Ένα ακόμη επιπλέον χαρακτηριστικό, σχετικά με την ωρίμανση την δική μου, γιατί κάθε ωρίμανση ανθρώπου έχει τα δικά της χαρακτηριστικά, δεν είμαστε φρούτα να σαπίζουμε όλοι με τον ίδιο τρόπο, είναι λοιπόν αυτό που με χαρακτηρίζει, η επιστροφή σε κάποιες αξίες, που ενώ σε νεότερη ηλικία δεν έδινα μεγάλη προσοχή και χρόνο, τώρα καταλαβαίνω πως υπόγεια λειτουργούσαν και είχαν ανέκαθεν κατακτήσει ένα χώρο στην συνείδησή μου και στην καρδιά μου.
Η πατρίδα, η θρησκεία, η οικογένεια, τα σύνορα, τα όρια, τα ταξίδια, ο κόσμος, ο πλανήτης, η φύση, το σύμπαν, οι βασικές αυτές αξίες και γνώση είχαν έρθει στο περιθώριο των συλλογισμών μου, πασπαλισμένες με μπόλικη αμφισβήτηση, όχι από έλλειψη σεβασμού αλλά ακριβώς επειδή τα σεβόμουν, δεν ήθελα να τις υποβιβάσω, αξίες και γνώση, με λάθος προσεγγίσεις και επιλογές.
Ο Αντρέει Στάσιογκ[1] στο έργο Φάντο λέει κάπου και το αναπαράγω ως μότο εδώ: «Η πατρίδα γίνεται θεμελιώδης αξία, για όσους δεν έχουν τίποτα άλλο» (ελεύθερη προσέγγιση).
Φαίνεται λοιπόν πως αφοσιωμένη στο έργο μου, στις θεατρικές παραστάσεις και στη διδασκαλία της τέχνης του θεάτρου, δεν αναφερόμουν στις αξίες αυτές, δεν τις σκεφτόμουν, δεν προβληματιζόμουν φανερά, όμως μέσα από το έργο μου, πανανθρώπινες αξίες όπως δικαιοσύνη, αλήθεια, σεβασμός, αποστασιοποίηση, αντικειμενικότητα, υπέρβαση, προσπάθεια, συλλογικότητα, μοναχικότητα, άξιες που διατρέχουν το έργο μου, αντικαθιστούσαν τις παραδοσιακές κοινωνικές αξίες, δίνοντάς τους ένα βάθος και μια υπόσταση κοσμική και ηθική στην κάθε μία.
Έτσι, όταν ολοκλήρωσα τον κύκλο του θεάτρου, τουλάχιστον με τον τρόπο που έγινε για μια 20ετία, λες και ο κόσμος πήρε τις πραγματικές του διαστάσεις ξαφνικά, μια και μέχρι τώρα ο κόσμος είχε τις διαστάσεις που του έδινα εγώ. Πόσο τελικά είναι υποκειμενική η αντίληψη που έχουμε για τα πράγματα…
Πιστεύω πως ωρίμανση είναι να δεις καταπρόσωπο την πραγματικότητα και να ξεπεράσεις το σοκ, τότε μπορείς να προχωρήσεις σε μια πραγματικότητα που να περιέχει την πραγματικότητα των άλλων και την δική μας πραγματικότητα σε ισορροπία. Κάτι λίγο σαν τον Νασρεντίν Χότζα[2] ( η δόξα της πίστης), τον σοφό Ανατολίτη με την έντονη αίσθηση του δικαίου, που μας θυμίζει τον δικό μας Διογένη[3].
Μιλάω για μια πραγματικότητα που είναι η καταγραφή των γεγονότων χωρίς υποκειμενική ματιά, ξέρω πως είναι δύσκολο αλλά γι’ αυτό και ακούμε πολλές απόψεις και μαρτυρίες για ένα γεγονός, για να αγγίξουμε μέρος της αλήθειας, την μέση οδό. Εξάλλου ο λαός με τον σοφό του λόγο λέει «φύλαγε τα ρούχα σου για να έχεις τα μισά» ή αλλού «όταν ακούς πολλά κεράσια, κράτα και μικρό καλάθι» και όλες αυτές οι παροιμίες μας οδηγούν στη μέση λύση, σε αυτό που οι αρχαίοι Έλληνες έλεγαν «παν μέτρο άριστο».
Όλα αυτά δείχνουν τη σχετικότητα των πραγμάτων και της αλήθειας.
Η ισορροπία είναι το ζητούμενο. Ακροβατούμε ανάμεσα στη ζωή και τον θάνατο, την υγεία και την ασθένεια, τη λογική και την τρέλα, το καλό και το κακό, την ομορφιά και την ασχήμια, από λεπτό σε λεπτό.
Δεν μπορώ να κλείσω αυτούς τους συλλογισμούς χωρίς μια νότα χαμόγελου και αισιοδοξίας. Και γι’ αυτό θα θυμηθώ μια ιστορία-χωρατό του Χότζα, που πάντα με κάνει και χαμογελώ. Την αναφέρω συχνά και μου θυμίζει το θέατρο του παραλόγου[4] με τις ανατρεπτικές και συχνά παράλογες λογικές… που όμως ερμηνεύουν βαθιά και ουσιαστικά τα γεγονότα.
