Πάμε όλοι μαζί παιδιά! Δυνατά! «Κομμάτια έχω γίνει κι έχεις την ευθύνη!…» [1] Δώσε πόνο το τουμπερλέκι! Έλα που σας πιάσανε οι ντροπές τώρα! Να ένας τσιφτετέλαρος, με το συμπάθιο, έτσι ακούνητοι θα τον ακούσουμε; Μωρέ όλα τα μωρά στην πίστα! [2]

Τι, σας μπέρδεψα; Που κολλάνε, θα αναρωτιέστε, η ευθύνη, οι μεταθέσεις και το τσιφτετέλι όλα μαζί; Να σας πω. Στην προκειμένη περίπτωση αναδεικνύεται ο καημός του φτωχού πλην τίμιου καψουρεμένου, ο οποίος έφαγε μία χυλόπιτα [3] σε μέγεθος νταβά[4] του χαλβά, μιας και αυτή που ερωτεύτηκε σφόδρα και κάργα δεν τον θέλει. Ε, δεν τον θέλει λέμε, τι να κάνουμε; Γούστα είναι αυτά. Κι έπιασε κι αυτός κι άδειασε δυό καρδάρες ουίσκι μάρκα μ’ έκαψες, νηστικός, στενοχωρημένος, με ψυχολογία αλοιφή για τους κάλους, έγινε φέσι και δεν ξέρει τι λέει. Και πάνω στον καημό του και στον πόνο του, της λέει της λεγάμενης ότι αυτή τα φταίει που έχει γίνει αυτός κομμάτια! Ήμαρτον Κύριε, δηλαδή! Μα αφού δε σε θέλει βρε άνθρωπε λέμε (δις), που φταίει το κορίτσι; Αυτή σου είπε να πας και να την αγαπήσεις; Χάθηκαν οι γυναίκες πια; Λύσσα κακιά, τα σπας και στο μαγαζί του ξένου ανθρώπου, γιατί αλλού πάταγες κι αλλού βρίσκοσαν! [5]

Θέτε πιο δυνατό παράδειγμα; Μισό, το ‘χω. Γραφείο. Ώρα επτά απογευματινή. Έχετε παραδώσει δουλειά, έχετε συμμάσει [6] τσάντα, παλτό, κινητό κι είστε με το κλειδί του αυτοκινήτου στα δόντια. Και πάνω κει, σκάει μύτη ο Προϊστάμενος και σας λέει πως θέλει το τάδε κουλό -το οποίο, σημειωτέον, του το έχετε φτιάξει τουλάχιστον άλλες τρεις φορές σε διάφορες μορφές- και το θέλει και σε chart [7]. Και πως το επείγεται τρελλά, γιατί μόλις του έσκασε το mail από τον μαλάκα τον Διευθυντή, που το θέλει κι αυτός άμεσα, οπότε τι να κάνει; Δεν θέλει να σας πιέσει αλλά δεν έχει άλλη επιλογή και πολύ λυπάται! Θα καθίσετε σας παρακαλεί πολύ να το φτιάξετε, που μόνο εσείς ξέρετε τα στοιχεία και τα παίζετε στα δάχτυλα; Τι έχουμε εδώ. Και σας «γλύφει» για να κάνει την δουλειά του. Και σας παραμυθιάζει γιατί το mail το έλαβε από τον Διευθυντή κατά τις δύο το μεσημέρι αλλά στον τσόκο του [8] λουλούδια και γύρω-γύρω μέλισσες. Και πετάει το μπαλάκι στον άλλον, που θα σας… αγαπήσει με πάθος απογευματιάτικα και θα φτάσετε να δείτε τα παιδάκια σας ή τον άνθρωπό σας καλές αργάμιση πάλι. Κι αφού ηττημένοι θα συμφωνήσετε –πείτε όχι άμα σας βαστάει-, εκείνος την κάνει με καπουτσίνο φρέντο ανά χείρας και πάει να κλειστεί στο γραφείο του… να παίξει πασιέντζες στον υπολογιστή.  Κοινώς, τα νεύρα μου, τα χάπια μου και τον μπαλτά του Μήτσου!

Δύσκολο πράγμα η ευθύνη. Η όποια ευθύνη. Για όποιο πράγμα, ζώο, κατάσταση ή άνθρωπο. «Δεν αναλαμβάνω την ευθύνη». «Έχεις την ευθύνη». «Δεν φέρω καμία ευθύνη». Εκφράσεις πολύ συνηθισμένες. Μπορεί κάποιος να τις ακούσει σε αμέτρητους συνδυασμούς. Ειδικά στην πολιτική αρένα. Μα τι είναι τελοσπάντων αυτή η ρημάδα η ευθύνη, που την μεταθέτει ο ένας στον άλλον λες και παίζουν παρτίδα τένις; Ευθύνη είναι η υποχρέωση κάποιου να ανταποκριθεί σε κάτι που έχει αναλάβει και να λογοδοτήσει για τις σχετικές ενέργειές του. Η ευθύνη έχει ειδικό βάρος. Είναι η πέτρα που πέφτει στο κέντρο της λίμνης. Η ευθύνη μας ή η ανευθυνότητά μας δεν επηρεάζει μόνο εμάς αλλά και τους γύρω μας.

