Πώς  να μιλήσεις  για τη ζωή σου παρά μόνο με γεγονότα και  συναντήσεις…

Μαρία Πανούτσου

Δ μέρος

Ημερομηνίες και Δράσεις

1981-1987 

1982  Ιδρύω το  Θέατρο Τομή  Εταιρεία Θεατρικής Έρευνας και  εκπαίδευσης (1982-2015).

1982  Το Πεντάπτυχο,   η πρώτη   παρουσίαση   του Θεάτρου Τομή και η πρώτη επίσημη σκηνοθεσία  δική μου που  βραβεύτηκε με  έξι βραβεία από το Φεστιβάλ Ιθάκης.

Μετά τη βράβευση αυτή  άνοιξε ο δρόμος για μένα  και  έφτασαν πολύ σημαντικές προτάσεις,  όμως  εγώ  -προσπαθώ τώρα να το εξηγήσω- για τρεις μήνες χάθηκα από τον κόσμο. Δεν επικοινωνούσα, δεν σήκωνα τηλέφωνα, δεν απαντούσα στην αλληλογραφία. Τώρα καταλαβαίνω γιατί η άρνηση αυτή.  Δεν ήθελα  η επιτυχία μου αυτή να με εγκλωβίσει. Δεν ήθελα να περιμένουν από μένα μία ακόμη επιτυχία. Ήθελα να δω τι πραγματικά  είχα ανάγκη εγώ  από την δουλειά μου  και πώς  θα προχωρούσα και με ποιους ανθρώπους θα συνεργαζόμουν.

Με ενδιέφερε η διδασκαλία και ως μαθητεία και ως έρευνα και ως προσφορά. Έτσι,  μετά  την επιτυχία στην Ιθάκη,  κρατώ πολύ λίγες επαγγελματικές δραστηριότητες με το θέατρο,  τις  οποίες θα αναφέρω παρακάτω  και προσανατολίζομαι στην διδασκαλία σε προγράμματα του Υπουργείου Πολιτισμού και Παιδείας  σε  Προγράμματα της  Νέας Γενιάς, σε προγράμματα  της Λαϊκής επιμόρφωσης σε  Πολυκλαδικά Λύκεια, σε χώρους  εγκλεισμού,  με άτομα με ειδικές ανάγκες,  αναμορφωτήρια,   φυλακές,  σε δημοτικά εργαστήρια θεάτρου και κίνησης.

Σωτήρης Λεοντιάδης, Γιάννης Λαζανάς, Μαρία Πανούτσου σε ένα από τα μονόπρακτα με τον γενικό τίτλο Πεντάπτυχο, έργα Γ. Μανιώτη, Α. Σιμιτζή, Γ. Ανδρίτοσυ, Ι. Αργυρίου, Σ. Καρρά.

Πιστεύω ότι  η δουλειά μου την εποχή εκείνη σε αυτά τα  δύσκολα μέρη,  ήταν πολύ  σημαντική για μένα και ως καλλιτέχνη και ως άνθρωπο. Είναι από τις πολύ  σημαντικές περιόδους της ζωής μου. Θα αναφερθώ με λεπτομέρειες  σε ένα  μελλοντικό ημερολόγιο.

Στην όλη μου αυτή προσπάθεια με βοήθησε ο ποιητής  Γιώργος Δρανδάκης που είχε  σχέση με την εκπαίδευση, το Υπουργείο Πολιτισμού και Παιδείας,  τότε  και έτσι δούλεψε από το ‘84 μέχρι και το ‘87  σε προγράμματα που είχαν πολύ μεγάλο εκπαιδευτικό άνοιγμα στην παιδεία την εποχή εκείνη.  Το  να μπεις  μέσα  στην  φυλακή Κορυδαλλού -ή όποια φυλακή- ως εργαζόμενος, δεν είναι απλό πράγμα, είναι αντίθετα  ένα σημαντικό γεγονός.  Το κυριότερο που  χρειάζεται  είναι γνησιότητα.  Οι  φυλακισμένοι δεν είναι   εύκολοι στην επικοινωνία και συναναστροφή. Με αναπτυγμένο ένστικτο,  ξέρουν να ξεχωρίζουν το γνήσιο από το δήθεν. Επίσης πολύ  φιλύποπτοι σε κάθε προσπάθεια αλλαγής  της  καθημερινότητάς τους, δύσκολα εμπιστεύονται και ανοίγονται.  Το 1985,  πολύ νέα και πολύ άπειρη  στα πρώτα μου  βήματα τα  επαγγελματικά, είχα κάνει  πρόταση στο Υπουργείο Παιδείας και πολιτισμού  να  εργαστώ στις φυλακές Κορυδαλλού και σε χώρους εγκλεισμού. Πολύ τολμηρό το σχέδιό μου. Στόχος μου να  δουλέψω και να προσφέρω   σε ανθρώπους που το είχαν ανάγκη αλλά  και να μετρήσω και τις  δικές μου δυνάμεις  σε ένα απαιτητικό χώρο,  πριν ανοίξω τον δικό μου  προσωπικό εργαστήρι.

