“Η Κυρία του Τρένου”, γράφει η Μαρία Πανούτσου

Χειμώνας,  του  Ι983-84   Χαλκίδα – Αθήνα

Μόλις τελείωσε η παράσταση της τριλογίας της Λ. Αναγνωστάκη, η Πόλη. Ετοιμαζόμαστε με το Θέατρο Τομή,  για μια νέα παραγωγή. Ήδη, από το 1980,  συζητώντας με τον  Μανώλη  Κορρέ, τον θεατρικό συγγραφέα και συμπαραστάτη  στα πρώτα μου βήματα, στο γραφείο του, στο Θεατρικό Μουσείο, που ήταν τότε διευθυντής, για την πορεία μου στο θέατρο, του είχα πει ότι θα ήθελα να ξεκινήσω με ένα έργο του Γ. Σκαρίμπα. Δεν συμφωνήσαμε και έτσι, έκανα το Πεντάπτυχο,  μία συρραφή  κειμένων «από το συρτάρι» νεοελλήνων συγγραφέων.

Μετά την παράσταση αυτή, καταπιάστηκα με την Πόλη της Λ. Αναγνωστάκη  αλλά και πάλι ο Γ. Σκαρίμπας  στο μυαλό μου. Και τότε αποφασίζω, να μην ρωτήσω  ή  να συμβουλευτώ  κανέναν, να βρω  τον  συγγραφέα και να ζητήσω να ανεβάσω ‘Την  Κυρία του Τραίνου’  και βέβαια να τον γνωρίσω.

Ξεκίνησα ένα πρωί αφού είχα συνεννοηθεί με τον ίδιο τηλεφωνικά. Μαζί μου ο ζωγράφος  Διονύσης  Πάλμας, συνεργάτης -σκηνογράφος και ο Νίκος  Διαμαντής ο σκηνοθέτης, που τότε πρόσφατα είχε έρθει από την Θεσσαλονίκη και σκοπεύαμε να συμπορευτούμε. Φύγαμε και οι τρεις για την Χαλκίδα. Γυρίσαμε την ίδια μέρα στην Αθήνα. Το ταξίδι είχε τελειώσει. Ταραγμένη, ενθουσιασμένη και πιο φτωχή από ποτέ. Δεν μπορούσα μετά την συνάντηση  να πάρω μια απόφαση. Το μυαλό μου γύριζε και ξαναγύριζε στον Σκαρίμπα. Αυτό το αδύναμο  σώμα, το σκελετωμένο πρόσωπο, τα γυαλιά τα πρεσβυωπικά, η ιδιαίτερη φωνή, οι παύσεις, το βλέμμα. Πώς μπορούσε να είναι τόσο διεισδυτικός σε ό,τι κάνει σε ό,τι λέει! Τόσο μαγευτικός, ένας σωστός σαμάνος. Η νεανική μου παρουσία, η ελαφράδα της ηλικίας μου αλλά  και το πάθος μου για την τέχνη και την ζωή  και για ότι και εγώ δημιουργούσα, τον κέρδισε  και μία συμπάθεια γεννήθηκε  μεταξύ μας  λίγο πριν τον χάσω για πάντα, τόσο σύντομα. Στην Αθήνα το ίδιο βράδυ, κουρασμένη από το ταξίδι και εξουθενωμένη από  τις  εντυπώσεις,  τους συνειρμούς και τις σκέψεις, αποκοιμήθηκα στον καναπέ.

Ξύπνησα σε ένα βράχο μέσα, που ήταν  σε  μια πανύψηλη  σπηλιά,  γεμάτη γυναίκες, σε διάφορα  επίπεδα και ανάμεσα τους ήταν και μία γυναίκα μεγάλη σε ηλικία και άσχημη  βαμμένη,  έντονα σαν κλόουν,  που τραγουδούσε  χωρίς εγώ  να ακούω την φωνή της, ένα θλιβερό τραγούδι. Οι άλλες γυναίκες ήταν νέες και όμορφες. Ανάμεσα τους ένας μόνο άνδρας.  Ένας  νέος άνδρας  γυμνός  και αόρατος, ή θολός, που τον έβλεπα εγώ αλλά δεν είχε μία ξεκάθαρη παρουσία. Μου έδινε την εντύπωση γυμνού αλλά δεν έβλεπα την γύμνια του. Εγώ πάλι δεν έβλεπα τον εαυτό  μου,  μόνο ένοιωθα μια αόρατη απειλή. Από το όνειρο  όταν  ελευθερώθηκα και αφού άνοιξα τα μάτια μου και το φως του δωματίου, ανήσυχη σηκώθηκα να περπατήσω μες στην νύχτα, να βεβαιωθώ ότι είμαι  ζωντανή.