Η ανάληψη της ευθύνης των πράξεων μας είναι κάτι που πρέπει να μας διδάσκεται από νηπιακή ηλικία. Να καταλαβαίνουμε πως κάθε μας πράξη ή λόγος έχει αντίκτυπο και σε μας τους ίδιους αλλά και σε άλλους. Να μαθαίνουμε να σηκώνουμε το βάρος των πράξεων και των λόγων μας. Να μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας. Να μην δείχνουμε άλλους με το δάχτυλό μας για τις δικές μας ευθύνες. Να μην μας κακοφαίνεται όταν μας καταλογίζουν την ευθύνη που μας αναλογεί. Πιθανόν να μην χρειαζόταν, αν την είχαμε ήδη αναλάβει από μόνοι μας.

Υπάρχουν ευθύνες που θέλουμε και τις αναλαμβάνουμε. Υπάρχουν ευθύνες που δεν θέλουμε να τις αναλάβουμε αλλά πάνε πακέτο μαζί με κάποια επιλογή μας. Οπότε, πρέπει να συνυπολογίζουμε πράγματα. Όπως και να ‘χει, κανείς μα κανείς δεν είναι άμοιρος ευθυνών.  Στο ποσοστό που του αναλογεί του καθενός, φυσικά. Μπορεί εσύ να είσαι, για παράδειγμα, ένας άξεστος και αναίσθητος κρετίνος αλλά φταίω κι εγώ που σε ανέχομαι. Πάντα υπάρχει η επιλογή για κάτι άλλο.

Ο ιθύνων. Όχι, δεν είναι σπάνιο είδος ψαριού στον Αμαζόνιο. Είναι αυτός που συνήθως όταν τον ψάχνεις δεν μπορείς να τον βρεις. Συνήθως γιατί κρύβεται. Πίσω από τη θέση του, το όνομά του, τον φόβο του, τη βλακεία του, την κουτσουκέλα του. Το να είσαι υπεύθυνο άτομο σημαίνει πολλά πράγματα και κυρίως σημαίνει πως σέβεσαι τον εαυτό σου και τον συνάνθρωπό σου. Και λάθος θα κάνεις και χαζομάρα θα πεις. Ανθρώπινο. Γι’ αυτό υπάρχει η συγνώμη. Η δεύτερη ευκαιρία. Ο διάλογος. Δεν φτάνει να μην είσαι ευθυνόφοβος. Πρέπει να ξέρεις και να διαχειρίζεσαι τις ευθύνες σου.

Αχ, ευθύνες… Τις μεταθέτουμε, τις επιρρίπτουμε, τις αναλαμβάνουμε, τις αποδεχόμαστε, τις αρνούμαστε, τις αγνοούμε, τις ανακαλύπτουμε, τις απορρίπτουμε, τις καταλογίζουμε, τις σκεφτόμαστε, τις γράφουμε στα παλιά μας τα υποδήματα… Μεγάλη η γκάμα. Χρειάζεται δύναμη, αυτογνωσία, διάκριση, αγωγή και παιδεία για να μπορείς να στέκεσαι στο ύψος των περιστάσεων.

[1] Αναφορά στο τραγούδι «Κομμάτια έχω γίνει», σε στίχους Αργύρη Αράπη και μουσική Μιχάλη Τουρατζίδη. Πρώτη εκτέλεση από τον Παύλο Παούνη.

[2] «Όλα τα μωρά στην πίστα»: αγαπημένη έκφραση του τραγουδιστή Λευτέρη Πανταζή εν ώρα εκτέλεσης του λαϊκού του προγράμματος τραγουδιού σε βραδινά μαγαζιά διασκέδασης – κοινώς γνωστά και ως «πίστες». Με αυτή την έκφραση καλούσε τις γυναίκες να σηκωθούν να χορέψουν.

[3] Χυλόπιτα: είδος πίτας, γλυκιάς ή αλμυρής, που φτιάχνεται από χυλό (ρευστή μορφή ζύμης). Η χυλόπιτα έχει επικρατήσει να χρησιμοποιείται ως μέσο απόρριψης με την έκφραση “ρίχνω χυλόπιτα” ή ως ένδειξη απόρριψης με την έκφραση “τρώω χυλόπιτα”.

[4] Νταβάς: Νταβάς ή ταβάς είναι το ταψί. Προέρχεται από την τούρκικη λέξη tava. Η προφορά «νταβάς» οφείλεται στην έντονη προφορά του t ως d, κυρίως στις περιοχές της Βορείου Ελλάδας. Η λέξη ταβάς χρησιμοποιείται για να περιγράψει την τάβλα του κουλουρά, το πρόχειρο μανουάλι που μπορεί να είναι ένα στρογγυλό ταψί γεμάτο άμμο, καθώς και το ταψί – έννοια που χρησιμοποιήθηκε κυρίως στην επαρχία από πρόσφυγες. Τελικά κατέληξε να σημαίνει κυρίως τον κλασικό δίσκο του καφετζή, με τις τρεις μεταλλικές ράβδους και το χερούλι, που έκανε πιο εύκολη τη μεταφορά των καφέδων σε παραγγελίες εκτός καφενείου. Εξ ου και ο καφετζής προσφωνείτο κάποτε και ταβατζής.

[5] Βρίσκοσαν: Καρδιτσιώτικος ιδιωματισμός. Σημαίνει βρισκόσουνα.

[6] Συμμάσει: Καρδιτσιώτικος ιδιωματισμός. Σημαίνει συμμαζέψει.

[7] Chart: αγγλικός όρος, σημαίνει διάγραμμα.

[8] Ο τσόκος: Καρδιτσιώτικη έκφραση για το αντρικό μόριο.