγωγοί το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου, η ΝOVA και η τότε ΕΡΤ, οπότε ο σκηνοθέτης πλήρωσε τους δανειστές του).

Δεν το μετανιώνει καθόλου. Αντιθέτως, χαίρεται που η «Χαρά» ήταν το αποτέλεσμα ακριβώς της ταινίας που είχε στο μυαλό του. «Είναι σημαντικό κάποια στιγμή στη ζωή σου να κάνεις αυτό ακριβώς που θέλεις έτσι όπως ακριβώς το θέλεις. Νιώθεις μεγάλη ανακούφιση». Ακόμη και όταν οι συνθήκες είναι μόνο εναντίον σου: τα γυρίσματα της ταινίας άρχισαν τον Νοέμβριο του 2011, όταν η Ελλάδα βρισκόταν σε εξαιρετικά δύσκολη θέση μετά το δημοψήφισμα του Γιώργου Παπανδρέου, την άφιξη Λουκά Παπαδήμου και τον κίνδυνο να βγει η Ελλάδα από το ευρώ. Πώς να μη νιώθει ευτυχής όταν, παρά τις δυσκολίες αυτές, κατάφερε να γυρίσει την ταινία που ήθελε χωρίς εκπτώσεις;

Ωριμάζοντας στο ντοκιμαντέρ

Η λέξη «χρέος» ήταν το δυσάρεστο κατάλοιπο που άφησε στον Ηλία Γιαννακάκη η προηγούμενη ταινία μυθοπλασίας του, η «Αλεμάγια». Ήταν επίσης ο λόγος για τον οποίο δούλεψε εντατικότατα στον χώρο του ντοκιμαντέρ γυρίζοντας 80 μέσα σε μόλις έξι χρόνια! Οχι όλα για τον κινηματογράφο φυσικά – αυτό θα ήταν αδύνατον. Τα περισσότερα ήταν δουλειές για τα «Παρασκήνια» της ΕΡΤ. Αίσθηση μάλιστα είχε προκαλέσει η σειρά ντοκιμαντέρ αθλητικού – ιστορικού περιεχομένου με τίτλο «Για πάντα ντοκιμαντέρ» γιατί η Ιστορία και ο αθλητισμός έχουν ιδιαίτερη θέση στην ψυχή του Γιαννακάκη. «Τελικά εκείνη η ατυχία της εποχής της πρώτης μου ταινίας, όταν φορτώθηκα με τα χρέη, πρώτον μου έδωσε μια επαγγελματική εμπειρία και ένα δημιουργικό άνοιγμα με την ενασχόληση του ντοκιμαντέρ και, δεύτερον, με έκανε να αποφασίσω ότι η επόμενη ταινία μου, όπως και να είναι τα δεδομένα, θα γυριστεί με απόλυτη ελευθερία. Γύρισα τη “Χαρά” σαν να μην έχω αύριο» είπε χαρακτηριστικά ο σκηνοθέτης, «σαν να είναι το τελευταίο πράγμα που θα κάνω στη ζωή μου».

Τα ίδια τα γυρίσματα διήρκεσαν μόλις έναν μήνα, το σενάριο όμως χρειάστηκε πολύ περισσότερο χρόνο ώσπου να αποκτήσει την τελική μορφή του. Η συνεργασία της Μουτούση με τον Γιαννακάκη (την οποία, αν και γνώριζε ήδη από παλιά, προσέγγισε έχοντας ήδη γράψει τις δύο μορφές του σεναρίου) υπήρξε και εδώ δημιουργική. Η ειρωνεία είναι ότι, ακριβώς επειδή γνωρίζονταν καλά, ο Γιαννακάκης δίσταζε να μπει σε μια επαγγελματική διαδικασία μαζί της φοβούμενος μήπως η φιλική τους σχέση λειτουργήσει ως ανασταλτικός παράγοντας. «Μια συνεργασία μπορεί να διαταράξει μια σχέση, πόσο μάλλον όταν η ταινία είναι δύσκολη, όπως συμβαίνει με τη “Χαρά”» είπε. Δεν έγινε όμως έτσι. Οι δύο καλλιτέχνες έδωσαν «εξαντλητική σημασία» στη διαδικασία των προβών προτού η κάμερα αρχίσει να ρολάρει. «Τελεία προς τελεία, κόμμα προς κόμμα, έγινε μια πάρα πολύ σοβαρή και για μένα αποκαλυπτική δουλειά» είπε ο Γιαννακάκης, ο οποίος μέσα από αυτή τη διαδικασία κατάλαβε γιατί η Μουτούση είναι μια τόσο σπουδαία ηθοποιός. «Δίνει ζωή στη δουλειά της».

Η πορεία σε 12 φεστιβάλ

Τα αγαθά κόποις κτώνται. Η «Χαρά» που πρωτοπαρουσιάστηκε στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης του 2012 απέσπασε το βραβείο Α’ γυναικείου ρόλου της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου και έχει ήδη κάνει μια θαυμάσια πορεία σε 12 συνολικά φεστιβάλ του εξωτερικού, ανάμεσα στα οποία του Εδιμβούργου – διάκριση καλλιτεχνικής αρτιότητας -, του Κάρλοβι Βάρι, της Σανγκάης, της Νέας Υόρκης, της Αδελαΐδας, του Νόβισαντ και του Νέου Δελχί. «Αυτό ήταν που μου έδωσε θάρρος» είπε ο σκηνοθέτης, «γιατί είδα ανθρώπους που μπορούσαν να επικοινωνήσουν με την ταινία, είδα ότι όλο αυτό που είχα στο μυαλό μου δεν είχε πάει στον βρόντο».

Ίσως σας αρέσει και

Αφήστε το σχόλιο σας

*

Ας γνωριστούμε

Όσοι αγαπάτε τη γραφή και μ’ αυτήν εκφράζεστε, είστε ευπρόσδεκτοι στη σελίδα μας. Μέσω της γραφής δημιουργούμε, επικοινωνούμε και μεταδίδουμε πολιτισμό. Φροντίστε τα κείμενά σας να έχουν τη μορφή που θα θέλατε να δείτε σε αυτά σαν αναγνώστες. Τον Μάρτιο του 2016 ίδρυσα τη λογοτεχνική ιστοσελίδα «Λόγω Γραφής», με εφαλτήριο την αγάπη μου για τις τέχνες και τον πολιτισμό αλλά και την ανάγκη ... περισσότερα

Αρχειοθήκη