Αν δεν μιλήσεις εσύ για τον  εαυτόν σου

ποιος περιμένεις να μιλήσει  για σένα

σε εποχές  της απολεσθείσης μνήμης

Ανατρέχοντας  στο παρελθόν της ζωής μου, ανατρέχω στο παρελθόν αυτής της πόλης, της πόλης μου.

Η Αθήνα, η πόλη που γεννήθηκα και που -το πιθανότερο- θα πεθάνω.

Στο ενδιάμεσο έζησα  και όταν αναφέρω το ρήμα  έζησα εννοώ κυρίως δυο σημαντικά  στοιχεία της ύπαρξής  μου. Σπουδές και δημιουργία. Και όλα όσα συνέβησαν ακόμη στη ζωή μου -θα αναφερθώ άλλη στιγμή- χωρίς να τα  υποβιβάζω πιστεύω πως ήταν μέρος  αυτών των δυο  βασικών, για μένα, δραστηριοτήτων. Γνώση και Δημιουργία.

Τι έπραξα και σε τι επίπεδο τα έφτασα αυτά τα  δυο σημαντικά  χαρακτηριστικά της ζωής μου,  είναι κάτι που με απασχολεί και που ίσως,  λέω, ίσως  να μην έχω ακόμη ολοκληρώσει  τη διαδρομή τους,  μια και η επιθυμία μου για  γνώση δεν έχει  στερέψει, όσο για  την δημιουργία, έχει συμβεί κάτι ενδιαφέρον,  νομίζω πως έχει αλλάξει κατεύθυνση και ερμηνεία. Όμως για να κατανοήσω το τώρα και το πού βρίσκομαι τώρα και  πού-πώς,  το υποθετικό μέλλον μου,  θα γυρίσω το βλέμμα  στο παρελθόν.

Η παράσταση:  Άσπρο φως, ιστορίες έρωτα και αναρχίας 2015-16 ήταν ίσως η τελευταία μου γι’ αυτό και πιο συμβολική για  το πώς βλέπω το  θέατρο σήμερα  και πού βρίσκομαι εγώ ως  άνθρωπος και καλλιτέχνιδα. Το ίδιο θα  γίνει και με την παρουσίαση της πρώτης μου θεατρικής δουλειάς, ΤΟ  ΠΕΝΤΑΠΤΥΧΟ,  που απέχει χρονικά 36  χρόνια  (1980- 2016) από την τελευταία. Θα  παραθέσω κριτικές και ένα δικό μου  κείμενο για την παράσταση Άσπρο φως, ιστορίες έρωτα και αναρχίας  αλλά και μία εκ των εν όντων  προσέγγιση της περιόδου αυτής. Ίσως η παράσταση αυτή  να μην είναι η τελευταία με την έννοια  της παρουσίασης,  αλλά να υπάρξει κάτι άλλο εκτός από την γραφή,  μία άλλη μορφή  – φόρμα , εικαστική, που να πάρει την θέση  της θεατρικής , με την έννοια  του σανιδιού  και της  ξεχωριστής περιοχής  του ερμηνευτή και  του κοινού, το θέατρο, δηλαδή,  έτσι όπως  το έχουμε τοποθετήσει στο μυαλό μας και το αναγνωρίζουμε.

Η κριτική   είναι  της  δημοσιογράφου,  Λίλας Παπαπάσχου:

“Ενότητα – Κριτικές 1982-2015», γράφει η Μαρία Πανούτσου

[Στη σελίδα  ΛΟΓΩ ΓΡΑΦΗΣ]

Εντωμεταξύ,  μια  άλλη  προσέγγιση  στην δουλειά μου  ΤΟ 1996 -97 έχει γίνει από την  Δρ Φαίη Τσίτου, μουσειοπαιδαγωγός-επιμελήτρια (Μουσείο Ιστορίας Πανεπιστημίου Αθηνών) -που  υπήρξε μαθήτρια μου[1]–που μέρος  αυτής της  συνέντευξης παραθέτω  στο ημερολόγιο αυτό και που  πιστεύω  πλησιάζει  τις απόψεις μου για  το περιεχόμενο μιας θεατρικής παράστασης,  αν και αυτή διαφέρει χρονικά από την τελευταία  μου δουλειά (1997-2016).

