«Εκεί», κριτικό σημείωμα του Χρήστου Νιάρου από και με τις λέξεις του βιβλίου του Γιώργου Βέη

Εκεί,
από  το μέσα τού εδώ των λέξεων του βιβλίου και στα
ιδεογράμματα απόρρητης λάμψης και οικειότητας του τυχαίου.

«[…] και ύστερα το χιόνι. Όχι τόσο πυκνό κι αδιαπέραστο, όσο ασίγαστο. Αλλά δεν πρόκειται για την κυριολεξία του. Κάτι το αδιαμόρφωτο ακόμη. Στην συνέχεια μας περιμένει άλλη μια αναμέτρηση με το πεπρωμένο του πάγου. Η πεποίθηση του ισχυρού. Η πραγματικότητα σαν βαρομετρική ειρκτή. Σαν αποθάρρυνση. Η μερική αποκρυπτογράφηση της πραγματικότητας του ουρανού έπεται. Άλλωστε, όπως πολύ καλά γνωρίζουμε, οι νιφάδες του χιονιού σπάνια θέλουν να κρύψουν τα μυστικά τους […]» (Γιώργος Βέης, από το βιβλίο του  «Εκεί, Μαρτυρίες από το Βιετνάμ, την Ινδονησία, την Ιαπωνία, την Κίνα, το Καμερούν, τη Γερμανία).

Η γραφή του βιβλίου έχει αισίως μετατραπεί σε ένα άλλο ταξίδι θεατρικής αλήθειας.  Σε λίγες ώρες, στην μητρόπολη του ταξιδιού, δηλαδή στη γραφή και στην ανάγνωση, το Εκεί των τοπίων και των αφορμών, συντελούν το έργο τους στο ακέραιο. Μέσα  από τις λέξεις και τους σχεδιασμούς των εισιτηρίων τους η παράσταση τους απογειώνεται ποιητικά. Όπως άλλωστε και σε όλες τις άλλες  ενότητες των βιβλίων του, ο συγγραφέας συνομιλεί με το εκεί της ποίησης και σε τούτο το ταξίδι. Σε ενός καθ´ όλα πρακτικού μυστικισμού, οι λέξεις και τα πολλά τους στρέμματα σποράς, στο εσωτερικό στρώμα των μηνυμάτων αναβλύζουν εικόνες και αναστοχασμούς.  Μια εξομολόγηση της ύλης τους που πνευματοποιείται, με την περιήγηση των δεδομένων, στο υπερβατικό μονοπάτι υπέρ τονισμού των πάντων, μέχρι τα βαθύτερα τού είναι των εννοιών, καταφέρνει και  βρίσκει λιμάνια, πεζοδρόμια, ναούς, σύνεση, καταρράχτες, λαλιές, λίθινες πλάκες,  διαλόγους, καλλιγραφίες. Όλα γέφυρες επικοινωνίας, λειτουργικές προτάσεις εποπτείας συγκερασμών.