 

21  Ιανουαρίου 2017

Από  την συνάντηση  αυτή  και για τις,  περίπου ένα μήνα, τηλεφωνικές συνομιλίες μας, έχουν μείνει κάποιες  φωτογραφίες, πολλές σημειώσεις που κράταγα μετά τα τηλεφωνήματα, μία  δακτυλογραφημένη κόπια του έργου,  ‘Η Κυρία του Τραίνου’  με την άδεια του Σκαρίμπα για το ανέβασμα και  ένα διήγημα – αφήγημα, που έγραψα  τελευταία που περιλαμβάνει  όλες τις λεπτομέρειες της σχέσης αυτής. Ποτέ  δεν ανέβηκε το έργο. Η επιρροή του Σκαρίμπα  επάνω μου, η  δημιουργική και πνευματική  σχέση  που πλάσαμε σε αυτόν τον σύντομο χρόνο της γνωριμίας μας ,  αλλά και τα γεγονότα που προέκυψαν, πολύ λίγο μετά την συνάντησή μας, με κράτησαν μακριά από το ανέβασμα του έργου.

Λίγο καιρό αφού  επέστρεψα  στην Αθήνα, ένα πρωινό – τότε ζούσα  στον Υμηττό σε μια μονοκατοικία-  και  ενώ  ακόμη  ήμουν προβληματισμένη με ποιο έργο θα συνέχιζα την δουλειά μου,  άκουσα  από το ραδιόφωνο την αναγγελία του θανάτου του Σκαρίμπα. Ήταν 21 Ιανουαρίου  1984. Και ως  πιστή  Επικούρεια  πήρα το  μήνυμα του θανάτου του, ως  σημάδι και το ερμήνευσα όπως ένοιωθα και σύμφωνα με τις συζητήσεις που κάναμε.  Για μένα ήταν φανερό  ότι περισσότερο   εκτιμούσα  τότε,  την επαφή μου με τον άνθρωπο Σκαρίμπα,  παρά με το έργο του και σε αυτό ήθελα να παραμείνω  για κάποιο  καιρό. Το έργο ενός δημιουργού είναι εκεί μπορείς να το βρεις, όσο υπάρχουν άνθρωποι, αλλά ο ίδιος;

Ήθελα να αφοσιωθώ για λίγο  σ’ αυτήν την μία και μόνη συνάντηση, να την επεξεργαστώ και να την αποκωδικοποιήσω. Να την ενσωματώσω στην δική μου ύπαρξη .  Η γλώσσα του,  η εποχή του, η κοινωνία της Χαλκίδας,  οι αναζητήσεις του,  η γενιά του ‘30, η ελληνικότητα. Αυτά όλα  ήταν  ‘Η Κυρία του Τραίνου ’ και όχι το θεατρικό που ετοιμαζόμουν  να ανεβάσω.

Μία στοίβα βιβλία, τα βιβλία του Σκαρίμπα πάνω στο γραφείο μου. Και οι μνήμες ξετρυπώνουν αμείλικτες. Αρπάζω ένα τόσο μικρό απόσπασμα από το βιβλίο του Τόλη Καζαντζή για τον Σκαρίμπα, προς στο τέλος του βιβλίου, μικρό αλλά τόσο δυνατό και σημαντικό.

Ο κυρ  Γιάννης λέει:

{…}Άντε και τώρα τι να σου ευχηθώ;  Καληνύχτα; Καλημέρα; δεν μου πάει,

Δεν μου ‘ρχεται και ύστερα πες μου;  τι θα πουν αυτές οι λέξεις{…}


Λίγα λόγια για τη συγγραφέα:

Η Μαρία  Πανούτσου γεννήθηκε  στην Αθήνα ​και υπηρετεί το θέατρο και την ποίηση από το 1979. Γράφει και χορεύει από μικρό παιδί. Σπούδασε  μουσική,  χορό, θέατρο, ζωγραφική και φωτογραφία στην Ελλάδα, την  Αγγλία και την  Πολωνία. Έχει ταξιδεύσει για σπουδές  και για συμμετοχή σε Διεθνή Φεστιβάλ  Θεάτρου, με το Θέατρο Τομή, σε Αγγλία, Σκωτία, Ρουμανία, Γεωργία, Γερμανία, Γαλλία, Πολωνία, Ιταλία, Κύπρο. Έζησε στην παιδική  της ηλικία στο Ιράκ, στην Κύπρο και στο Λίβανο. Ξεκίνησε πολύ μικρή το  γράψιμο, το  χορό και το θέατρο και με  την πρώτη της σκηνοθετική  δουλειά  βραβεύτηκε με πέντε  βραβεία στο Φεστιβάλ  Ιθάκης – Σκηνοθεσίας, Καλύτερης Παράστασης, Καλύτερης  Παρουσίασης Νεοελληνικού Έργου, Βραβείο Γυναικείου Ρόλου και Έπαινο Ανδρικού. Παράλληλα με το θέατρο και την τέχνη, η Μαρία Πανούτσου-Πετρή, έχει εκδώσει τρεις  ποιητικές συλλογές: «ΚΑΛΕΣΜΑΤΑ», «SALUADER»  και  «ΠΕΡΠΑΤΩΝΤΑΣ ΣΤΟ ΔΑΚΤΥΛΙΟ ΤΟΥ ΚΡΟΝΟΥ ή ΟΙ ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΕΙΣ ΕΝΟΣ ΑΝΔΡΑ ΑΠΟ ΤΟ CITY», που έχουν εξαντληθεί και  ετοιμάζει την επανέκδοση τους, καθώς και την έκδοση νέας ποιητικής  συλλογής. Μελέτησε Ζωγραφική  και Αγιογραφία με τον ζωγράφο  Δ. Πάλμα και Κεραμική με τον γλύπτη  Ν. Σκλαβενίτη.  Ζωγραφίζει από το 1982 και χρησιμοποιεί ποικίλα υλικά για τον σκοπό αυτόν. Δουλεύει τον πηλό κατασκευάζοντας έργα αποκλειστικά με το χέρι και όχι με τον τροχό.  Με την Φωτογραφία και τις αρχές της κινηματογραφικής τέχνης, ασχολήθηκε την περίοδο 1980-90 όπου έγινε δεκτή και στο International Film School of London. Μοιράζει τη ζωή της μεταξύ  Αθήνας, Κέας και Λονδίνου. Αυτήν την περίοδο ολοκληρώνει μία συλλογή παραμυθιών και διηγημάτων και την νέα  της ποιητική  συλλογή.  Για το θέατρο την περίοδο  2015-2016  ανέβασε την παράσταση  «ΑΣΠΡΟ ΦΩΣ – ιστορίες έρωτα και αναρχίας» στο θέατρο Ειλισσός. Η ίδια μας αναφέρει: «Ως  ηθοποιός  βρίσκομαι συνεχώς σε  αναζήτηση των δυνατοτήτων μου αλλά και της τέχνης αυτής που υπηρετώ.  Θέλω να συνταιριάσω την έρευνα και το λαϊκό στοιχείο, το αυθόρμητο και την μελέτη. Στις παραστάσεις μου από τώρα και μετά θα έδινα τον γενικό τίτλο:  «Η ΠΑΡΑΔΟΣΗ, Ο ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ ΚΑΙ Η ΑΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ». 

Προετοιμάζει συνεργασία στο θέατρο με τον ποιητή,  Σταμάτη Πολενάκη.

Μερικές στιγμές από τη δουλειά της στο θέατρο είναι:

-1980 Σπουδές στο Grotowski  Loboratorium στην Πολωνία. 

-1982 Ίδρυση της εταιρείας  ΘΕΑΤΡΟ ΤΟΜH και συμμετοχή στο Φεστιβάλ Ιθάκης. Πρώτη της σκηνοθετική δουλειά. Η παράσταση απέσπασε 6 βραβεία.  

-1984-86 Συμμετοχή σε προγράμματα  θεατρικής παιδείας  στις ανδρικές φυλακές Κορυδαλλού. 

-1997 με την παράσταση  ‘Ιστορία με τέλος’  στο Φεστιβάλ «Γυναίκες Δημιουργοί των Δύο Θαλασσών», UNESCO Θεσσαλονίκη, Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης. 

-1999-2006 Τρίτη εκδοχή της Αντιγόνης με τίτλο: ‘Η Λατρεία των Νεκρών’  Edinburgh Fringe Festival  και περιοδεία στην Ευρώπη. 

