Σε όποιο λεξικό και αν κοίταξα για την επίσημη ερμηνεία της λέξης καπηλεία ή καπήλευση, όλα ανεξαιρέτως είχαν δύο κοινά χαρακτηριστικά. Την ιδιοτέλεια και την αισχροκέρδεια. Όχι τα λεξικά αυτά καθεαυτά, βεβαίως, αλλά οι ερμηνείες τους για τη λέξη που αναζητούσα.

Σε γενικές γραμμές, λοιπόν, καπηλεία είναι η αισχροκερδής ή/και η ιδιοτελής εκμετάλλευση. Τίνος πράγματος θα μου πείτε. Λίγο-πολύ των πάντων θα σας πω. Αν και τα λεξικά αναφέρονται κυρίως στην αισχροκερδή εκμετάλλευση εμπορευμάτων ή την ιδιοτελή εκμετάλλευση ευγενών ιδεωδών ή πόθων ή κάποιου ηρωικού ή σεβαστού προσώπου. Εμένα, όμως, εκεί μέσα δεν μου χωράει καλά η αρχαιοκαπηλία, ας πούμε. Δεν μου χωράει η νεκροκαπηλεία. Η καπήλευση της πίστης. Του αθλητισμού. Της υγείας. Της παιδείας. Των γηρατειών. Εκεί λίγο με στενεύουν τα λεξικά.

Θα μου πείτε, τόσοι άνθρωποι λόγιοι τα γράψανε, κάτι θα ξέρουν. Καλέ είπα εγώ πως δεν ξέρουν; Σαφώς και γνωρίζουν καλύτερα. Απλά, λέω, εμένα αυτές οι ερμηνείες δεν μου φτάνουν βρε παιδί μου. Ίσως γιατί, για παράδειγμα, δεν αντιλαμβάνομαι την πίστη ως ιδεώδες ή γιατί αντιλαμβάνομαι όλους τους γερόντους ως σεβαστά πρόσωπα και ενίοτε ως και ηρωικά. Στη χώρα μας, μάλιστα, το μεγαλύτερο ποσοστό της τρίτης ηλικίας πλέον διάγει βίο ηρωικό, όταν καλείται να ζήσει με τρεις κι εξήντα και τα καταφέρνει με αξιοπρέπεια. Και όταν πολλές φορές βοηθούν και άλλους από το υστέρημά τους. Θες είναι τα παιδιά τους, που ξεμείνανε άνεργα, θες είναι οι λαθρομετανάστες που ξέβρασε η θάλασσα στο νησί τους, όπου μπορούν βοηθάνε.

Έχουμε συνηθίσει -και καλά κάνουμε- να καλούμε ήρωες, ανθρώπους που πολέμησαν και έπεσαν υπέρ πίστεως και πατρίδος. Ανθρώπους που προσέφεραν ανιδιοτελώς στο κοινωνικό σύνολο με τίμημα την ίδια την ζωή τους. Κι αυτό γίνεται κυρίως όταν μαίνεται κάποιος πόλεμος. Οπότε, θα μου πείτε, πως τολμάω και καλώ ήρωες τα γερόντια ή τις φτωχές οικογένειες που έχουν να θρέψουν ανήλικα στόματα. Αφού δεν έχουμε πόλεμο. Εμ, να. Εδώ την πατήσατε. Ποιος σας είπε ότι δεν έχουμε πόλεμο; Έχουμε εδώ και καιρό μάλιστα…

Κι άιντε, πες, ο γιατρός σας είπε να μου λέτε σε όλα ναι, μη μου χαλάτε το χατήρι κι αφρίσω κι αρχίσω και δαγκάνω. Οπότε λέω εγώ έχουμε πόλεμο, ναι εσείς! Έτσι. Γιατί όμως πουλάκι μου, θα με ρωτήσετε, θεωρείς ήρωες τους φτωχούς ή τους αδύναμους ή τους αναξιοπαθούντες στη χώρα μας; Ω, θα σας πω! Εύκολο. Γιατί μάχονται υπέρ πίστεως και πατρίδος. Κι απ’ όσο ξέρω τη ράτσα μας, θα πέσουμε μέχρι ενός μαχόμενοι. Εξαιρούνται οι δωσίλογοι και οι επί παντός επιστητού προδότες.

