Γουίλιαμ Γκόλντινγκ / Μικρό βιογραφικό
Ο Γουίλιαμ Γκόλντινγκ (William Golding) γεννήθηκε το 1911 στην Κορνουάλη, όπου και πέθανε το 1993. Σπούδασε αγγλική φιλολογία στην Οξφόρδη και άρχισε να εργάζεται ως δάσκαλος. Στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο υπηρέτησε στο Βρετανικό Βασιλικό Ναυτικό και μεταξύ των άλλων επιχειρήσεων όπου έλαβε μέρος ήταν και η βύθιση το 1940 του “Βίσμαρκ”, του μεγαλύτερου γερμανικού θωρηκτού, και η απόβαση στη Νορμανδία. Μέχρι τότε είχε μόνο αποτυχημένες προσπάθειες για να εκδώσει βιβλίο. Το 1954, σε ηλικία 44 ετών, κυκλοφόρησε “Ο άρχοντας των μυγών”, που με την εκπληκτική εμπορική του επιτυχία επέτρεψε στον συγγραφέα του να αφήσει τη δουλειά του δασκάλου κα να αφοσιωθεί αποκλειστικά στο γράψιμο. Ακολούθησαν μεταξύ άλλων “Οι κληρονόμοι” (1955), “Μάρτιν ο φαταούλας” (1956), “Ελεύθερη πτώση” (1960), “Το κωδωνοστάσιο” (1964), “Ορατό σκοτάδι” (1979), “Άνθρωποι και ποντίκια” (1984) και η τριλογία: “Μύησις ταξιδευτού” (1980), με το οποίο κέρδισε το Βραβείο Booker, “Σε απόσταση αναπνοής” (1987), “Φωτιά στα έγκατα”. Μετά τον θάνατο του Γκόλντινγκ εκδόθηκε το 1996 “Η διπλή γλώσσα”.
Η βράβευση του Γκόλντινγκ με το Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1983 ήταν έκπληξη επειδή εκείνη τη χρονιά επικρατέστερος βρετανός υποψήφιος εθεωρείτο ο Γκράχαμ Γκριν (1904-1991).
Αναλύοντας τον Γκόλντινγκ – Συγγραφικό ισοζύγιο
Θα προσπαθήσω να παρουσιάσω τον Γκόλντινγκ από ένα και μόνο του βιβλίο, το εμβληματικό «Ο άρχοντας των μυγών», το οποίο και έχω διαβάσει στο πρωτότυπο.
Ίσως το πιο σκληρό μυθιστόρημα στην ιστορία της λογοτεχνίας. Ένα αλληγορικό, δυστοπικό βιβλίο με συμβολισμούς και μηνύματα που άπτονται της θρησκείας, της πολιτικής, της κοινωνικής ζωής γενικότερα.
Τρομερός λογοτέχνης ο Γκόλντινγκ. Χτίζει άψογα τα ψυχολογικά προφίλ των παιδιών. Ωραιότατος ρυθμός που δεν κουράζει (παρά μόνο σε κάποια σημεία που παθαίνει εμμονή με την άμμο και την ουλή).
Άψογος χειρισμός της γλώσσας και περιγραφές που κόβουν την ανάσα.
Ζοφερή αφήγηση, ωμή βία με ήρωες παιδιά που υπό συνθήκες πίεσης για την επιβίωσή τους συμπεριφέρονται ως ενήλικες προσπαθώντας να αποκτήσουν δύναμη και εξουσία. Αυτή η επιδίωξη φέρνει αναταραχή στην ομάδα των παιδιών που είναι οι μόνοι επιζήσαντες όταν πέφτει το αεροπλάνο τους σε ένα ακατοίκητο νησί.
Στην αρχή τα ηνία παίρνει ο Ραλφ η φωνή της λογικής έχοντας ως επιδίωξη τη δημιουργία κανόνων και προϋποθέσεων για την επιβίωσή τους αλλά και την αναζήτηση τρόπου διαφυγής από το νησί.
«Πρέπει να έχουμε κανόνες και να τους τηρούμε. Άλλωστε δεν είμαστε άγριοι. Είμαστε Άγγλοι. και οι Άγγλοι είναι οι καλύτεροι σε όλα. Πρέπει λοιπόν να κάνουμε τα σωστά πράγματα», συμφωνούν στην αρχή κάποια παιδιά μαζί του.
Είναι ο πρώτος συμβολισμός του συγγραφέα που δείχνει τη σοβινιστική νοοτροπία της Βρετανικής Αυτοκρατορίας που τη δεκαετία του ‘50 και του ‘60 είχε ποτίσει όλη την κοινωνία ή καλύτερα είχε κάνει πλύση εγκεφάλου στους πολίτες της πως η αποικιοκρατική και επεκτατική της πολιτική είναι μέρος ενός σχεδίου εκπαίδευσης και εκσυγχρονισμού «αγροίκων» και απολίτιστων.