-2001 Διδασκαλία σε σεμινάριο, ‘Προσέγγιση  στην Αρχαίας  Ελληνικής Τραγωδίας’  στα Πανεπιστήμια  Edinburgh University και Glasgow University. 

-2007-2014  A project in progress House of flesh by Yussuf Idris. Προσέγγιση του Αραβικού πολιτισμού με το έργο ενός από τους πιο σημαντικούς Άραβες λογοτέχνες.

-2016 « Άσπρο φως,  Ιστορίες έρωτα και αναρχίας» – Προφορική παράδοση.

 

Για την Μαρία Πανούτσου το Θέατρο, είναι ένας χώρος έρευνας των εκφραστικών δυνατοτήτων του ανθρώπου, χωρίς να αρνείται τον παιδαγωγικό,  ψυχαγωγικό και θεραπευτικό του χαρακτήρα. Ιδιαίτερη αφοσίωση έδειξε στην μελέτη της κίνησης του σώματος, μαθητεύοντας σε διαφορετικές τεχνικές. Πιστεύει ότι η κίνηση του σώματος ολοκληρώνεται μόνο με τον έντεχνα εκφρασμένο λόγο. Από το 1992 χρησιμοποιεί εκτός του θεατρικού κειμένου, το ποιητικό, πεζογραφικό, δοκιμιακό κείμενο και με εφαλτήριο τον σύνθετο λόγο του Αρχαίου Ελληνικού Δράματος, συνεχίζει την αναζήτηση, της σχέσης λόγου, κίνησης, νοήματος, δημιουργώντας ένα δικό της θεατρικό κώδικα επικοινωνίας. Ένα άλλο μεγάλο κεφάλαιο της ζωής της είναι η διδασκαλία, που εκτός από λειτούργημα την θεωρεί μία ακόμη μορφή τέχνης. Την ενδιαφέρουν οι δύο ρόλοι που ενυπάρχουν στην διδασκαλία, του διδάσκοντος και του διδασκόμενου και βρίσκει μεγάλη ευχαρίστηση στην εναλλαγή αυτών των ρόλων. Η μέθοδός της είναι ουσιαστικά, μια στάση απέναντι στο υλικό (μνήμη-κοινωνία) που συσσωρεύει καθημερινά ο άνθρωπος καλλιτέχνης, καθώς και ένας «τρόπος» εξάσκησης για την εφαρμογή μιας όσο γίνεται πιο προσωπικής έκφρασης.

Ίσως σας αρέσει και

2 Σχόλια

  • Βάσω Αποστολοπούλου
    31 Ιανουαρίου 2017 at 21:52

    “Το έργο ενός δημιουργού είναι εκεί μπορείς να το βρεις, όσο υπάρχουν άνθρωποι, αλλά ο ίδιος;”
    Ο ίδιος συνεχίζει να ζει μέσα από το έργο του, θα μπορούσε να αντικρούσει κάποιος, αλλά εγώ θα συμφωνήσω με την Μαρία Πανούτσου – είναι τόσο μαγικό να κοιτάς τον δημιουργό κατάματα και να κουβεντιάζεις μαζί του.
    Μαρία Πανούτσου καλή αρχή στην τόσο φιλόξενη και ποιοτική “Λόγω Γραφής” της εκλεκτής κι αγαπημένης μας φίλης Κατερίνας!

    • ΜΑΡΙΑ ΠΑΝΟΥΤΣΟΥ
      13 Φεβρουαρίου 2017 at 14:07

      Προς, Βάσω Αποστολοπούλου

      Σας Ευχαριστώ και ευχαριστούμε, για την προσέγγιση. Εύχομαι το πολύ προσωπικό να αγγίζει και τους άλλους, τότε είναι γνήσιο.

Αφήστε το σχόλιο σας

*

Ας γνωριστούμε

Όσοι αγαπάτε τη γραφή και μ’ αυτήν εκφράζεστε, είστε ευπρόσδεκτοι στη σελίδα μας. Μέσω της γραφής δημιουργούμε, επικοινωνούμε και μεταδίδουμε πολιτισμό. Φροντίστε τα κείμενά σας να έχουν τη μορφή που θα θέλατε να δείτε σε αυτά σαν αναγνώστες. Τον Μάρτιο του 2016 ίδρυσα τη λογοτεχνική ιστοσελίδα «Λόγω Γραφής», με εφαλτήριο την αγάπη μου για τις τέχνες και τον πολιτισμό αλλά και την ανάγκη ... περισσότερα

Αρχειοθήκη