Αν πρέπει να δώσω εγώ κάποια στοιχεία για τον Λύκο μου, αρκεί  να πω ότι μάλλον ήρθε και με βρήκε, άρα το πρώτο ξάφνιασμα είναι το δικό μου. Ήρθε ξεκάθαρα μπροστά μου, στεκόταν δίπλα μου τα τελευταία δύο χρόνια, ώσπου κατάλαβα ότι ήθελε να μπει σε λέξεις.

Νομίζω πως το «κλειδί» της ανάγνωσης βρίσκεται στην κτητική αντωνυμία του τίτλου, καθώς έτσι υπογραμμίζει την απολύτως προσωπική πρόσληψη του Λύκου άλλοτε ως δαίμονα και άλλοτε ως σωστικής περσόνας. Ταυτίζομαι με τον Λύκο μου, όπως αναζητώ τη δύναμη που βρίσκεται μέσα στον καθένα μας, ωστόσο δεν έρχεται πάντα στην επιφάνεια. Δεν ξέρω αν από τα σκοτάδια έρχεται η μορφή του λύκου. Οι άνθρωποι της πόλης, όπως εγώ, μάθαμε τους λύκους από τη λογοτεχνία, στην οποία εξιλεώνονται για την όποια κακή συμπεριφορά. Ο Λύκος ο δικός μου, προσωπικός απολύτως, αρέσκεται από τη φύση του να κυκλοφορεί ομοίως και στα ζοφερά και στα φωτεινά τοπία. Το ότι στην ποιητική εδώ εκδοχή έρχεται στο φως μια διαφορετική φύση του, με ικανοποιεί, μια που θέλησα να τον δω ταυτόχρονα ως λύκο και δαίμονα μαζί. Όλοι έχουμε ένα δαίμονα μέσα μας, πέρα από τη θρησκευτική εκδοχή που τον ενοχοποιεί για ό,τι κακό συμβαίνει. Αυτό που μας παρακινεί να υπερβούμε τα στενά μας όρια, να δημιουργήσουμε ενδεχομένως, είναι ο προσωπικός μας δαίμονας· ας συμφιλιωθούμε μαζί του. Ας τον ονομάσουμε με το κεφαλαίο γράμμα, όπως εδώ ο λύκος έγινε Λύκος.

Διώνη Δημητριάδου

Κυκλοφορεί από τις ΑΩ Εκδόσεις η τελευταία ποιητική συλλογή «Παλίμψηστη του Λύκου μου μορφή», της ποιήτριας και κριτικού βιβλίου Διώνης Δημητριάδου.

Μικρό βιβλίο αλλά δύσκολο. Δύσκολο γιατί η ανάγνωσή του σε αναγκάζει να καταδυθείς σε βάθη που επιμελώς αποφεύγεις… Για τους δικούς σου λόγους, γιατί σώνει με τόση στενοχώρια γύρω μας, τα δικά σου τα στενάχωρα προσπαθείς να μην τ’ αγγίζεις και να τα ξορκίζεις πετώντας τα στον εσωτερικό σου Καιάδα. Και κει συσσωρεύεις παλιά, που δεν έχει νόημα ν’ αναμασάς πια, αλλά και νέα, που και να θες δεν γίνεται να τα κουμαντάρεις τώρα. Κι έτσι, πιάνεις στα χέρια σου ένα βιβλίο, πόνημα μίας ευαίσθητης ψυχής αγαπημένης, και δέχεσαι -με όλες σου τις άμυνες σε πλήρη ύφεση, γιατί… τι στην ευχή, ποίηση θα διαβάσεις- φίλια πυρά! Ναι. Τέτοιο αντίκτυπο έχουν αυτά τα ποιήματα. Πυρών. Και ταράζεται το είναι σου…

Η πρώτη μου απορία, παίρνοντας στα χέρια μου αυτό το βιβλίο, ήταν «γιατί Λύκος;» Μελετώντας όμως έπειτα τα ποιήματα, γύρισα πίσω χρόνια, όταν ένας Λύκος δεν ήρθε να με βρει, όπως τη Διώνη, αλλά είχα γίνει Λύκος εγώ η ίδια. Ή ίσως, είχε επικρατήσει στη φόρα που άρθρωνα τις λέξεις μου ο Λύκος. Στα ουρλιαχτά μου. Στον τρόπο που εξέφραζα τον πόνο μου, το παράπονό μου, την οργή μου, την αδυναμία μου να αλλάξω τα πεπραγμένα.

