Ο γαλατάς του Εδιμβούργου

Έξι  η ώρα το πρωί.

Εδώ  ο γαλατάς  έρχεται ακόμη

και φέρνει το γάλα

έξω  από τις πόρτες των  σπιτιών.

Τη γυάλινη μποτίλια,

έξω από τις πόρτες.

Αυτήν την ώρα  το Εδιμβούργο  ξυπνά.

Είναι ακόμα άδειοι οι δρόμοι. Εμφανίζονται σιγά σιγά  τα λεωφορεία. Μετά οι πεζοί και τέλος  τα ποδήλατα και οι ποδηλάτες με τα  χαρακτηριστικά ειδικά  καπελάκια τους!

Λίγες ώρες μετά, το πολύχρωμο και πολυπληθές  Εδιμβούργο θα ζεστάνει τις καρδιές όλων όσων  μαζευτήκαν εκεί από όλα τα μέρη του κόσμου,  να γιορτάσουν μαζί με τους καλλιτέχνες στους δρόμους, στα θέατρα,  στις εκκλησίες, στα πάρκα,,στα μπαρ, στις πλατείες, παντού  τη γιορτή  του θεάματος.

Αν γνωρίσεις το Εδιμβούργο…

Από  τις 10π.μ. μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες της άλλης μέρας, η ζωή  του Φεστιβάλ συνεχίζεται  με μια  αβίαστη  ροή,  φιλοξενώντας  όνειρα και πόθους  καλλιτεχνών που με πολύ  κόπο έφτασαν εδώ, σε αυτήν την όμορφη  πόλη του βορρά,  που αν την γνωρίσεις μια φορά δεν την ξεχνάς ποτέ και –κυρίως-  δεν ξεχνάς  την έκφραση   στα πρόσωπα   των ανθρώπων που συναντάς.

Για τρεις  εβδομάδες το Εδιμβούργο κατακλύζεται από  τις τέχνες – Θέατρο, Κινηματογράφος, Μουσική, Βιβλίο, Εικαστικά. Videos 

Για τρεις εβδομάδες το Εδιμβούργο και οι κάτοικοί του, μοιράζονται με τους φιλοξενούμενους από όλον τον κόσμο -κοινό και καλλιτέχνες-  τον καλύτερο εαυτό τους. Πενήντα ένα χρόνια (μέχρι το 1997) το Εδιμβούργο ακούραστα προετοιμάζει  κατά την διάρκεια όλου του χρόνου  το Φεστιβάλ  με αμείωτο  ενδιαφέρον και  κανείς δεν αρνείται  την τρομαχτική  κόπωση και ευθύνη αυτής  της μεγαλειώδους οργάνωσης. Για να καταλάβετε, οι οργανωτές του Φεστιβάλ δεν ξεκουράζονται  παρά μόνο ένα μήνα τον  χρόνο,  το μήνα Οκτώβρη.

Πενήντα και ένα χρόνια πριν

Όταν ξεκίνησε το Φεστιβάλ το 1947 εμείς εδώ στην Ελλάδα  είχαμε τον Εμφύλιο. Η Ευρώπη μόλις έβγαινε από  έναν  Παγκόσμιο Πόλεμο. Το Εδιμβούργο  διαλέγει αυτήν την στιγμή και αποφασίζει  κάτι  πολύ και ανθρώπινο και ειρηνικό. Τη δημιουργία  ενός Φεστιβάλ, που έμελλε  να γίνει        σταθμός,  ανανεωτής και παράδειγμα για  μίμηση.  Με γνώμονα  την πλέρια   αποδοχή  της δημιουργικότητας των  ανθρώπων,  το Φεστιβάλ δείχνει τον δρόμο  σε όσους θέλουν  να συμπορευτούν  μαζί του.  Το  Φεστιβάλ του Εδιμβούργου είναι το μεγαλύτερο  στον κόσμο,  χωρίς να χάσει την ποιότητά του και τις αρχές που το γεννήσαν.

Το  Φεστιβάλ  αυτό  είναι  ένα   μεγάλο καλλιτεχνικό  και οικονομικό  γεγονός

Το Φεστιβάλ θεάτρου αλλάζει με τα χρόνια, προσαρμόζει και προσαρμόζεται, προσπαθώντας όμως να κρατήσει άσβεστη  την πρώτη νεανική του ματιά. Μοιάζει  να έχει όλες εκείνες τις αρετές που έκαναν  τα πανηγύρια να είναι  αγαπητά   από πάντα  στους   ανθρώπους.

Εδώ  συμβαίνει κάτι καλό. Για  μια  δεδομένη  χρονική  στιγμή,   ο άνθρωπος  βουτά   μέσα στην μέθη  των  δυνατοτήτων του  και το κοινό τον ακολουθεί και συμμετέχει  σε  αυτήν τη χαρά. Όλα  μοιάζουν τόσο φυσικά, τόσο  ανεπανάληπτα,  μοναδικά και επιθυμητά (και κρύβουν  καλά τόση  δουλειά  και τόσο κόπο).