Εκεί, οικοδεσπότης και ελεγκτής κυκλοφορίας του παρόντος και των νοημάτων, ο ποιητής ταξιδευτής Γ. Βέης ορά το εκεί τού μέσα του. Ακόμη και οι λέξεις, που μας  σερβίρονται σε σκεύος καθημερινής χρήσης, συνιστούν πρωτίστως εισαγωγή στις προοπτικές των χρωματικών εναγκαλισμών, στην γεωμετρία της κατευναστικής, της ιαματικής απλότητας. Το χαρτί με το οποίο κατασκευάζονται οι λέξεις του φθαρτού κόσμου αλλά και τα εν λόγω αντικείμενα, έχουν τη δυνατότητα να μεταφέρουν την επιδιωκόμενη συγκίνηση με όλη την αύρα, το άρωμα, την σαγήνη που τα περιβάλει ο χώρος τους. Τεκμηριώνουν  εγγύτητα αφού κάθε ώρα διαφεύγει με το μαντήλι της  από τα στερεότυπα του χάρτη των κάθε συνόρων αλλά  και των προλόγων τους και  μέχρι την τελευταία πρόταση γίνεται μια αφορμή για το παραπέρα. Όλα τα στάδια των επερχόμενων μεταμορφώσεων τους, σε γραμμές εμφανούς ή μη παρουσίας, με τις συγκλίσεις των ψυχρών και θερμών αποχρώσεων να υπάρχουν, η ματιά του συγγραφέα, στην πρωτεύουσα της γραφής του βιβλίου, με ψυχραιμία νηφάλιας επάρκειας αυτοσυστήνεται και εκπέμπεται. Αλλά και ξεδιπλώνεται με τη δημιουργική επιφάνεια των όντων  και συνυπάρχει  στο επόμενο τσεκάρισμα του χρόνου τους… Μια καλοφτιαγμένη βεντάλια συμπλεύσεων του παρελθόντος χρόνου ανοιγοκλείνει στις δέσμες της όπερας ως μαθητεία πατριδογνωσίας.  Όπως και το παρελθόν είναι  εξ ορισμού ένα παράθυρο ανοιχτό κατά το συγγραφέα αλλά το ταξίδι του δεν σταματά να ’ναι παρών.  Είναι μια έκπληξη λεπτομερειών με πολλαπλές εναλλαγές και σταθμούς. Και από ’κει, σε άλλο σημείο των λέξεων του βιβλίου, σε ένα μνημείο αυτοκρατορικό, μας πάει ο Βέης ως εξής: «το Μνημείο τους υφίσταται ως ειλικρινές αντίγραφο μιας εμπράγματης αθανασίας. Ο τιθασευμένος χρόνος, η επάρκεια του νου: το πραγματικό διαστέλλεται, επεκτείνεται ως τα σύνορα με το όνειρο και αναμειγνύεται με αυτό. Ως να ήταν προορισμένο να εξελιχθεί σε αύρα μνήμης.»

Ήρεμος  φορέας  η δικαιοσύνη του τοπίου  των προτάσεων παραδίδεται στο πλέγμα των εναλλαγών και της συμπεριφοράς των αισθήσεών μας. Στην  άλλη τους πατρίδα δηλαδή. Η εξοικείωση, η αίσθηση σε ένα πετάρισμα του ματιού στον καταιγισμό θρύλων και αληθειών, γίνονται τετράδιο άφθαρτο της υστεροφημίας. Όλα στα σκαλίσματα της Σοφίας και της Νοσταλγίας. Αποστάγματα διαρκείας, ένας χορός εικόνων, οι λέξεις εγκολπώνονται στους ρυθμούς του περιβάλλοντος. Ακόμη και σε συνθήκες ηπιότερης διαχείρισης του χρόνου στο απόγειο των απογευμάτων, ο λόγος της γραφής συνιστά φωτεινό σημείο ή ράγισμα πάνω  σε πουκάμισο μπατίκ.  Οι λέξεις δεν ντύνουν μόνο. Χαρίζονται στο βλέμμα με σχεδόν βουκολικές παραστάσεις και αναπόφευκτο νείκος. Μειωμένες συνθήκες ανταγωνισμών, επιθυμίες, εγχώριοι και αλλοδαποί ήρωες ανδριάντες, διαλεκτικά και κατά μόνας, σε ένα  συνεχόμενο πίνακα  καθορίζουν την νομοτέλεια των χρωμοτοπίων. Και ο ποιητής συγγραφέας γίνεται μάρτυρας του εαυτού του αλλά και της εικόνας που προκύπτει από το όλο θέαμα.  Η αλληλουχία των λέξεων, των αρμών τους και των ποικίλων παραπληρωμάτων τους, με τις  διαρκείς τους μεταμορφώσεις δείχνουν κατάφαση ζωής. Με ό,τι έχουν και με ό,τι υπάρχει. Μέχρι να ροδίσει ο τρυφερός λωτός της μέρας αλλά και σαν αναχώρηση, αποφεύγουν σκοπίμως τα πολλά λόγια.  Και οι φωτογραφίες, στις σελίδες των λέξεων του βιβλίου γίνονται  κάτοπτρα μοτίβων  και ερμηνειών.