Το αρχικό πλαίσιο που τοποθετεί τους ήρωες ο συγγραφέας είναι ειδυλλιακό. Πώς φανταζόμαστε συνήθως τον Παράδεισο; Σε ένα νησί στη μέση του πουθενά με θάλασσα, βουνό και τη φύση να οργιάζει. Και με την αθωότητα των παιδιών. Είναι ένα πλαίσιο που γεννά ελπίδα και τις προϋποθέσεις για ένα καλύτερο μέλλον. Τα παιδιά ενθουσιασμένα κάνουν λόγο για «το νησί των θησαυρών» για Αμαζόνες και τα χελιδόνια που πετάνε από πάνω τους.
Και όμως ο Γκόλντινγκ δεν χτίζει πάνω σε αυτό. Αντίθετα εκκινεί ένα απάνθρωπο μυθιστόρημα, με αρνητικούς ήρωες τα παιδιά θέλοντας να δείξει πως η αρχέγονη φύση του ανθρώπου δεν καταλαβαίνει από ηλικίες και ονειρικούς τόπους.
Μόλις η επιφανειακή κρούστα, «η πέτσα» του πολιτισμού αποκοπεί από το σώμα του, ο άνθρωπος μετατρέπεται σε ον άγριο και εκδικητικό. Ο συγγραφέας προετοιμάζει για το τι θα επακολουθήσει χρησιμοποιώντας αρκετές φορές τις λέξεις μάσκα και μπογιά. Τα βάζουν τα παιδιά στα πρόσωπά τους και μεταμορφώνονται.
«Ήταν ασφαλής από ντροπή ή αυτοσυνειδησία πίσω από τη μάσκα της μπογιάς του…»
Κανόνες, αρχές και ηθική υποχωρούν και το κακό ως στοιχείο της ανθρώπινης φύσης κάνει την εμφάνισή του με σκοπό να επικρατήσει. Η δύναμη φέρνει βία και ο φόβος ειδικά για το άγνωστο ακόμα περισσότερη. Το κουφάρι του αεροπλάνου, το γουρούνι που έχουν κρεμάσει τα παιδιά στο φράχτη μέσω της φαντασίας τους, γίνονται αντικείμενα που αντιπροσωπεύουν το φόβο (το θηρίο). Όσο ο φόβος μεγαλώνει τόσο περισσότερο οι μικροί βγάζουν το χειρότερο εαυτό τους και συντονίζονται πλέον με το νέο αρχηγό που διψά για αίμα. Η περιβόητη δύναμη της ομάδας, η συλλογικότητα, η ενσυναίσθηση, που οι κοινωνίες θεωρούν στοιχεία ανθεκτικά σε συνθήκες κρίσης, πάνε περίπατο. Το ρητό «ο θάνατός σου η ζωή μου» γίνεται δεύτερη φύση τους ξεκινώντας ένα πόλεμο μεταξύ τους που θα τους αφανίσει όλους. Ίσως όχι όλους, λογικά θα μείνουν ελάχιστοι ή ένας και αυτή είναι η βασική επιδίωξη. Η ατομικότητα, το προσωπικό συμφέρον.
“Κάναμε ό,τι θα έκαναν οι ενήλικες. Τι πήγε στραβά;”
Έκανες ό,τι θα έκαναν οι ενήλικες. Αυτό πήγε στραβά.
Όλα πάνε στραβά σε αυτή την ιστορία. Ο Γκόλντινγκ κάνει μια αδυσώπητη και ανελέητη επίθεση στον ίδιο τον άνθρωπο. Δεν του πιστώνει τίποτα, τον ξεγυμνώνει, τον ξεσκίζει. Παιδιά αρχικά με φτερά αγγέλου βγάζουν μετέπειτα τα χειρότερα ένστικτα για να επιβιώσουν σε μια μικρή κοινωνία χωρίς κανόνες και ηθική. Με ένα μόνιμο φόβο πάνω από τα κεφάλια τους: Το Θηρίο.
Ίσως υπάρχει ένα θηρίο… ίσως είμαστε μόνο εμείς.
Λέει ένα από τα παιδιά.
Δεν θρηνούμε μόνο το θάνατο φίλων, αλλά το θάνατο και την απώλεια της αθωότητάς μας.
Λέει ένα άλλο στο τέλος, για να κλείσει ακόμα πιο ζοφερά την ιστορία, χωρίς ελπίδα, χωρίς μέλλον καλύτερα.
Ναι, είναι ένα βιβλίο που εστιάζει κυρίως στη κακή πλευρά του ανθρώπου. Αποκρύπτει τελείως τη θετική πλευρά που σαφώς υπάρχει.
Ναι, η ελπίδα δεν υπάρχει πουθενά. Όπως δεν υπάρχουν πουθενά γυναίκες, κορίτσια, που ίσως θα έφερναν κάποια ελπίδα.
