“Ταινία ‘Jules et Jim (Ζιλ και Ζιμ) – Απολαύστε το κορμί μου’, του Φρανσουά Τρυφώ”, γράφει η Ρόρη Μάτη

ZΙΛ ΚΑΙ ΖΙΜ

1962, Γαλλία

Σκηνοθεσία: Φρανσουά Τρυφώ

Παίζουν: Ζαν Μωρό, Όσκαρ Βέρνερ, Ανρί Σερ

Ατάκα: “Παίξαμε με τη ζωή και χάσαμε”

Η συμμετοχή μου σ’ αυτή τη σελίδα ξεκίνησε με οιωνούς λίγο φλου. Να κάνω ότι έκανα κατά καιρούς στη δική μου σελίδα. Να γράφω κάτι σαν κριτική, χωρίς να έχω τις γνώσεις ενός κριτικού, βλέποντας ταινίες της τρέχουσας παραγωγής ή και ταινίες-σταθμούς στην ιστορία του κινηματογράφου.

Όμως στην πορεία, αυτή η εβδομαδιαία συνεργασία μου με τη “Λόγω Γραφής”, με οδήγησε να βλέπω μετά μανίας ταινίες στο διαδίκτυο σε καθημερινή βάση, όσο κι αν με  τη μεγάλη οθόνη έχω δεσμούς λατρείας σχεδόν από την παιδική μου ηλικία. Και δεν υπάρχει σύγκριση μεγάλης οθόνης-μικρής οθόνης ή οθόνης υπολογιστή. Όσο το μέγεθος της οθόνης μικραίνει, μια ταινία χάνει πολλά από τα δυνατά χαρτιά της.

Αν όμως ο κινηματογράφος σού έχει γίνει βίωμα, το διαδίκτυο σου δίνει τη δυνατότητα να δεις ότι μαγικότερο με υλικό από καταβολής κινηματογράφου. Πολλές φορές αργείς βασανιστικά να συνδεθείς με τους συνδέσμους των τίτλων που ψάχνεις. Αλλά ο επιμένων… νικά. Νικά και απολαμβάνει! Και βλέπει ταινίες μαγικές σαν τη σημερινή. Την καλύτερη ever του Φρανσουά Τρυφώ και ίσως την καλύτερη της νουβέλ βαγκ.

 *

Αν τα 400 Χτυπήματα έκαναν την αρχή, το Ζιλ και Ζιμ ήταν η ταινία που απογείωσε την περίφημη νουβέλ βαγκ στα ουράνια. Βασισμένη σεναριακά σε ένα ημι-αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα του Ανρί–Πιέρ Ροσέ πραγματεύεται το αρχετυπικό κινηματογραφικό ménage a trois ή αυτό που θεατρικά ονομάστηκε «ιψενικό τρίγωνο».

 Αν και η αφετηρία της ιστορίας ξεκινάει αισιόδοξα, κλέβοντας την ανάλογη θετική διάθεση της παρισινής Μπελ Επόκ λίγο πριν τελειώσει απότομα, εξαιτίας της έκρηξης του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου, η ταινία είναι ένα ψυχολογικό πινγκ πονγκ ανάμεσα σε τρεις ανθρώπους (δύο άνδρες και μια γυναίκα) που τα παίζουν όλα με στόχο τις λεπτές ισορροπίες ανάμεσα στον έρωτα και την φιλία.

Τεχνικά η ταινία αποτέλεσε εγχειρίδιο μελέτης για τους λάτρεις και τους ιστορικούς του κινηματογράφου. Γρήγορη περιστροφή της κάμερας, πάγωμα της εικόνας και μοντάζ με τη μέθοδο της ίριδας είναι μερικά από τα σήματα κατατεθέντα της νουβέλ βαγκ.

Ερμηνευτικά ο Τρυφώ επενδύει πολλά στην όμορφη τρέλλα της Ζαν Μωρό, την γυναίκα μυστήριο που περιβάλλεται από μια γοητευτική, ρομαντική κατάρα όπως οι ποιητές του 19ου αιώνα. Παγιδευμένη στην ανθρώπινη ύπαρξή της, με σχέσεις συναισθηματικά ταραχώδης, προσπαθεί μάταια να την υπερκεράσει, σέρνοντας μαζί της στον όλεθρο τους δύο φίλους.