Στο  εργαστήρι μου  θα  εφάρμοζα  τις δικές μου προσεγγίσεις, στην τεχνική και  αισθητική του θεάτρου. Με ενδιέφερε πολύ  και το μάθημα της κινησιολογίας που, από την εμπειρία μου σε εργαστήρια   στην Ελλάδα,  το έβρισκα  ελλιπές.  Οι σπουδές μου  στον τομέα αυτόν ήταν ποικίλες και μακρόχρονες, έτσι  αποφάσισα να  κάνω την δική μου πρόταση στο χώρο του θεάτρου. Εξ άλλου πολλοί σημαντικοί ανθρώπου της εποχής εκείνης που με είχαν γνωρίσει και είχαν σχέση με το θέατρο,  τις τέχνες και τα γράμματα,  όπως ο Μάνος Κατράκης, ο Ασσαντούρ Μπαχαριάν, ο Μανώλης  Κορρές,  η Νέλλη  Καρρά,  ο Γιώργος  Μιχαηλίδης,  μου το πρότειναν καθώς έβλεπαν σε μένα μια μοναχικότητα και μια ιδιαιτερότητα στην προσέγγιση της τέχνης.

Στην ίδια περίοδο ‘81 με ‘84 έλαβα  μέρος στις τηλεοπτικές σειρές   Όλα του γάμου δύσκολα του  Μ. Παπανικολάου, Η ζωή και οι άνθρωποι του Γ. Μιχαηλίδη,   Η Κάθοδος  του Γ. Μιχαηλίδη,  Ο Γιούγκερμαν του  Β. Γεωργιάδη. Παράλληλα  έκανα πολύ ραδιόφωνο την εποχή εκείνη.

Στο  Θέατρο  συνεργάστηκα και με το Ασκητικό και πάλι μετά την επιστροφή μου από την Πολωνία το 1981 στο έργο Λευκοντυμένες γυναίκες του Τ. Ριτς  σε σκηνοθεσία του Κ. Μάριου και  το 1983 έλαβα μέρος  σε μια προετοιμασία παράστασης  που δεν ευδοκίμησε να ολοκληρωθεί,  που όμως ήταν μια ενδιαφέρουσα εμπειρία με την  Μ.Χρυσάφη  στην σκηνοθεσία.

Δούλεψα στο Δημοτικό Θέατρο Χανιών το ‘84  και συνεργάστηκα με τον Ruben Fraga  στο  έργο Κρητικός  Πόλεμος του Μ.ΤΖ.  TOY Μπουνιαλή. Μια  γνωριμία  πολύ σημαντική  για μένα. Ο  Αργεντίνος σκηνοθέτης και δάσκαλος θεάτρου  Ruben Fraga  με κάλεσε μετά το πέρας της  δουλειάς στην Κρήτη να συνεργαστούμε στο έργο  Goya,  στο Dramatisches Zentrum  Vienna της  Βιέννης (1985).

Εργαστήρι Μαρίας Πανούτσου. (Αρχείο Μαρίας Πανούτσου)

H  δεύτερη παραγωγή του θεάτρου Τομή ήρθε δυο χρόνια μετά την πρώτη, το Πεντάπτυχο,   με την  τριλογία Η Πόλη της Λούλας Αναγνωστάκη. Ξεκίνησε και ολοκληρώθηκε το 1984 στο Πνευματικό Κέντρο Αθηνών, με την ευγενική  συμπαράσταση της τότε αντιδημάρχου Ελένης  Δωρή.

“Η πόλη της Αθήνας περιέχει την ιστορία των ανθρώπων της”

Στον Κινηματογράφο  έλαβα μέρος στον Τόπο της  Α. Αγγελίδη   το  ‘85,  Ακατανίκητοι εραστές  του  Σταύρου Τσιώλη το ’87  και  Το Πλαστικό της  Στέλλας Θεοδωράκη  την ίδια χρονιά.

Και όλα αυτά μέχρι τον Σεπτέμβρη  του 1989, που ιδρύω στην Αθήνα το εργαστήρι εκφραστικών τεχνών, θυγατρική εταιρεία του Θεάτρου Τομή.

Σε αυτόν το χώρο  έμεινα δέκα χρόνια  σκηνοθετώντας,  διδάσκοντας,  ερευνώντας, μελετώντας και ταξιδεύοντας  την δουλειά μου σε διεθνή Φεστιβάλ.

Από  το 1979 που τελειώνω  την σχολή θεάτρου όλα όσα συμβαίνουν  είναι σημαντικά. Δεν μπορώ να ξεχωρίσω  ένα ή δύο.

Τι να ξεχωρίσω, τα βραβεία στην Ιθάκη,  την σπουδή μου στον Γκροτόφσκυ,   την δουλειά μου στον φυλακή στο Κορυδαλλό  και την δυσκολία να ξεπεράσω   την εμπειρία μου με ανθρώπους παράνομους και   δυστυχισμένους, την  διδασκαλία μου στον Δήμο Ζωγράφου, τις σπουδές μου στο Λονδίνο, την παραμονή μου στο κτήριο του  Δήμου της  Αθήνας για οκτώ μήνες  προετοιμάζοντας την Πόλη της Αναγνωστάκη, τις  κουβέντες μας και τις συμβουλές της  Λούλας Αναγνωστάκη,  την έκδοση των πρώτων μου ποιητικών συλλογών,   τις επαφές με τους ανθρώπους  της τέχνης του θεάτρου της ποίησης; Τα μαθήματα  ζωγραφικής  και τις πρώτες μου  δειλές εικαστικές προτάσεις,  ή την επαφή μου με την μεγάλη μου αγάπη τον κινηματογράφο;

«Έξι αμοντάριστες μπομπίνες, ο δρόμος των ελεφάντων και ο σταθμός Θησείου»