Ξαναδιαβάζοντας την ποιητική συλλογή του Νίκου Παπάνα «Πρώτη δημοτικού και άλλα» (Εκδόσεις Ιωλκός) με αφορμή την πρόσφατη τρίτη έκδοσή της, συνειδητοποιούμε πως το πρωτάκι που μιλάει για θρανία, σχολεία, συμμαθητές δεν πηγαίνει στο σχολείο. Του φορέσαμε τσάντα και καινούργια παπούτσια για να ξεκινήσει τη φοίτησή του. Όμως, το μυαλό του πετάει στο διάστημα ─ θα γίνει αστροναύτης ─ και προσγειώνεται στην αλάνα της γειτονιάς του: θα γίνει λαχειοπώλης, ώσπου να σκληραγωγηθεί στη σκυλίσια ζωή με κοινό στόχο την αγαπημένη του. Τελικά, είναι θέμα τύχης και απόλυτης πίστης.

Το συναίσθημά του έχει εντάσεις, γέλιο και δάκρυ. Γρήγορα περνάει στην εφηβεία. Η  φιλοδοξία και το ευφάνταστο τον απογειώνουν. Απ’ τα σύννεφα, τον έβδομο ουρανό και το ιπτάμενο χαλί στη μοναξιά και τη θλίψη.

Ο τόνος γίνεται υψηλός: οι άγγελοι, το στεφάνι φως, το στίλβον βότσαλο ως την πεζολογική δήλωση της ψυχρότητας (γιατί να μην σ’ αγαπάω πιο πολύ;) Πού μαθαίνει γράμματα; Γίνεται ένας περιπλανώμενος εραστής.

Ο έρωτας συντελείται  σε ανοιχτούς χώρους, ορίζοντες σαν το μέτωπο της αγαπημένης. Απλώνεται  στον ουρανό με τ’ άστρα και το φεγγάρι, φτάνει ως τον ήλιο, μετατρέπεται σε κατακλυσμό, σαρώνει δάση, περνάει γέφυρες, φτάνει θάλασσες, χάνεται σε αστικές οδούς και καταλήγει στο μηδενικό άπειρο (το αράδιασμα μηδενικών).

Το απέραντο της φύσης σκοντάφτει στο καθημερινό που γρήγορα αποκτά την επισημότητα της παρέλασης. Η αναδίπλωση μεγαλώσω/μεγαλώνω φέρνει την ελπίδα της ωριμότητας.

Απ’ το παρορμητικό παραλήρημα βρίσκεται στην τύψη, ενώ χάνεται στα στίφη των ανθρώπων.

Στην ποιητική συλλογή το νοηματικό βάρος μάλλον πέφτει στον τίτλο  «και άλλα». Το σχολείο είναι το αφορμητήριο. Το συναίσθημα ψάχνει το φως,  το φέγγος, την απογείωση, ενώ στη συνέχεια αναζητά τη «συμμόρφωση» και χάνεται στην επίγνωση της ανυπαρξίας.

Το αλφαβητάρι των άστρων και η τέλεια γνώση βρίσκονται σε αντιπαραβολή. Το λυρικό εγώ  σκέφτεται να δραπετεύσει και πάλι σε άλογα μονοπάτια, εκεί που η καρδιά θ’ αφουγκραστεί επιτέλους τα βήματα ενός παιδιού. Να φορτωθεί πάλι τη σχολική τσάντα του και να ψάξει πώς θ’ αποκτήσει την ΑΓΑΠΗΜΕΝΗ του και πού θα βρει τα γαλάζια τριαντάφυλλα, για να της τα προσφέρει.

Γεωργία Κοκκινογένη

Φιλόλογος  – Ανθρωπολόγος

[Ο Νίκος Παπάνας έχει δημοσιεύσει ποιήματα, μεταφράσεις ποιημάτων και δοκίμια για την ποίηση σε έγκυρα περιοδικά από το 1988 μέχρι σήμερα. Το 2004 έλαβε τιμητική διάκριση από το Σύνδεσμο Εκδοτών Βόρειας Ελλάδας. Το 2019 κυκλοφόρησε η ποιητική του συλλογή «Πρώτη δημοτικού και άλλα» (Εκδόσεις Ιωλκός).]