Το Ζιλ και Ζιμ παίζει με τα ηθικά στερεότυπα με έναν τρόπο που ίσως αποτέλεσε σημαία για αρκετούς σκηνοθέτες μια δεκαετία μετά, όταν η γενιά της αμφισβήτησης είχε πλέον κάνει όχι μόνο δυναμική εμφάνιση αλλά και εντασσόταν στο σύστημα.

Όμως η ταινία, ας μη μας διαφεύγει, πως εκτυλίσσεται χρονικά στις αρχές του 20ου αιώνα. Ακόμα και στην πιο εξελιγμένη Ευρώπη οι κοινωνίες ήταν συντηρητικές ιδιαίτερα στις διαπροσωπικές σχέσεις ή σε ότι “εσκανδάλιζε” τα αστικά ήθη. Δεν ξέρω αν το μυθιστόρημα του Ροσέ, στο οποίο “πάτησε” ο Τρυφώ και δημιούργησε αυτό το κινηματογραφικό ποίημα, είχε ή κατάφερνε να μεταφέρει στον αναγνώστη, όσα η κινηματογραφική του μεταφορά.

Και το όνομα πρωταρχικά είναι γυναίκα. Μια γυναίκα που δεν θάμπωσε με την ομορφιά της, ούτε υπήρξε sex symbol. Aλλά ήταν η Ζαν Μορώ! Ιέρεια πολλών σκηνοθετών της νουβέλ βαγκ. Ο ρόλος της εδώ καταλυτικός όχι μόνο ερμηνευτικά αλλά και σαν φυσική παρουσία. Ξεχνάς εντελώς πως εκτυλίσσεται στην περίοδο της Μπέλ Επόκ, έστω και προς το τέλος της. Ο Τρυφώ τους εντάσσει όλους στο σήμερα. Όχι στο σήμερα του 1962, που γυρίστηκε η ταινία, αλλά στο σήμερα του 2016.

Ο φακός του απίστευτα μαγικός. Νατουραλιστικοί πίνακες ζωγράφου σε μεγάλη έμπνευση, οι σεκάνς του. Πίνακες που δεν διαταράσσονται από την… αλλοπρόσαλλη φύση της Κατρίν. Αντίθετα τους διαπερνά και τους αφήνει αλώβητους, έξω από τα προσωπικά της σκαμπανεβάσματα, που πάντα εμπλέκει σ αυτά τους δυο φίλους και τη σχέση τους.

Μια επιπλέον επισήμανση αξίζει για την υπέροχη μουσική του Ζωρζ Ντελερί, που κινείται ανάμεσα σε αυτή την θετική αίσθηση της Μπελ Επόκ αλλά και την ρομαντική κατάρα αυτού του τριγώνου. Το σάουντρακ αποτελεί συλλεκτικό θησαυρό, που αν είστε λάτρεις του είδους αξίζει να αναζητήσετε. Από την πρώτη νότα θα το θυμηθείτε σαν κάθε αγαπημένο διαχρονικό κομμάτι.

Η δε ακρόαση της Ζαν Μωρό να ερμηνεύει την Tourbillon του Bosniac θα σας μαγέψει. Μισό αιώνα μετά η ταινία αυτή παραμένει αρυτίδωτη και έχει μια νεανική φρεσκάδα που σίγουρα αποτελεί βλασφημία για τους χαλεπούς και συντηρητικούς καιρούς μας!

[Μπορείτε να ακούσετε το soundtrack της ταινίας  “Jules et Jim” εδώ]

Ίσως σας αρέσει και

Αφήστε το σχόλιο σας

*

Ας γνωριστούμε

Όσοι αγαπάτε τη γραφή και μ’ αυτήν εκφράζεστε, είστε ευπρόσδεκτοι στη σελίδα μας. Μέσω της γραφής δημιουργούμε, επικοινωνούμε και μεταδίδουμε πολιτισμό. Φροντίστε τα κείμενά σας να έχουν τη μορφή που θα θέλατε να δείτε σε αυτά σαν αναγνώστες. Τον Μάρτιο του 2016 ίδρυσα τη λογοτεχνική ιστοσελίδα «Λόγω Γραφής», με εφαλτήριο την αγάπη μου για τις τέχνες και τον πολιτισμό αλλά και την ανάγκη ... περισσότερα

Αρχειοθήκη