Νασρεντίν Χότζας – Το μικρό σπίτι
Ένας γείτονας του Νασρεντίν Χότζα είχε μικρό σπίτι και πολύ μεγάλη οικογένεια. Συχνά παραπονιόταν στο Νασρεντίν για τη δυστυχία του αυτή και ζητούσε από το σοφό μυαλό του Νασρεντίν κάποια λύση. Εν τέλει ο Νασρεντίν αποφάσισε να τον βοηθήσει.
«Έχεις δύο κατσίκες» του είπε «να τις βάλεις και αυτές μες στο σπίτι».
«Μα είναι δυνατόν; Πού να τις βάλω;» είπε ο γείτονας.
«Ζητάς τη βοήθειά μου» είπε ο Νασρεντίν «θα μ’ ακούσεις λοιπόν;»
«Θα σ’ ακούσω… αλλά… αυτό δεν είναι λύση…»
«Έχε μου εμπιστοσύνη» είπε ο Νασρεντίν.
Ο γείτονας έκαμε όπως τον συμβούλεψε ο Νασρεντίν. Έβαλε στο μικρό του σπίτι και τις γίδες. Η κατάσταση έγινε πολύ δύσκολη. Όταν συναντήθηκαν ύστερα από δυο μέρες, ο Νασρεντίν ρώτησε το γείτονα πως τα πάει τώρα με το στενό του σπίτι.
«Πολύ δύσκολα» είπε ο γείτονας.
«Να βάλεις μέσα στο σπίτι και την αγελάδα σου τώρα» πρόσταξε ο Νασρεντίν.
Ο γείτονας υπάκουσε, έβαλε και την αγελάδα. Όταν συναντήθηκαν τρεις μέρες μετά ο Νασρεντίν ρώτησε: «Πώς πάνε τα πράγματα γείτονα;»
«Ασφυκτικά» απάντησε ο γείτονας.
«Βάλε ακόμα και το γαϊδούρι» πρόσταξε ο Νασρεντίν.
Έβαλε και το γαϊδούρι μέσα στο στενό του σπίτι ο γείτονας. Τα πράγματα ήταν αφόρητα, όπως λένε, τραγικά. Όταν μετά από δυο μέρες συναντήθηκαν, ο γείτονας είπε στο Νασρεντίν.
«Αμάν σοφέ Νασρεντίν, είναι πια μαρτύριο. Ποια άλλη ποινή θα μου βάλεις;»
«Να μένετε έτσι εκεί όλοι μαζί για τρεις μέρες ακόμα» είπε ο Νασρεντίν.
Στις τρεις μέρες που συναντήθηκαν, ο γείτονας είπε: «Είναι αβάσταχτο Νασρεντίν, κάμε κάτι, είναι απερίγραπτο».
«Να βγάλεις έξω το γαϊδούρι» πρόσταξε ο Νασρεντίν.
Έβγαλε ο γείτονας από το στενό του σπίτι το γαϊδούρι. Ένιωσαν όλοι κάποια ανακούφιση. Σε λίγες μέρες που ανταμώθηκαν είπε ο Νασρεντίν: «Βγάλε τώρα και την αγελάδα».
Έβγαλε έξω και την αγελάδα ο γείτονας κι ένοιωσαν όλοι μεγάλη ανακούφιση, το σπίτι άρχισε να γίνεται άνετο. Όταν ξανανταμώθηκαν είπε ο Νασρεντίν: «Βγάλε τώρα και τις κατσίκες». Ο άνθρωπος έβγαλε και τις κατσίκες. Το σπίτι ξαφνικά ήταν τόσο άνετο που ο γείτονας και τα παιδιά του ήταν ευτυχισμένοι.
Όταν ξανασυναντήθηκαν, ρώτησε ο Νασρεντίν πώς τα πάει ο γείτονας με το μικρό του σπίτι.
«Πολύ άνεση, είμαστε τόσο καλά, σ’ ευχαριστώ πολύ Νασρεντίν, το σπίτι μου είναι πια μεγάλο κι άνετο κι αυτό το χρωστάω σε σένα» είπε ο γείτονας.
2023 – Καλή Νέα Χρονιά!
[1] Andrzej Stasiuk: Γεννήθηκε στις 25 Σεπτεμβρίου του 1960 στο Warsawn στην Πολωνία και είναι ένας από τους πιο σημαντικούς και πετυχημένους σύγχρονους συγγραφείς, δημοσιογράφους και κριτικούς της λογοτεχνίας.
[2] Νασρεντίν Χότζας: Δημοφιλής κεντρικός ήρωας μύθων, παροιμιών, ανεκδότων που κυκλοφορούσαν ευρύτατα σε όλες τις κοινωνικές τάξεις της Μέσης Ανατολής
[3] Διογένης: (412 π.Χ. – 323 π.Χ.), γνωστός και ως Διογένης ο Κυνικός ή Διογένης ο Σινωπεύς, ήταν Έλληνας φιλόσοφος.
[4] Το Θέατρο του Παραλόγου: (Le Théâtre de l’Absurde) είναι συγκεκριμένα έργα γραμμένα από έναν αριθμό βασικά Ευρωπαίων θεατρικών συγγραφέων στις δεκαετίες του 1940, 1950 και 1960 με θέμα την αβεβαιότητα και την επισφαλή θέση της ανθρώπινης ζωής.
Αφήστε το σχόλιο σας