Ο. Ελύτης: «Για όποιον η θάλασσα στον ήλιο είναι ‘τοπίο’ – η ζωή μοιάζει εύκολη και ο θάνατος επίσης. Αλλά για τον άλλον είναι κάτοπτρο αθανασίας, είναι ‘διάρκεια’. Μια διάρκεια που μόνον το ίδιο της το εκθαμβωτικό φως δεν σ’ αφήνει να τη συλλάβεις.»
Η γραμμική πορεία των συμβάντων και των μη γενομένων της ζωής έχει ακόμη πολλούς δρόμους, βλέμματα και αέρα στα παράθυρά της. Βλέποντας και τον χρόνο να περνά με μια βαλίτσα συνεχώς στο χέρι του για κάποιο του ταξίδι, παράλληλα, οριζόντια και κάθετα με συναντά, με ακουμπάει. Είμαστε άλλωστε σε διαρκές ταξίδι.
Και όταν μου γνέφει και μου υπενθυμίζει για τις αφετηρίες και τις αναχωρήσεις μου, που γίνανε ή δεν γίνανε -το γνωστό κουβάρι του χρόνου- ξετυλίγονται πολλά. Φύλλο το φύλλο, γραμμή τη γραμμή και οι εποχές βοηθούν στη διαδικασία αυτή. Ο τελικός προορισμός της ζήσης και το τι χάνεται ή έρχεται από το βάθος και το μήκος των γραμμών του χρόνου, περνάει από διάφορα παράθυρα. Και αυτά ταξιδεύουν όπως και τα σπίτια και τα θεμέλια τους. Το δε κάθε παράθυρο μνήμης είναι και μια εμπειρία. Εδώ μικροί, εδώ ώριμοι, εδώ όλα μαζί.
Τίποτε όμως δεν είναι απόλυτο σε μια πραγματικότητα που συνεχώς τα δεδομένα και τα όρια της αλλάζουν. Με άψογες βέβαια προδιαγραφές, προβλεψιμότητας των πάντων, οι κοινωνικοί ιστοί της εικονικής πραγματικότητας δικτυώνονται εδώ και χρόνια πολύ καλά και, με το όποιο συναίσθημα της έλλειψης, της όποιας έλλειψης, κάνουν το παιγνίδι τους χωρίς απαραίτητα να είναι νύχτα. Αλλά και η διάρκεια αυτής της συνεύρεσης προσωπικών στιγμών, επιλογών και αντικειμένων, μπορεί να κρατάει για λίγο, γίνεται όμως μια ικανή συνθήκη και καινούργιο πεδίο επαναπροσέγγισης του καιρού και του χρόνου σου.
Το αν κρατάει πολύ και αν σε πηγαίνει μέχρι το μεδούλι και την φλέβα της ενσυναίσθησης των μεγάλων στιγμών, φερειπείν γιατί η ζωή περνάει ή αν όλα πάνε καλά, αυτό και άλλα πολλά ,θα φανούν στην πορεία. Ο καιρός και η παρέα θα συμβάλουν σε αυτή την συναντίληψη. Κατά πόσο θα ανοιγοκλείνεις τα παράθυρα της μνήμης, να μπει αεράκι εποχής, να αλλάξει η κλεισούρα και δυο κουβέντες να ‘ρθούν είναι θέμα απόφασης. Και το ταξίδι ξεκινάει. Κλειδώνεις, ξεκλειδώνεις λόγια και δεδομένα, πορτοπαράθυρα και μαζί τους συ ταξιδεύεις.
Είναι όμως και μια συνομιλία που περνάει από διάφορους σταθμούς και αυτά που έζησες, που σου είπανε, που άκουσες, εναπροσδιορίζονται ή χάνονται. Αφήνουμε αυτά τα παράθυρα στην άκρη των συνειρμών.
