«Πενία τέχνας κατεργάζεται» [1]. Αρχαίο ελληνικό γνωμικό και αυτό. Αρχαίο μεν διαχρονικό δε. Επειδή η απληστία που μας χαρακτηρίζει ως είδος, σταματά μόνο όταν βρεθούμε δυό μέτρα κάτω απ’ το χώμα. Και πάλι παίζεται… Γιατί κάποιοι λένε πως εδώ παραδίδουμε το σαρκίο σε μόνιμη κατοικία αλλά το μέσα μας πάει κάπου αλλού. Κι αν είναι, πες, ο παράδεισος, έχει καλώς, αποκτά μια οριστικότητα το πράγμα. Το αυτό αν είναι και η κόλαση. Αν όμως μετοικούμε αλλού και συνεχίζουμε να ζούμε, ποιός μας εγγυάται πως δεν κουβαλάμε την κακή μας φύση και εκεί; Οπότε, σκούρο το τοπίο και η γη μας κατεκτημένη από βάρβαρο – κατά βάση – είδος, που επιτρέπει χιλιάδες χρόνια εξέλιξης να αντιστέκονται σε κάθε έννοια ισότητας και όχι μόνο. Σαν να είναι ένα «σκάρτο» γονιδίωμα, που δεν μεταβάλλεται προς όφελος του είδους αλλά παραμένει πρωτόγονα ίδιο, προοιωνίζοντας την εξόντωσή του.

Πενία. Η φτώχεια. Η έλλειψη. Η ανεπάρκεια. Συναντάται, δυστυχώς, σε πολλούς τομείς, όπως η πολιτική, το πνεύμα, η ηθική, ο πολιτισμός. Κυρίως, όμως, αφορά τα υλικά αγαθά όπως το φαγητό, την ένδυση, την στέγαση. Η πενία βρίσκεται ένα βήμα κάτω από την φτώχεια κι ένα βήμα πάνω από την επαιτεία. Ο πένης παλεύει καθημερινά να βγάλει τα απολύτως απαραίτητα ως προς το ζην. Παλεύει, κυριολεκτικά, δηλαδή για να έχει πρωτίστως να φάει.

Οι πολιτισμένες κοινωνίες των ανθρώπων, στο συντριπτικά μεγαλύτερο ποσοστό τους, λειτουργούν ως ένας αδηφάγος φάρυγγας που απαιτεί διαρκές τάισμα. Όχι το τάισμα όλων, όμως. Ας νοήσουμε ως τάισμα τα απαραίτητα για την διαβίωσή μας, ό,τι απαιτείται δηλαδή για να μην ψοφολοϊσουμε σαν δαρμένα και εγκαταλειμμένα σκυλιά. Επιτρέπουν, λοιπόν, αυτές οι κοινωνίες να σιτίζονται, να ντύνονται και να στεγάζονται οι περισσότεροι αλλά κι αυτοί με διαβαθμίσεις, αφήνοντας κι ένα ποσοστό ανθρώπων εκτός ταΐσματος εντελώς. Πιο  je m΄en fous [2] και φιλοτομαριστική διάθεση έναντι ομοίων τους, δεν νομίζω να έχει να επιδείξει άλλο ζώο στο βασίλειό μας! Ακόμα και στην πιο πρωτόγονη φυλή, που μπορεί να σώζεται στα βάθη του Αμαζονίου, άσπιλη κι αμόλυντη από τον πολιτισμό μας, όλοι έχουν ίσο δικαίωμα στο μοίρασμα της τροφής αν μη τί άλλο.

Έτσι, λοιπόν, χοντρικά, απ’ τον πάτο προς την κορφή, έχουμε ανθρώπους που λιμοκτονούν και δεν έχουν ούτε νεράκι καθαρό να πιούνε, έχουμε άλλους που ζουν κάτω από τα όρια της φτώχειας [3] και ζουν κυρίως χάρη στην καλή καρδιά κάποιων ή στη θεά τύχη ή δεν ξέρω και ‘γω τί άλλο. Επίσης, έχουμε αυτούς που ζουν στα όρια της φτώχειας, έχουν δηλαδή κάτι να φάνε και πιθανόν και κάτι για στέγη πάνω απ’ το κεφάλι τους. Μετά έρχονται οι σχετικά πτωχοί [4] πλην τίμιοι, που λέμε και στα μέρη μου. Έπειτα οι πιο καλότυχοι αλλά πτωχοί επίσης, οι μεσοαστοί, οι μεγαλοαστοί, οι πλούσιοι, οι ζάμπλουτοι και τέλος (ναι, υπάρχει και παραπάνω από ζάμπλουτος) αυτοί που δεν ξέρουν τί έχουν και ζουν ζωή χαρισάμενη. Ωραία. Αυτοί οι τελευταίοι ειδικά, οι ελάχιστοι των ελαχίστων, κανονίζουν και τις τύχες όλων των υπολοίπων. Ένας πλανήτης για πάρτη τους κι αυτοί πολύ παιχνιδιάρηδες βρε!