Καθηλώθηκα. Διάβασα και ξαναδιάβασα. Σημείωσα με κόκκινη ξυλομπογιά, δανεική απ’ το παιδί μου. Έπρεπε να σημειώσω, οι εικόνες γυρνούσαν σε στροβιλισμούς… Λαβύρινθοι, κλίμακες μονής κατεύθυνσης, πόλεις, ναι παιδί της πόλης κι εγώ, σε νιώθω, αλλά όχι, διάλεξα τα βουνά – εδώ, στα λημέρια του  Λύκου. Έπρεπε να τα βάλω σε μια τάξη μέσα μου, έτσι σημείωσα – πράγμα που θεωρούσα πριν λίγο καιρό ιεροσυλία, να βεβηλώνεις τις προτάσεις με υπογράμμιση ή με παράπλευρη σημείωση. Πολύ απελευθερωτικό τελικά το να σημειώνεις, χωρίς αυτό να αφαιρεί την αγάπη σου για το βιβλίο, χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν το σέβεσαι. Και λύθηκε το «γιατί Λύκος». Ναι, με το Λάμδα κεφαλαίο, μόνο έτσι έχει νόημα, σωστά το θέτει η ποιήτρια. Κι έγινε ο Λύκος της Λύκος μου και μπόρεσα να συνεχίσω.

Το καλό ή το κακό της ποίησης είναι ότι «χωράει» πολλές αναγνώσεις. Μου κλώτσησε μέσα μου αυτό το «παλίμψηστη» του τίτλου. Κατανοώντας όμως το έργο της ποιήτριας, από τα όσα δικά της έχουν περιέλθει στην αναγνωστική μου σκαλέτα, ξέρω πως δεν χρησιμοποιεί λέξεις εντυπωσιασμού. Άρα, γιατί παλίμψηστη η μορφή του Λύκου της; Ας δούμε λίγο την έννοια, από πού προέρχεται αυτή η λέξη. Τα παλιά τα χρόνια, λοιπόν, μετά τη χάραξη σε πέτρες, κέραμους, πλάκες από κερί κ.ο.κ., φτάσαμε να γράφουμε επιτέλους κάποια στιγμή σε περγμαμηνές. Η έλλειψη περγαμηνής προκάλεσε τον Μεσαίωνα την ανάγκη να χρησιμοποιηθούν ξανά τα ήδη γραμμένα φύλλα παλαιότερων χειρογράφων. Προκειμένου να καθαρίσουν τις ήδη γραμμένες περγαμηνές, έπλεναν και έξυναν τις επιφάνειές τους. Έτσι, πήραν το όνομα παλίμψηστα, από τις λέξεις «πάλιν» και «ψέχω», που σημαίνει «πάλι ξύνω». Οπότε, για τα χειρόγραφα παλίμψηστος σημαίνει αυτός του οποίου η αρχική γραφή έχει αποξεστεί, για να μπει στη θέση της μια δεύτερη. Παλίμψηστη του Λύκου μου μορφή. Τι καθαρίζουμε για να γράψουμε τον Λύκο; Ή μήπως, αντίστροφα, υπήρχε εκεί πάντα και αφαιρώντας την πατίνα του χρόνου τον βρίσκουμε να μας κοιτά; Τι και πού. Βασικά ερωτήματα, καθείς μόνος του τα απαντά. Δεν είναι η περίπτωση του Λύκου της Δημητριάδου αυτή που χρήζει καθολικής εξήγησης. Δεν  γίνεται ούτε να τετραγωνίσουμε τον κύκλο εδώ, ούτε να αμβλύνουμε τις γωνίες για να φανερώσουμε έναν Λύκο άκακο, σχεδόν οικόσιτο, έναν Λύκο προσηνή – θα ήταν ενάντια στη φύση του. Δεν μπορούμε να δώσουμε μια ακέραια, γειωμένη, ξεκάθαρη λογοτεχνική ανάλυση ώστε να γίνει ευκολοχώνευτη η γραφή της για κάθε αναγνώστη. Απαιτεί κόπο η συγκεκριμένη ανάγνωση – πιο σωστά, θα την πω και θα επιμείνω στο «μελέτη» κι όχι στο ανάγνωση.

Βρήκα σ’ αυτό το βιβλίο εννέα περάσματα του Λύκου. Τυχαίος ο αριθμός; Ίσως. Ίσως όμως κι όχι, ίσως να λειτουργεί καταλυτικά με τον συμβολισμό που φέρει ο αριθμός. Οι Πυθαγόριοι τον θεωρούσαν ιερό αριθμό, το χριστιανικό δόγμα αγαπά τους μονούς αριθμούς, εννέα τα τάγματα των αγγέλων, η ελληνική μυθολογία πλέκει γύρω από τον Τάρταρο τον μύθο του σε εννέα μέρες και εννέα νύχτες, εννέα οι Μούσες…

Ο Λύκος παρατηρητής. Ο Λύκος άγγελος. Ο Λύκος δαίμων – θα προτιμήσω με την διττή έννοια του δαίμονος των αρχαίων ημών Ελλήνων, αυτή της θεότητας που κατένειμε τη μοίρα ή αυτή του δαίμονος εαυτού, ήτοι του φύλακα άγγελου.