Σε ένα άλλο διπλανό παράθυρο από εναέριους, υποθαλάσσιους, επίγειους σταθμούς και διαδρομές περνάει η μνήμη. Αλλά και από κάποια σημεία συμβατικής ή συμβατής καθημερινότητας, από το τζάμι του οποιαδήποτε παραθύρου που σε κατοικεί, σαν ολότητα και λεπτομέρεια περνούν, ακέραια ή μισά αλλά παρήγορα κομμάτια και φωνές μνήμης. Ογκόλιθοι και κύματα της που δεν σε αφήνουν αδιάφορο. Τα δίχτυα των στιγμών τους αν και μπλεγμένα καμμιά φορά, αν και χιλιοειπωμένα τα συμπεράσματά της, εντούτοις με τα μαλάματα της γλώσσας και των προτάσεων σου τη γνώση και την θέαση, απλώνονται στην άμμο των άγραφων συνειρμών, όπως ακριβώς ανοίγεις ένα παράθυρο για λίγο αέρα.
Γνώριμα τα παράθυρα στις βιτρίνες της αγοράς αν και ανανεώνονται εποχιακά, ένα σκοπό έχουν. Τραβάνε το βλέμμα, πουλάνε και αγοράζουν ανάγκες. Γνώριμα και τα παράθυρα που σε κατοικήσανε και αν αλλάξανε με τον καιρό έχουν κάτι από την μυρουδιά σου. Οι Μνήμες όμως έχουνε στην βαλίτσα των ταξιδιών τους αλλά και στις κουρτίνες των παραθύρων και γιορτές και λύπες αποθηκεμένες και αιωρούμενες. Και ο καιρός, άλλοτε βρόχινος, άλλοτε καλοκαιρινός ενώ στρώνει το τραπέζι της μνήμης χωρίς πολλά-πολλά, σε καλεί να τον κοιτάξεις στα μάτια. Μα και να σε ταΐσει θέλει, να κόψει κίνηση με τι γίνεται στο σύμπαν, αλλά και να δει πώς θα πας στις δυσκολίες και στις σιωπές, όταν ακουμπάς τα χέρια σου στο παράθυρο. Άλλοτε μπορεί και τινάζεις και τα χαλιά του σαλονιού από το παραθύρι και άλλοτε να ατενίζεις τους γνώριμους δρόμους και τους περαστικούς. Ποιος περνάει τέτοια ώρα, τι να λέει το βήμα του, ποιος μαρσάρει και πώς ξημερώνει άραγε σε άλλη γειτονιά. Καμμιά φορά ο σύρτης των παραθύρων μαγκώνει ή σκουριάζει.
Μα όταν με λέξεις και όνειρα ανάγκης αναμετριούνται οι αισθήσεις και η ώρα περνάει πιο γρήγορα από το χτες, τότε ανανεώνεται και ο χώρος, οι τοίχοι και τα βήματά σου. Όλοι βέβαια θέλουν αυτή την καλή στιγμή. Αυτή την καλή συγκυρία όλοι και όλες τις εύχονται. Όπως και οι τόποι, όπου γης έχουν τα δικά τους παράθυρα θέασης, ομορφιάς, λύπης έτσι και οι γραμμές του χρόνου, όταν σου φτιάχνουν τα αυστηρά ή μη πλαίσια τους, εκεί που μένουν να σε βλέπουν ως δια μαγείας με λίγη συνταγή φαντασίας ταξιδεύουν την άλλη τους αλήθεια σε άλλο παραθύρι.