Ως είδος όμως εμείς οι άνθρωποι, εκτός από τα κακά μας έχουμε και τα καλά μας. Ένα από αυτά τα καλά είναι και η ευρηματικότητα. Αυτή πολλές φορές έχει σώσει το τομάρι μας από λοιμού και λιμού, σεισμού, καταποντισμού και τις δέκα πληγές του Φαραώ [5] μη σας πω. Έτσι, προκειμένου λόγου να λιμοκτονήσει κάποιος, ακόμα και αν δεν έχει κάποια εργασία ή ενασχόληση, που να του προσφέρει χρήμα ή αγαθά για να επιβιώσει, εφευρίσκει! Εκεί κολλάνε οι τέχνες, για εσάς που σκεφτήκατε «εδώ δεν έχουνε να φάνε, το θέατρο τους μάρανε!». Όχι, οι τέχνες που κατεργάζεται η πενία είναι άλλες, λιγότερο καλλιτεχνικές να το πω; Αν και, τώρα που το σκέπτομαι, ένα σωρό πένητες ζωγράφοι την στήνανε κατά μήκος του Σηκουάνα, στην rive gauche [6] μεριά, και ζούσανε μια φορά κι έναν καιρό φιλοτεχνώντας πορτρέτα περαστικών…

Ο μακαρίτης ο Μαχάτμα Γκάντι [7] έλεγε πως η φτώχεια είναι η μεγαλύτερη μορφή βίας. Η φτώχεια, λοιπόν, υποχρεώνει τον άνθρωπο να επινοεί τρόπους για την αντιμετώπισή της. Η δουλειά δεν είναι ντροπή, είναι αναγκαίο κακό. Άλλο περιμένατε να διαβάσετε, ε; Αν ο καταμερισμός των πόρων ήταν σωστός και δίκαιος, κανείς μας δεν θα δούλευε τόσο, δεν θα υπήρχαν σκλάβοι είτε με αλυσίδες, είτε με λευκά κολάρα, η εργασία θα πρόσφερε υγειές κίνητρο και απολαβές και άρα χαρά. Η δουλειά, ειδικά πια στις μέρες μας, κοντεύει να γίνει είδος πολυτελείας. Όμως, όποιος δεν θέλει να ζυμώσει πέντε μέρες κοσκινίζει, έλεγε η μακαρίτισσα η γιαγιά μου. Κοινώς, αν θες να δουλέψεις, δουλειά θα βρεις.

Στις δυσκολίες που περνάμε, στην ανεπάρκεια των μέσων, προτάσσουμε την εφευρετικότητά μας, προβάλουμε την δημιουργικότητά μας. Την παλεύουμε την πενία μας, την βουτάμε άλλος απ’ τα πόδια, άλλος απ’ το κεφάλι, την βάζουμε κάτω και την πατάμε. Ούτε ντροπές έχει η ανάγκη, ούτε ζητάει πτυχία. Ό,τι μπορεί κάνει ο καθένας και χίλια μπράβο του! Αρκεί όλα να γίνονται εντός των ορίων της αξιοπρέπειας και να μην βιαιοπραγούμε κατά οιονδήποτε τρόπο. Και σε όσους από εμάς  έχει απομείνει ίχνος ανθρωπιάς και ίσως είμαστε έστω σε λίγο καλύτερη μοίρα από τον διπλανό μας, ας προσφέρουμε κάτι, δεν θα φτωχύνουμε, μη φοβάστε. Ακόμα και έναν καλό λόγο να πούμε, προσφέρουμε πολλά περισσότερα από όσα φαντάζεστε. Κατά έναν απίστευτο τρόπο, σε όποιον δεν φοβάται την δουλειά αφενός και την προσφορά αφετέρου, όλα του έρχονται δεξιά, που λέγανε κι οι παππούδες μας. Τυχαίο;

[1] Πενία τέχνας κατεργάζεται: αρχαίο ελληνικό γνωμικό, σημαίνει ότι η φτώχεια εξαναγκάζει τον άνθρωπο να βρίσκει τρόπους για να την αντιμετωπίζει.