Η αέρινη συμπεριφορά των λέξεων του βιβλίου και της ενότητας των μαρτυριών από το Βιετνάμ, αλλά και όλου του Εκεί, (δηλαδή του Γ. Βέη), δεν προπορεύονται από το ρυθμό της ανάσας του.  Κάτι που ακόμη και ένα πέρασμα ποδηλάτων ταχύτατα μπροστά του αποτυπώνεται στις λέξεις και στους τόπους των ταξιδιών, είτε είναι στη Γερμανία είτε στο Πεκίνο, δεν τον αφήνει αδιάφορο… Σε ελάχιστο χρόνο -όσο κρατάει ένα ανεπαίσθητο φύσημα στο πρόσωπο- από το πέρασμά τους, αποτυπώνεται στη μνήμη και στις λέξεις. Ακόμη και η εξοικείωση με τις μορφές τυχαιοτήτων γλυπτικής στις σπηλιές είναι υπόθεση καλής θέλησης των ματιών του καθενός… Άλλωστε η όλη ατμόσφαιρα του διακόσμου προσέχει κατανυκτικά τις λεπτομέρειες. Ακόμη και κάτω από τη Σαχάρα, οι λέξεις των γηπέδων από τα σύννεφα της ακαταμάχητης και πυκνής σκόνης, δείχνουν τα όρια της αντοχής, κατοίκων και μη. Γιατί στο παιγνίδι των πράξεων και των λόγων συμμετέχουν πολλοί και πολλά. Επείγοντα και μη, στιγμιαία και τελετουργικά, μετρούν διαφορετικές παραλλαγές μέθεξης.  Το ταξίδι των δράσεων και των σιωπών δεν σταματά. Όλοι και όλα έχουν επίγνωση της αποστολής τους. Διαιωνίζοντας με ευλάβεια και προσήλωση την  αθωότητα της συμπεριφοράς των λέξεων, ακόμη και με το ρυθμό χελώνας, όλα μετατρέπονται σε κάτι πολύ ευρύτερο. Ακόμη και στην καρδιά των υπαναχωρήσεων του παζαρέματος, οι λέξεις του βιβλίου αποτελούν και  συνιστούν μέρος των στοιχείων της αλήθειας. Οι λέξεις είναι οι επιτήδειες των σημαινομένων, στην ευρύτητα του σθένους τους στήνεται το θέατρο της οικονομίας. Ο ένδον κόσμος των λέξεων με μιμητικές εκφάνσεις  αλλά και ελευθερία αυτοσχεδιασμών και λυρισμού με το άφατο του νοήματος αναβαθμίζονται. Έτσι το Εκεί, με Ιδέα και Γράμμα, η διαπολιτισμική συναντίληψή του, γίνεται κατάφαση ύπαρξης.

Μελβούρνη 2022


[Χρήστος Νιάρος – Ας γνωριστούμε]

Ίσως σας αρέσει και

Αφήστε το σχόλιο σας

*

Ας γνωριστούμε

Όσοι αγαπάτε τη γραφή και μ’ αυτήν εκφράζεστε, είστε ευπρόσδεκτοι στη σελίδα μας. Μέσω της γραφής δημιουργούμε, επικοινωνούμε και μεταδίδουμε πολιτισμό. Φροντίστε τα κείμενά σας να έχουν τη μορφή που θα θέλατε να δείτε σε αυτά σαν αναγνώστες. Τον Μάρτιο του 2016 ίδρυσα τη λογοτεχνική ιστοσελίδα «Λόγω Γραφής», με εφαλτήριο την αγάπη μου για τις τέχνες και τον πολιτισμό αλλά και την ανάγκη ... περισσότερα

Αρχειοθήκη