Ο Λύκος περαστικός ή παραστάτης σε σκηνές εφιαλτικές [παραδείγματος χάριν, από το Τσίρκο δωματίου: Ήχος απειλητικός / σαν ώρα μετρημένη / τρομακτικοί οι παλιάτσοι / σαρκαστικά τα σαρκοβόρα / χλευάζουν την ταπείνωσή τους / σ’ αυτό το τσίρκο δωματίου […]].

«Λύκος πιστός […] έρημος Λύκος / ταπεινός» [από το Συσκότιση].

Λύκος θύτης ή «θύμα της ανελέητης σφαγής / που ορίσανε οι νόμοι τους» [από το Τέλος της θλίψης].

Λύκος που αναμετράται με σχέσεις καθ’ όλα μη ιδεατές. Όμως αναμετράται κι αυτό είναι που έχει αξία τελικά.

Και σαν επίμετρο, χώρια από τις άλλες ενότητες, μόνη της στην τελευταία σελίδα, μένει εικόνα ξεκάθαρη μπροστά μας η ποιήτρια κι ο Λύκος της, μέσα από έναν σπαρακτικό διάλογο, τον μοναδικό σε όλο το σώμα του βιβλίου:

ο Λύκος

με μιαν αόριστη

(μπορεί και αμήχανη)

κρυφή επιθυμία

με αντικρίζει

στον καθρέφτη.

κι εγώ:

«δεν σου αρκεί

που κατασπάραξες

όλο το μέσα μου

φλέβες αποστραγγισμένες

θες τώρα και το πρόσωπο;»

Λύκος – εγώ. Λύκος – εσύ. Λύκος όλοι μας. Παρατηρούμε γύρω μας, μέσα από τα μάτια της ποιήτριας, τον κόσμο. Τον υλικό μα και τον άυλο. Τον φθαρτό μα και τον αενάως άφθαρτο. Τον έξω μα και τον έσω. Το βάθος της παρατήρησης, της αντίληψης, της ταύτισης, της ενσυναίσθησης, ποικίλει ανάλογα με το βάθος των συλλογισμών και των αναζητήσεων του καθενός μας.

Από το Προφητείας ρήση Τρίτη Μόνος εν ζωή αμαρτωλός: Τρισέρημος / μονήρης εν τω βίω / αποσυνάγωγος των θλίψεων / ο μόνος εν ζωή αμαρτωλός. Ο Λύκος της, ο Λύκος μου. Ευχαριστώ μέσα από τα βάθη της καρδιάς μου γι’ αυτή την αναγνωστική εμπειρία. Είναι προίκα ανεκτίμητη.

Κατερίνα Ευαγγέλου – Κίσσα

Η Διώνη Δημητριάδου γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1956  αλλά ζει στην Αθήνα. Σπούδασε Iστορία και Aρχαιολογία στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο και δίδαξε σε δημόσια λύκεια ως φιλόλογος. Γράφει ποιήματα αλλά και πεζά (λογοτεχνικά και δοκιμιακά) και ασχολείται με τα γραπτά των άλλων κάνοντας επιμέλειες εκδόσεων και δημοσιεύοντας (έντυπα και ηλεκτρονικά) άρθρα κριτικής λογοτεχνίας. Στο περιοδικό Οδός Πανός επιμελείται τη στήλη «Διαβάζοντας τους ποιητές – μικρά κριτικά σημειώματα». Μετέχει στη συντακτική επιτροπή του λογοτεχνικού περιοδικού «Καρυοθραύστις» και συνδιευθύνει μαζί με τον ποιητή Κώστα Θ. Ριζάκη το έντυπο περιοδικό λόγου και τέχνης «Σταφυλή».  Έχει εκδώσει ως τώρα έντεκα βιβλία (πεζογραφίας, ποίησης, δοκιμιογραφίας και μετάφρασης) και έχει συμμετάσχει σε συλλογικές εκδόσεις, ενώ ποιήματά της και πεζά έχουν δημοσιευθεί σε λογοτεχνικά περιοδικά, έντυπα και ηλεκτρονικά. Συντονίζει τη Λέσχη Ανάγνωσης της Δημοτικής Βιβλιοθήκης της Αγίας Παρασκευής. Διατηρεί στο διαδίκτυο το λογοτεχνικό ιστολόγιο (blog) «Με ανοιχτά βιβλία». Είναι μέλος του Κύκλου Ποιητών.