Απόσπασμα της  συνέντευξης:

Ερώτηση
Πώς μπορεί κανείς να προστατευτεί κατά τη γνώμη σας, την “ουσία” του θεάτρου (αν αυτή κινδυνεύει), μιας τέχνης τόσο πολύπλοκης, από τη χρήση εξίσου πολύπλοκων μέσων (βίντεο, ειδικοί φωτισμοί, σλάιντς, θεατρικά εφέ κ.α.) Κατά πόσο θεωρείτε πώς οι άνθρωποι του θεάτρου, σαν άνθρωποι που εκφράζουν την εποχή τους και τους κώδικες της, οφείλουν να αναζητούν καινούργιους – συγχρόνους τρόπους έκφρασης της τέχνης που υπηρετούν, ή αντίθετα πως χρειάζεται πρωτίστως να έρθουν αντιμέτωποι, με λιτά μέσα, εκ νέου κάθε φορά, με χιλιοδιαβασμένα κείμενα, μεταδίδοντας την φόρτιση που αυτά εν δυνάμει φέρουν ανά τους αιώνες.

Θα  ξεκινήσω από το σώμα.

Το σώμα καλείται να βοηθήσει να βγουν όλα αυτά τα στοιχεία τα σκοτεινά και εφόσον έχει το ίδιο πάντα να προτείνει κάτι το πολύ ξεκάθαρο, βοηθάει στην κατανόηση του κειμένου. Το σώμα δεν μπορούμε να το ξεχωρίσουμε από το λόγο, νομίζω. Γιατί υποτίθεται ότι ο λόγος προήλθε από πράγματα που είχε αισθανθεί το σώμα πριν. Μιλάει γι’ αυτά. Άρα  είναι αλληλένδετα στοιχεία, το σώμα και ο λόγος. Με την πάροδο των αιώνων χωρίσαμε αυτά τα δύο είτε γιατί θέλαμε να αναλύσουμε, να κατανοήσουμε περισσότερο, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι στην τέχνη που είναι (αποσύνθεση και σύνθεση) σύνθεση πραγμάτων αυτά τα δύο δεν είναι ένα. Είτε ανεβάζεις ένα έργο σύγχρονο είτε αρχαία τραγωδία το σώμα είναι εκεί, υπάρχει, είναι το εργαλείο του ηθοποιού, του ανθρώπου. Για μένα δεν τίθεται θέμα πώς να συνυπάρξουν γιατί εκ των πραγμάτων συνυπάρχουν. Η δυσκολία ισχύει και για τα δύο εξίσου, απ’ τη στιγμή που κάνεις τέχνη και καλείσαι να μορφοποιήσεις τα πράγματα, να τα δώσεις στο θεατή και μέσα απ’ αυτά ο θεατής να επικοινωνήσει. Η δυσκολία του πώς θα τα χρησιμοποιήσεις σε βάζει πια στην τεχνική, όπου ψάχνεις να βρεις τρόπους, από αρχές που είναι δοσμένες, που βρίσκεις μόνος σου… Σχετικά με το βάθος και την πολυπλοκότητα του κειμένου νομίζω πως το θέατρο αυτό ακριβώς κάνει και γι’ αυτό η τραγωδία είναι σύγχρονη και πρέπει να αποτελεί ένα στάδιο μελέτης. Το κείμενο περιέχει αυτό το βάθος με τη πρώτη, τη δεύτερη ανάγνωση είτε όχι. Το θέατρο όμως δεν είναι το κείμενο μόνο, είναι οι άνθρωποι που υπάρχουν πάνω στη σκηνή και ο τρόπος που αυτοί θα το αντιμετωπίσουν. Επομένως μιλάμε για μια πολυπλοκότητα που ήδη υπάρχει μέσα στην ιδέα του θεάτρου.

Θα  επιστρέψω  σε αυτήν την αναδρομή, την  πολύ σημαντική για μένα, για  την παρούσα αντιμετώπιση της γνώσης και  της δημιουργίας,  στο επόμενο ημερολόγιο.

Αν είναι να επαναλάβω ότι έχω κάνει μέχρι τώρα όχι θα πω, μόνο αν νέα πνοή φυσήξει μέσα στο  είναι μου, διαφορετικά  καλύτερα να σιωπήσω.

Αθήνα   22/04/23

[1] «Περί  μεθόδων και  περί  μαθητών», γράφει η Μαρία Πανούτσου

[Στη σελίδα ΛΟΓΩ ΓΡΑΦΗΣ]

[Μαρία Πανούτσου – Ας γνωριστούμε]