Έχεις δει παράθυρα να μιλάνε μεταξύ τους; Έχεις δει πόσα βλέμματα υπομονής, αναμονής αλλά και νυχτοήμερα και δάχτυλα και ίχνη έχουν πάνω στο ξύλο, στα τζάμια και στα μαδέρια τους; Πόσες αναπνοές και πόσες εκπλήξεις είναι πίσω από φωτισμένα ή σκοτεινά παράθυρα;
Μα ζητάνε, πού και πού αλλά και μόνιμα μια άλλη επιμέλεια και συνομιλία και συντήρηση. Όπως και ο καιρός με τις εποχές του δεν μένει ο ίδιος και δεν είναι μια γραμμή θερμομέτρου, ένας αριθμός που πάει συνεχώς πάνω ή κάτω στο υδράργυρο και σου φτιάχνει τη διάθεση. Μάλλον και καθώς φαίνεται σε αυτό το διαζευκτικό ήτα – συμπωματικά ή σαν ειρωνεία ακούγεται η λέξη, της μη νίκης στα αυτιά μας – μπορεί να κρίνεται ή κρύβεται μια απάντηση. Και ανοίγεις το παράθυρο της στιγμής, του σαλονιού, του αυτοκινήτου, των ματιών. Και πού σε βγάζει αυτή η κουβέντα;
Μεγάλο παράθυρο ο ουρανός μονολογείς. Και ο ήλιος και η Σελήνη και τα σύννεφα και τα αστέρια, όλα δηλαδή τα ουράνια σώματα, με τις κινήσεις τους τις περιοδικές, τις τυχαίες, τις άτακτες και τακτικές, χρόνια τώρα τα παρατηρούμε, τα μαντεύουμε πού το πάνε το ταξίδι τους. Αλλά προβλέπουμε για το τι θα συμβεί στο φυσικό περιβάλλον που μας ορίζει και μας συντηρεί αλλά και σε μας τους ίδιους. Παράθυρο πανοραμικό του ηλιακού μας συστήματος ο ήλιος, ο παν επόπτης των πάντων, των ορατών και αοράτων, δίνει ζωή στη Γη και από την άλλη η Σελήνη, το φέγγος ελκύουν ανέκαθεν την σκέψη και τις λεπτές ισορροπίες του βίου μας.
Όλα αυτά και εμπειρικά μας συναντούν.
Όπως και η λαογραφία και οι δουλειές των ανθρώπων της υπαίθρου και των πελάγων, από το μακρινό τους δρόμο, με τα χρόνια μας συναντάει. Ανατρέχω στην απεραντοσύνη των δεδομένων αυτών, ως υπενθύμιση και επιτακτική ανάγκη. Για να μην ξεχνάμε την αφετηρία της σκούφιας μας. Έχουμε και λέμε, μερικές καταγραφές του Θεόφραστου στο «Περί σημείων, υδάτων και πνευμάτων και ευωδιών» όπου σημειώνει και τα εξής: «αν ενώ πνέει βοριάς, το μισοφέγγαρο στέκει όρθιο, συνήθως θα φυσήξουν Ζέφυροι και ο μήνας θα ‘ναι θυελλώδης. Όταν το πάνω κέρας του μισοφέγγαρου γέρνει προς τα κάτω, θα επικρατήσουν βόρειοι άνεμοι τον υπόλοιπο μήνα. Αν γέρνει το κάτω κέρας, νότιοι». Με τα χρόνια οι μύθοι δίνουν ανθρώπινες ιδιότητες και μορφή στον Ήλιο και στην Σελήνη ανθρωπόμορφη. Ο ήλιος κάνει τα δικά του, βγαίνει, τρώει, κοιμάται, βουτάει στο πέλαγος και πολλοί λαοί αποδίδουν τα στάδια του ανθρώπινου κύκλου στις φάσεις και στο κύκλο του φεγγαριού. Η δε έκλειψη ηλίου και σελήνης, προκαλεί φόβο σε όλους τους λαούς καθώς είναι προάγγελος κακών. Οι σημειώσεις δε και τα βιβλία και του Ν. Πολίτη και Λ. Πολίτη σημαντικά στο χώρο της λαογραφίας, της καταγραφής, της παράδοσης και έχουν αρκετά στοιχεία στις σελίδες τους, από αυτά τα δρώμενα αλλοτινών εποχών.