[2] Je m΄en fous: στα γαλλικά, σημαίνει δεν με νοιάζει καθόλου.

[3] & [4] Όριο φτώχειας: Ως φτώχεια ορίζεται η οικονομική κατάσταση που χαρακτηρίζεται από την έλλειψη επαρκών πόρων για την κάλυψη των βασικών ανθρώπινων αναγκών.

Το χαμηλότερο σημείο των βασικών αναγκών, που ορίζει το όριο της φτώχειας, διαφέρει από χώρα σε χώρα.

Η φτώχεια ανάγεται να μετράται σε χρήματα και αντανακλά τους κατά κεφαλήν διαθέσιμους από τους πραγματικούς οικονομικούς πόρους μιας χώρας.

Η έννοια της φτώχειας μπορεί και χωρίζεται ως εξής:

α) ως απόλυτη φτώχεια ορίζεται το ποσοστό του πληθυσμού που ζει με λιγότερο από ένα καθορισμένο ποσό δολαρίων την ημέρα (δείκτης που ορίζεται και χρησιμοποιείται από την Παγκόσμια Τράπεζα και αναλογεί –βάσει των τιμών του 1985– σε λιγότερο από ένα δολάριο την ημέρα).

β) ως σχετική φτώχεια ορίζεται το ποσοστό των ατόμων σε μια χώρα που ζουν με εισόδημα κατώτερο ενός συγκεκριμένου ποσοστού του διάμεσου εισοδήματος (συνήθως 50%) στην χώρα. Δηλαδή αν το ποσοστό είναι 50% και το διάμεσο εισόδημα 10.000 δολάρια, ο δείκτης φτώχειας είναι ο αριθμός ατόμων που ζουν με λιγότερο από 5.000 δολάρια ετησίως, διαιρεμένος δια τον συνολικό πληθυσμό. Ο ορισμός του ποσοστού του διάμεσου εισοδήματος διαφέρει από χώρα σε χώρα. (πηγή: wikipedia.org)

[5] Αναφορά στην Βίβλο (Παλαιά Διαθήκη). Οι δέκα πληγές του Φαραώ ή δέκα πληγές της Αιγύπτου, ήταν δέκα καταστροφικές συμφορές με τις οποίες έπληξε ο Θεός του Ισραήλ τον Φαραώ της Αιγύπτου και τον λαό του, ως τιμωρία για την παρεμπόδιση του λαού του Ισραήλ να εξέλθει της χώρας της Αιγύπτου και να λατρεύει ελεύθερα τον Θεό του.

[6] Rive gauche: στα γαλλικά σημαίνει ‘αριστερή όχθη’. Είναι η νότια πλευρά του ποταμού Σηκουάνα, που χωρίζει το Παρίσι σε δύο όχθες, εκ των οποίων η αριστερή επικράτησε παραδοσιακά ως τόπος που συχνάζουν και διαμένουν διανοούμενοι και καλλιτέχνες.

[7] Μαχάτμα Γκάντι: Ο Μοχάντας Καραμτσάντ Γκάντι ήταν Ινδός πολιτικός, στοχαστής και επαναστάτης ακτιβιστής. Υπήρξε η κεντρική μορφή του εθνικού κινήματος για την ινδική ανεξαρτησία και εμπνευστής της μεθόδου παθητικής αντίστασης χωρίς τη χρήση βίας έναντι των καταπιεστών.
Η διδασκαλία του επηρέασε το διεθνές κίνημα για την ειρήνη και μαζί με τον ασκητικό βίο του συνέτειναν στο να καταστεί παγκόσμιο σύμβολο και ορόσημο της φιλοσοφικής και κοινωνικοπολιτικής διανόησης του 20ού αιώνα. Έγινε ευρύτερα γνωστός με την προσωνυμία Μαχάτμα, που φέρεται να του απέδωσε στα 1915 ο Ινδός νομπελίστας ποιητής και φιλόσοφος Ραμπιντρανάθ Ταγκόρ και στα σανσκριτικά σημαίνει Μεγάλη Ψυχή. (πηγή: sxoliastesxwrissynora.wordpress.com)