Όταν μεγαλώσω, θα γίνω Ποιητής

Ο Νίκος Παπάνας είναι μια πλούσια ψυχή που με τον δημιουργικό της οίστρο μεταπλάθει την πραγματικότητα και την προσφέρει ως δώρο ακριβό στον αναγνώστη. Είναι μια ψυχή που θέλει να αναμετρηθεί με τα πράγματα για να αποκτήσει τη συνείδηση των ορίων της. Σε αυτήν την αναμέτρηση αξιοποιεί τη μεταμορφωτική διάσταση του Έρωτα, περνώντας από τα σκοτεινά μονοπάτια της πάλης ανάμεσα στο Είναι και το Μηδέν. Αναζητά μια γλώσσα ικανή να αποδώσει το αίνιγμα του Έρωτα. Μια γλώσσα που αποδίδει το αίνιγμα ως αίνιγμα. Μια γλώσσα που ΣΗΜΑΙΝΕΙ το αίνιγμα του Έρωτα χωρίς να το καταργεί και που οδηγεί στην ουσία της ομορφιάς, δηλαδή στην Ποίηση. Ήχοι και χρώματα έλκονται και απωθούνται, οι λέξεις καίνε και καίγονται, για να φτάσουν στη γνήσια ποιητική ενότητα, σ’ ένα συνταίριασμα περιεχομένου και μορφής, σ’ ένα αληθινό αισθητικό επίτευγμα.

Στην ποιητική χώρα του Νίκου Παπάνα κυρίαρχο είναι το τρίπτυχο Έρωτας-Μοναξιά-Θάνατος. Ο Έρωτας βιώνεται ως απάρνηση του θανάτου και της μοναξιάς.

Έν’ αστέρι πεσμένο, αλλά και μέσα στο βλέμμα σου/Να πλέξω ένα στεφάνι φως./Να σ’ αγαπήσω.

Το φως της αγάπης, η δύναμη της αγάπης, να μην μπορεί ούτε ο θάνατος να μας χωρίσει. Ο πόθος της συνάντησης οδηγεί στο ερωτικό «θαυμάσιο» Να μας κοιτούν και να ζηλεύουν οι άγγελοι.

Το αντικείμενο του πόθου, το Εσύ, είναι ο καθαρός καθρέφτης του ποιητικού Εγώ: ξάστερος, διάφανος/μέσα στο βλέμμα σου. Ή αλλού: Κι είναι γυμνά τα όνειρά μου- δεν έχουν καθρέφτη/να πάρουν μορφή, σάρκα δεν έχουν να ντυθούν/δίχως τα όνειρά σου.

Το ποιητικό Εγώ υπάρχει μόνο δια του βλέμματος, δια της ύπαρξης του Εσύ, όσο μπορεί να του απευθύνεται. Μέσα σ’ αυτό βλέπει το βάθος του και το βάθος του κόσμου. Το Εσύ διατηρεί, πεισματικά, την ανωνυμία του. Μοιάζει να είναι το Εν, η Ολότητα, μέσα σ’ ένα θρυμματισμένο κόσμο. Γιατί ο Έρωτας είναι η δύναμη της σύνθεσης του κόσμου, της ενότητάς του. Είναι ο Έρωτας που δίνει πρόσωπο, ταυτότητα στο χαοτικό μυστήριο της ζωής.

Έξω απ’ το βλέμμα σου ενεδρεύει ο θάνατος.

Ένας λυγμός ραγίζει και στο πιο ξανθό φιλί.

Μόνο τα χέρια σου πάντα χλωρά

με λυτρώνουν απ’ τη σήψη.

Στερεύουν οι πηγές που δε σκύβεις να πιεις.

Τίποτα δεν υπάρχει ακέραιο, κανένα φως,

ρόδο κανένα και καμιά πνοή, τίποτα δε σαλεύει

αν δεν τ’ ονομάσουν τα χείλη σου.

Η αναζήτηση του βλέμματος και του προσώπου του άλλου είναι ταυτόχρονα και άνοιγμα στην ετερότητα του ποιητικού υποκειμένου. Η ύπαρξη μέσα από το αίτημα και την προσφορά. Όσο υπάρχεις Εσύ, το αντικείμενο του πόθου, θα υπάρχουν γύρω μου τα πράγματα μόνο για να σου τα προσφέρω. Υπάρχω, γιατί σε ερωτεύομαι. Έχω το χάρισμα να σου δοθώ, να σου προσφερθώ σαν ένα γαλάζιο τριαντάφυλλο. Τον εαυτό μου προσφέρω με μια χειρονομία συμπαντική και το δικό σου βλέμμα μου δίνει αυτό το χάρισμα. Δεν υπάρχω παρά μόνο μέσα από το βλέμμα σου και συντρίβομαι έξω από αυτό. Έτσι η προσφορά είναι το εμπόδιο στο θρυμμάτισμα του εαυτού.

Και δεν είναι άλλο αυτή η προσφορά παρά η ίδια η Ποίηση. Λόγος που αγγίζει το σώμα, γλωσσικό γεγονός που οδηγεί στην ύπαρξη. Η Ποίηση ως δώρο, αλλά και η σκληρή επίγνωση της προδοσίας που φέρνει η ενηλικίωση. Στο ποίημα με τον τίτλο  Πρώτη Δημοτικού, οι φωνές συγχέονται. Από τη μια η φωνή του παιδιού με το βάρος της αθωότητας Όταν μεγαλώσω, θα γίνω αστροναύτης να σε κοιτώ από ψηλά κι από την άλλη η ενήλικη φωνή με την πικρή γνώση: Όταν μεγαλώσω, φοβάμαι ότι θα σε προδώσω. Η αυταπάτη και η συντριβή. Η χαίνουσα πληγή του Έρωτα, η εφήμερη ζωή του. Καμιά αιωνιότητα κανένα φιλί με τη διάρκεια του ουρανού.

Μα για να δεις καθαρά την πληγή, για να την αγαπήσεις, πρέπει να περάσεις από τον δρόμο της σαγήνης και της γοητείας. Και, με συντρόφους τις λέξεις, να αναγεννηθείς μέσα από τις πληγές σου, υπονομεύοντας τον λυρισμό τους, σκάβοντας βαθιά και αντικρίζοντας με ειλικρίνεια τον διχασμό ανάμεσα στη σάρκα και το αλάβαστρο/ανάμεσα στο αιμάτινο φιλί και στο άγγιγμα του κρίνου.

Και τότε μόνο αντιλαμβάνεσαι πως το παιδικό όνειρο είναι εκεί, παρόν. Και δεν είναι άλλο από το εξής: Όταν  μεγαλώσω, θα γίνω Ποιητής.

Η ποιητική συλλογή του Νίκου Παπάνα «Πρώτη δημοτικού και άλλα», κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ιωλκός [2019]