Ίσως ο Γκόλντινγκ να είναι επηρεασμένος από τους δύο μεγάλους πολέμους που προηγήθηκαν, την αποικιοκρατική πολιτική των Άγγλων που συνέχιζαν να υπερασπίζονται.
Μπορεί να αποδειχτεί τραυματική η ανάγνωση αυτού του μυθιστορήματος γιατί ο συγγραφέας δεν υπολογίζει τον αναγνώστη, δεν χαϊδεύει αυτιά. Κάποιες περιγραφές είναι ανατριχιαστικές και ίσως οι πιο σκληρές που έχουν γραφτεί σε κοινωνικό μυθιστόρημα (όπως αυτή με τη σεξιστική και βάναυση θανάτωση του γουρουνιού). Σε κανέναν δεν αρέσει να ακούει αλήθειες που τον αφορούν ή έστω δόσεις αλήθειας. Πολλοί λογοτέχνες αλλοιώνουν την πραγματικότητα, την κάνουν πιο θελκτική. Δε λένε ψέματα αλλά ούτε αλήθεια. Ο Γκόλντινγκ δεν θέλει να γίνει αρεστός αλλά να πει μια ανησυχητική ιστορία για τον άνθρωπο και πως μπορεί να συμπεριφερθεί σε ακραίες καταστάσεις. Γιατί ας μην κρυβόμαστε. Όλοι οι άνθρωποι και όλες οι κοινωνίες θα αντιμετωπίσουν τέτοιες.
Ένα βιβλίο βουτηγμένο στην αλληγορία σε τέτοιο βαθμό που έχει ερμηνευτεί διαφορετικά και με πολλούς τρόπους από πολύ κόσμο.
Έτσι είναι όμως η πραγματική λογοτεχνία: Μπορεί να σημαίνει πολλά και τίποτα απολύτως.
Θετικό ισοζύγιο για τον Γκόλντινγκ. Σημαίνει πολλά για εμένα η λογοτεχνία του.
Τα έργα μιλάνε, όχι τα λόγια
Ο ΑΡΧΟΝΤΑΣ ΤΩΝ ΜΥΓΩΝ
Ένα αεροπλάνο πέφτει σ’ ένα τροπικό νησί. Οι επιζήσαντες, μικροί μαθητές από την Αγγλία, διαπιστώνουν σύντομα ότι το νησί είναι ακατοίκητο. Δεν υπάρχουν πουθενά μεγάλοι. Οργανώνονται μόνοι τους, αποκτούν αρχηγό και κανόνες για να επιβιώσουν μέχρι να έρθουν να τους σώσουν.
Στην αρχή, μοιάζει με ονειρεμένη περιπέτεια. Αλλά τα παιχνίδια της μέρας τα διαδέχονται οι εφιάλτες της νύχτας. Κάποιοι αρχίζουν να πιστεύουν ότι ένα θηρίο στοιχειώνει το νησί. Λίγο λίγο, ο φόβος και η βία αποσαθρώνουν τη μικρή τους κοινωνία, τα αγόρια ορμούν χωρίς επιστροφή προς τη βαρβαρότητα…
Το βιβλίο που χάρισε στον William Golding παγκόσμια φήμη θεωρείται πλέον σήμερα κλασικό, ένα από τα σπουδαιότερα έργα της σύγχρονης λογοτεχνίας. Και συνεχίζει να συγκινεί εκατομμύρια αναγνώστες σε όλο τον κόσμο, με τον απλό, ακαταμάχητο μύθο του για το τέλος της αθωότητας και το βαθύ, αρχέγονο σκοτάδι που παραμονεύει πάντα πίσω από τον πολιτισμένο μας εαυτό. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
ΑΤΑΚΑ ΚΑΙ ΕΠΙΤΟΠΟΥ
-Όσο για την κατανόηση, το να καταλαβαίνεις όσα λένε οι άλλοι σημαίνει να τα συγχωρείς όλα. Πράγματι ποιος μπορεί να συγχωρέσει καλύτερα μια αδικία αν όχι ο αδικημένος;
-Δεν υπάρχει τίποτα πιο μυστήριο από το γέλιο σε μια ξένη γλώσσα.
–Όλα τα συστήματα τα έχω πια κρεμάσει στον τοίχο λες κι είναι μια σειρά από άχρηστα καπέλα. Δεν μου ταιριάζουν. Έρχονται απέξω, έχουν σχήματα που άλλοι τους έχουν δώσει. Άλλα απ’ αυτά είναι πολύ όμορφα, άλλα άκομψα. Έχω όμως ζήσει αρκετά τη ζωή μου για να μπορώ ν’ απαιτώ ένα σχήμα που να ταιριάζει σ’ όλα όσα ξέρω.
[Πηγή φωτογραφίας: en.wikipedia.org ]
Αφήστε το σχόλιο σας