Μια νέα εμπειρία προέκυψε τελευταία, που έχει σχέση με τις συγκρίσεις.
Όλα προέκυψαν από τις συγκρίσεις. Τούτο και Εκείνο. Εκείνο και το Άλλο. Έτσι μαθαίνουν τα παιδιά, έτσι και οι μεγάλοι, έτσι και οι ηλικιωμένοι – αν έχουν την τύχη να είναι υγιείς σε προχωρημένη ηλικία.
Αυτή η νέα εμπειρία είναι η σύγκριση μέσα στον χρόνο. Τότε και τώρα. Έτσι ξεφύτρωσαν ολόκληρες ενότητες χρονικές.
Πάντα συγκρίνουμε, ακόμη και αν δεν το συνειδητοποιούμε. Όμως η συναισθηματική σύγκριση, μαζί με τον χρόνο, προσθέτουνε μια άλλη διάσταση στη ζωή του ανθρώπου.
Τελικά δεν ξέρω πόσες είναι οι διαστάσεις της ανθρώπινης ζωής.
Καθώς αναθεωρώ επιλογές και πράξεις, βρίσκω άλογη -φαινομενικά- τη σύνθεση του ανθρώπου.
Όλη η πορεία αποδεικνύει τις διαφορές που έχουμε ο ένας από τον άλλον και ας υπάρχουν νομοτέλειες που δίνουν τα γενικά χαρακτηριστικά στο ανθρώπινο είδους.
Ξαναγυρνώ στη σύγκριση μεγεθών, που αν και είναι μια έμφυτη λειτουργία, καλλιεργείται όπως όλες οι ιδιότητες του ανθρώπου.
Françoise Sagan
Το εύρος των συλλογισμών μας, των αντιστάσεών μας, της κατανόησης, των αδυναμιών μας και η υπέρβασή τους, είναι όλα αυτά που θα μας προχωρήσουν και θα μας φωτίσουν τη νέα διάσταση της ΣΥΓΚΡΙΣΗΣ.
Συγκριτικά μιλώντας, λοιπόν, μου ήρθε στο μυαλό η σύγκριση τόσο διαφορετικών συγγραφέων: της Φρανσουάζ Σαγκάν [1] και του Φέοντορ Ντοστογιέφσκι [2].
Όλα ασύγκριτα μεταξύ τους, εποχές, ιστορικά γεγονότα, τόποι, πολιτισμοί, χρόνοι, χώρες, φύλλο, τόπος, κοινωνικές τάξεις οι πιο οφθαλμοφανείς λόγοι και σε μια πρόχειρη προσέγγιση να φαίνεται μια απόλυτα μη συγκρίσιμη κατάσταση μεταξύ των δύο. Το μόνο κοινό μεταξύ τους – συγγραφείς και οι δύο.
Και όμως… γιατί εγώ βλέπω πολλά κοινά στοιχεία στη γραφή τους (οι ακρότητες – άλλοτε πειθαρχημένες άλλοτε όχι, η επαναστατημένη φύση, μια αντικοινωνική στάση ζωής, η βαθιά ηθική κλίση, μια ανισορροπία που όμως στόχο είχε την ισορροπία), πώς ο ένας μου θυμίζει πότε-πότε τον άλλον και γιατί αυτή η συνειρμική σύγκριση με απασχολεί μετά;
Φρανσουάζ Σαγκάν από το βιβλίο της Καλή μέρα Θλίψη:
[…] Έτρεξα προς τη θάλασσα, βούτηξα, αφήνοντας ένα βαθύ αναστεναγμό
για τις διακοπές, που θα μπορούσαμε να κάνουμε, αλλά δε θα κάναμε πια.
Υπήρχαν όλα τα στοιχεία του δράματος: ένας γόης, μια φτηνοκοκότα και
μια γυναίκα συγκροτημένη.[…]
Ντοστογιέφσκι από το βιβλίο του Το υπόγειο:
[…] Αφήστε μας μόνους, χωρίς βιβλία, κι αμέσως θα πελαγώσουμε, θα τα μπερδέψουμε∙ δε θα ξέρουμε που να στηριχθούμε και σε τι ν’ καθοσιωθούμε, δε θα ξέρουμε τι πρέπει να αγαπήσουμε ή να μισήσουμε, τι πρέπει να εκτιμήσουμε ή να περιφρονήσουμε. Βαριόμαστε ακόμη και που είμαστε άνθρωποι, άνθρωποι με σάρκα και οστά αληθινά, ντρεπόμαστε γι’ αυτό και το θεωρούμε ατιμία μας. Γυρεύουμε να γίνουμε ένας τύπος γενικού ανθρώπου που δεν υπήρξε ποτέ. Είμαστε πεθαμένοι μόλις γεννηθούμε, κι είναι χρόνια και χρόνια που μας γεννούν πατέρες που δεν είναι ζωντανοί, μια κατάσταση που μας ευχαριστεί όλο και πιο πολύ. Μας αρέσει. […]
Και στους δυο διαπιστώνεις διαβάζοντας μια απουσία πίστης στη ζωή αλλά και μια φανερή λατρεία, τόση που δεν μπορεί να εκφραστεί ως ευτυχία. Αλλά και αυτή η εμμονή στον εσωτερικό κόσμο, τον κόσμο των συναισθημάτων.
Ας μην ξεχνάμε πως δεν υπάρχει παρθενογένεση στην τέχνη και πιστεύω απόλυτα πως ο Ντοστογιέφσκι είχε επηρεάσει την ευαίσθητη ψυχή της και βέβαια και την γραφή της, ειδικά στο πρώτο της βιβλίο, το νεανικό, το Καλημέρα θλίψη.
Γιατί αυτό και γιατί το άλλο μα γιατί και οι δυο είναι οι αγαπημένοι μου, γιατί και οι δυο βρήκαν την θέση τους στην καρδιά μου από πολύ νωρίς. Ουσιαστικά μιλάω για δυο συγγραφείς που ασκούν μεγάλη γοητεία ακόμη και τώρα που σιγά-σιγά ξεκαθαρίζουν τα πράγματα και μένουν στο μυαλό και στην καρδιά, ό,τι υπήρξε και ακόμη υπάρχει και σήμερα ακόμη και το κρίνω μεγάλο και σημαντικό για μένα.
Σκέψεις που γεννήθηκαν καθώς καθάριζα την βιβλιοθήκη μου.
Αθήνα 03/07/23
[1] Françoise Sagan
[2] Fyodor Mikhailovich Dostoevsky
Αφήστε το σχόλιο σας