Παράθυρο το παράθυρο, πληκτρολογώντας γεμίζεις την ματιά και τον χρόνο. Μα και κλέβοντας και μαθαίνοντας από τις ζωές και τις στιγμές των άλλων, γνώριμων ανώνυμων κοντοστέκεται στο τζάμι και στις οθόνες. Πίσω όμως από τα παράθυρα που μας κατοικούν και είναι δίπλα μας, όταν τα παρατηρείς τα βράδια, μισό φωτισμένα ή ορθάνοιχτα, φτιάχνεις ιστορίες και μύθους, με τις σκιές τις ανθρώπινες που τα κατοικούν. Σκιές ανθρώπινες που σου μοιάζουν και με ήχους και λόγια στο στόμα τους από το περβάζι όταν φεύγουν σου ανοίγουν κουβέντα. Λίγο πολύ φαντάζεσαι τι λένε, τι έχουν να σου πούνε. Τα όνειρα και οι ανάγκες είναι ίδιες λίγο πολύ.
Είναι μια αφήγηση μονολόγου μη γραμμική και με τρυφερότητα έχει τα σκαμπανεβάσματα της. Κάποτε κάνει τον κύκλο της, κάποτε στρίβει δια της τεθλασμένης οδού και κάποτε σιωπά σαν σταγόνα κρασιού από το ποτήρι σου στο πάτωμα. Παρατηρητές των δρώμενων του χωροχρόνου και μιας καλπάζουσας ζωής η ενδοχώρα των συγκινήσεων, περνάει από τα πολλά τους παράθυρα και σε βγάζει με κλειστά ή ανοιχτά μάτια σε τόπους και ώρες μνήμης και όλα γίνονται μπαλκόνια με μυρουδιές, μοναξιές, πολιτείες και χωριά απείρου κάλους. Βλέπεις και το δέντρο αλλά και το δάσος της ζωής. Βλέπεις και το λεωφορείο και η κουρτίνα του παραθύρου στην όποια διαδρομή σου, σε χαιρετάει. Ακούς τις εποχές και τις διαθέσεις του αηδονιού και του χελιδονιού το διάβα αισθάνεσαι. Ντελάληδες και τοίχους βλέπεις και ακουμπάς πραμάτειες και ψιθύρους φεγγαριού αγγίζεις. Νύχτες ζεστές, κυματισμούς, αϋπνίες και μέρες που θα ‘ρθουν, περνούν από τα παράθυρα.
Η χώρα των αναμνήσεων και των σκιρτημάτων του τώρα όταν τα σύνορα τους καταλύονται μπροστά σε ανοιχτά και κλειστά παράθυρα αποκτούν μια άλλη ιδιότητα, τόποι και πρόσωπα. Στα παράθυρα τού εγώ τους, του εσύ τους, του άλλου, των όλων των απέναντί τους γίνονται πολλά. Κόμποι συγκίνησης που σε δένουν και σε λύνουν οι γεωμετρίες των αξιωμάτων τους, καταντούν ίνες και υφάσματα και λόγια. Αλλά και των ανακοινώσεων τα φιρμάνια που δεν έχουν αντοχές ραστώνης και ενατένισης σε κλάσματα δευτερολέπτων σιωπούν, μονολογούν, καλημερίζονται, μέχρι την επομένη φορά. Στο παράθυρο των τηλεοπτικών κατόπτρων για λίγη παραπάνω δόξα ή ειρωνεία γίνονται αρκετά. Συμμετέχεις νοερά, φωναχτά, κρίνεις. Μιλάνε οι φωνές τους για σένα. Οι κατά συμφέροντος αναλύσεις, κρίσεις, άλλοτε ανοίγουν διάπλατα την κουρτίνα των ερμηνειών τής πραγματικότητας και άλλοτε την αφήνουν για μια άλλη στιγμή. Παράθυρα που πάντα ταξιδεύουν, με μια βαλίτσα στο χέρι, με τα απολύτως απαραίτητα στη μνήμη, συνεχώς θα ανοιγοκλείνουν.
Αφήστε το σχόλιο σας