[Αφιέρωμα  στον Ασσαντούρ  Μπαχαριάν, Β’ μέρος]

«Μέσα στην φυλακή κεντάμε αδιάκοπα

Χιλιοπλούμιστες  κλωστές

Επάνω σε άσπρα και κόκκινα μαντήλια

Ό,τι δεν μπορούν  να δουν τα μάτια μας»

Βικτώρια  Θεοδώρου [1]

Μήπως  τη στιγμή που ένας καλλιτέχνης  αρχίζει να δίνει το μυαλό και την ενέργειά του,  στους άλλους καλλιτέχνες  σημαίνει,  ότι η δική του  δημιουργική πνοή έχει στερέψει;

Το  έργο  του καλλιτέχνη περνάει πολλά ποτάμια, λόφους και  θάλασσες   μέχρι να φτάσει  σε μια ολοκλήρωση του ίδιου του ανθρώπου και στην συνέχεια του έργου του. Το έργο όμως έχει  μια ιδιαιτερότητα.   Είναι αρκετά ανεξάρτητο από τον ίδιο. Και  έτσι μπορεί να το δει να  ανθίζει ανεξάρτητα από την δική του ολοκλήρωση.

Σε νεαρή ηλικία ο  Α. Μπαχαριάν,  εξόριστος  μαζί με άλλους   μαχητές,  έζησε δίπλα  στον θάνατο, έζησε  την απώλεια  ανθρώπων,  να φεύγουν «Όπως  τα φύλλα κάποιου Φθινοπώρου». Αφού την  μια  μέρα αποτύπωνε  ένα πρόσωπο  συναγωνιστή, και την άλλη μέρα, το πρόσωπο αυτό ήταν νεκρό. Και έτσι   γνώρισε από  πολύ νέος,  τον  θάνατο  και την απώλεια.

Ίσως γι΄ αυτό  ο Α. Μπαχαριάν  μέχρι το τέλος της ζωής του,  ήταν ένας χαρούμενος άνθρωπος  για μας όλους, ένας αισιόδοξος,   ένας δημιουργικός καλλιτέχνης,  ένας  πνευματικός φύλακας των νέων, ένας  ερωτικός άνθρωπος.    Είχε καταλάβει το παροδικό της ζωής και  εκτιμούσε  το θείο δώρο της ζωής.   Και  για μένα είναι σημαντικό -τώρα  που συνθέτω όλα τα κομμάτια της ζωής του- που  παίρνω το  τελικό  μήνυμα από αυτόν. Δεν θέλω και εγώ  με την σειρά μου,  να αφήσω τις στιγμές να φύγουν,  όσες στιγμές  θεωρώ πολύτιμες, όσες  την καρδιά και την  ψυχή μου ανασταίνουν. Το μάθημα αυτής της γενιάς  ήταν:    Μαχητής για την Eλευθερία,  ατομική και συλλογική,   Υπευθυνότητα, Απλότητα,  Αμεσότητα, Συναδελφοσύνη.

Κρατάω ένα Αντί του ‘99 [2 ] με ένα αφιέρωμα  στον εμφύλιο  που δεν τον γνώρισα  αλλά για κάποιους  λόγους,  που ίσως υποψιάζομαι,   έχω μια ιδιαίτερη ευαισθησία στα γεγονότα εκείνα. Στο τεύχος λοιπόν αυτό  διαβάζω:

«Ο Ασσαντούρ Μπαχαριάν ζωγράφος και αγωνιστής  της Εθνικής Αντίστασης  στην μάχη των δεκεμβριανών, συλλαμβάνεται τραυματισμένος και εκτοπίζεται αρχικά στο στρατόπεδο του Μπάρι».

Τώρα που γράφω  αυτές  τις  γραμμές, δεν μπορώ να κρατήσω την συγκίνησή μου.  Μου είχε  εξιστορήσει  μερικές στιγμές  από τη συλλογική  αυτή περιπέτεια  και καθώς έβλεπα το χαμογελαστό του πρόσωπο να μιλά   ένοιωθα ότι ρουφούσε  από την ζωή όσα εκείνοι  οι φίλοι από τις μέρες εκείνες,   δεν μπόρεσαν αν ρουφήξουν.

 Τα πρόσωπα τους  έμειναν χαραγμένα στην μνήμη του. Αγαπούσε τη ζωή και είχε μια ανοιχτή ρωγμή για όλους και για όλα.    Ήταν σαν να ανήκει  σε όλους μας και όχι μόνο στην οικογένειά  του. Αυτό χάθηκε με τον θάνατό του, χάθηκε όπως χάθηκε και μια εποχή ολόκληρη.  Η δεκαετία του ’80,  με όλες της τις παθογένειες, είχε ακόμη μια ελπίδα.

Δεν  θα  παρουσιάσω τα Φαγιούμ [3], αντ’ αυτού παραθέτω τη σκέψη  του Α. Μπαχαριάν, για  τα πορτραίτα αυτά:

«Δεν  υπάρχει πιο πικρή, πιο αδυσώπητη μοναξιά,  από αυτό τον μικρό σωρό ρούχων  του εκτελεσμένου συντρόφου, μπροστά στην πόρτα της φυλακής…  και εσύ  να τον σχεδιάζεις λίγες μέρες πριν, καταγράφοντας και την πιο μικρή λεπτομέρεια, ώστε να του μοιάσει…»

[1] Βικτωρία Θεοδώρου:  ποιήτρια, αγωνίστρια.

[2] Αντί  1999, Περίοδος Β, 17 Σεπτεμβρίου.

[3] Ο  Μάνος  Στεφανίδης,  στο Αντί που προανέφερα ονομάζει τα πορτραίτα αυτά  των αγωνιστών που χάθηκαν,  ζωγραφισμένα από τον Α. Μπαχαριάν,  «ΤΑ ΛΙΤΑ ΦΑΓΙΟΥΜ  ΕΝΟΣ ΧΡΕΟΥΣ»

[Copyright ©  Μαρία  Σκουλαρίκου-Πανούτσου]