Στους  δρόμους του Εδιμβούργου στις μέρες του Φεστιβάλ.

Τίποτα βέβαια δεν  προδίδει  την τρομερή οργάνωση, δουλειά, κόπο, θυσίες και τον τεράστιο ανταγωνισμό,  τη δύναμη,   το πάθος,  το θάρρος  και τα χρήματα  που  υποστηρίζουν από κάτω   όλο αυτό  το οικοδόμημα,  γιατί  -να μην το ξεχνάμε-  το Φεστιβάλ είναι και ένα  μεγάλο  οικονομικό γεγονός.

Ο συνδυασμός  της γνώσης και της εμπειρίας,  η ευθύνη,  η αγάπη  για την διατήρηση του δημοκρατικού πνεύματος που επικρατεί,  ο σεβασμός  της παράδοσης και ο πόθος  της συνέχειας, δημιουργούν μια ζωντανή,  μαχητική,  διαλεκτική  κατάσταση,   που όλοι  υποχρεώνονται,  μέσα στις  ιδιαιτερότητές που έχει ο καθένας, να σεβαστούν. Συνύπαρξη και αποδοχή, συνδεσιμότητα και βαθειά ευγένεια, τα βασικά  χαρακτηριστικά  του μεγάλου αυτού Φεστιβάλ,  το  μεγαλύτερο    στην ιστορία του ανθρώπου.

Μεγάλα   ονόματα  της διεθνούς  σκηνής  δίπλα -δίπλα   με τα    νέα παιδιά, που δοκιμάζουν τις δυνάμεις  τους για πρώτη φορά, μαζί  με τους αφοσιωμένους της τέχνης, με τους λαϊκούς ήρωες του γέλιου,   με τους  καλλιτέχνες του δρόμου.  Όλοι μαζί  ανταγωνίζονται  για την εκτίμηση,  τον θαυμασμό, την επιτυχία  στην καρδιά του κοινού. Θέατρα των 50 θέσεων  και θέατρα  των 2.000 θέσεων, θέατρα του δρόμου, θέατρα σε κάθε γωνιά  της πόλης.

Ακόμη  λίγοι αριθμοί 

Και λίγοι ακόμη αριθμοί για το 1996,  γιατί για το 1997  που συμμετείχα δεν ανακοινώθηκαν  ακόμη. Λοιπόν,  1.000  θεατρικές ομάδες  από 36 έθνη, 15.289  παραστάσεις, 1.403  έργα, 187 παρουσιάσεις και χώροι έκθεσης. Τα έργα δοκιμάζονται πρώτα εδώ  και μετά  μεταφέρονται ανάλογα την επιτυχία τους στο  θεατρικό Λονδίνο και απόδειξη ότι το  58% των έργων που παρουσιάζονται  στο Εδιμβούργο είναι παγκόσμιες πρεμιέρες.

Ίσως είναι  από τα λίγα -αν όχι το μοναδικό- Φεστιβάλ στον κόσμο, που κατορθώνει να ενσωματώσει  τόσο αρμονικά  την πόλη  με τις αρχές του θεάτρου, με την παράδοση του  τόπου, με την ιδέα της  χαράς  και  της συμφιλίωσης  που  προσδίδει  η τέχνη.

Το μυστικό  της επιτυχίας του Φεστιβάλ είναι η καλή  οργάνωση. Η πολύ  δουλειά από τους οργανωτές και συμμετέχοντες,  η προσπάθεια  για αντικειμενικότητα και  η προσπάθεια  όλοι όσο   γίνεται   να ευχαριστηθούν.  Όλοι υπολογίζουν όλους. Πρέπει   να επισημάνω  βέβαια την παρουσία   του κράτους,  διακριτική μεν  αλλά ένα σταθερό παρόν.

 Οι καλλιτέχνες 

Πολλοί είναι οι λόγοι  για τη συμμετοχή  των καλλιτεχνών  στο Φεστιβάλ. Οι ήδη γνωστοί   θεωρούν τιμή  τη συμμετοχή τους, άλλοι επιθυμούν  την αναμέτρηση με το νέο, ή με τους μεγάλους μαστόρους-μαέστρους   του θεάτρου  και της τέχνης, άλλοι βρίσκουν  την πολυπόθητη επαφή  με ανθρώπους  με τα ίδια ενδιαφέροντα  και προβληματισμούς,  γιατί οι επαφές που κάνεις  με τους ανθρώπους   της δουλειάς  εδώ, είναι μοναδικές. Πολλοί άλλοι περιμένουν από τη συμμετοχή τους στο φεστιβάλ αυτό, την αναγνώριση της δουλειάς τους. Να τραβήξουν το ενδιαφέρον του κοινού και των κριτικών με κάποιο τρόπο. Για όλα αυτά  κυκλοφορεί μεγάλος αριθμός έντυπων  για κοινό, παραγωγούς και κριτικούς.

Αθήνα,  1997.

[«Στον απόηχο ενός φεστιβάλ» – το Β’ και τελευταίο μέρος την Τρίτη 3/8/2021]