Κατά τη διάρκεια ενός πολέμου δοκιμάζονται τα πάντα. Τα ιδεώδη, τα πιστεύω, τα ευγενή και ανθρωπιστικά αισθήματα. Κατά τη διάρκεια ενός πολέμου καταλήγουμε να υπερασπιζόμαστε αυτά ακριβώς που δοκιμάζονται. Τα ιδεώδη, τα πιστεύω, τα ευγενή και ανθρωπιστικά αισθήματα. Όταν όλοι πεινάμε αποζητούμε την τάξη εκείνη που θα μας εξασφαλίσει τον επιούσιο. Κι αλίμονο αν κάποιος δεν έχει να ταϊσει το παιδί του κι ο άλλος δίπλα του ταϊζει φιλέτα τον σκύλο του.

Κατά την διάρκεια ενός πολέμου επικρατεί σύγχυση και ανασφάλεια για το τι ισχύει και για το τι μέλλει γενέσθαι. Αυτό ακριβώς βιώνουμε και τώρα. Με την μόνη διαφορά ότι τώρα δεν είμαστε σίγουροι εναντίον τίνος ανθρώπου ή πράγματος πολεμάμε. Δεν έχουμε πάρει τα όπλα αλλά μια χαρά αλληλοσκοτωνόμαστε. Ποιος είναι φίλος; Ποιος εχθρός; Να μιλήσουμε ή να το βουλώσουμε γιατί θα χάσουμε την δουλειά μας; Θα πάρουμε σύνταξη; Θα έχουμε να φάμε αύριο; Θα έχουμε να σπουδάσουμε τα παιδιά μας; Διαίρει και βασίλευε. Απλά πράγματα. Δοκιμασμένα. Και κάποιοι πλουτίζουν στις ράχες μας.

Κι έχει ξεφύγει η κατάσταση. Εμπορευόμαστε τα πάντα. Αισχροκερδώς και ιδιοτελώς ως εκεί που δεν παίρνει. Για την ακρίβεια, έχουμε εμπορευματοποιήσει τα πάντα. Έχουμε ξεπουληθεί ψυχή τε και σώματι. Και μένουμε παγωμένοι κοιτάζοντας μπροστά μας τρομαγμένοι, όπως οι λαγοί όταν τους  ρίχνεις φως στα μάτια. Και δεν τρέχουμε να σωθούμε. Δεν αντιδράμε. Ακόμα κι αυτές οι αντιστάσεις μας κατευθυνόμενες είναι. Αναμενόμενες, προγραμματισμένες και διαχειρίσιμες. Και νομίζουμε εμείς τώρα πως θα τετραγωνίσουμε τον κύκλο. Ζούμε υπό καθεστώς πλήρους παραπλάνησης και τρομοκρατίας. Ζούμε μια εικονική πραγματικότητα. Ο καθένας τη δική του. Κι αυτή είναι η επιτυχία αυτού του πολέμου.

Δεν έχει σημασία που δεν έχουμε ματοκυλιστεί. Εμείς. Ακόμα. Σημασία έχει το πώς καταντήσαμε. Και σημασία έχει ότι και την ξέρουμε την κατάντια μας και δεν τη γουστάρουμε. Γιατί καταλαβαίνουμε την χειραγώγηση, την ανελευθερία, την παρακολούθηση, τον ζυγό, την στέρηση αυτής της ίδιας της ελπίδας. Και διαχρονικά έχει αποδειχθεί ότι του Έλληνα ο τράχηλος ζυγό δεν υπομένει.  Έτσι είναι η φτιαξιά μας.