“Περί Προσήνειας και λοιπών αρετών”, γράφει η Κατερίνα Ευαγγέλου-Κίσσα

«Είναι η προσήνεια αρετή, κύριε Σίγκμουντ; [1]
α, μα τι βλέπω; είσαστε απασχολημένος…
μη σας διακόπτω
είμαι σίγουρη πως η Κατερίνα θα ‘χει μια
καλή απάντηση γι’ αυτό…» [2]

Με αφορμή αυτούς τους στίχους, που έγραψε προ ημερών μια φίλη ποιήτρια και στους οποίους αναφέρει και την αφεντιά μου, μπήκε το μυαλό μου σε μια ρότα αναζήτησης, μυστικά και ιεροκρυφίως. Τι εννοώ, θα μου πείτε. Απλούστατο. Ενώ εγώ νόμιζα πως δεν το σκέφτομαι το θέμα της προσήνειας, το μυαλό μου έκανε τις διαδρομές του χωρίς να με ενημερώνει καθόλου! Όχι, μη θορυβείστε, δεν μου σάλεψε, κακό μάτι μη με δει! Αλλά κάπως έτσι λειτουργεί η έμπνευση. Μπαίνει μέσα σου μια ιδέα και στριφογυρίζει, άλλοτε χαλαρά κι ανέμελα και άλλοτε πιεστικά και επιτακτικά και σε ανύποπτο χρόνο τσουπ! Σου σκάει σα φωτοβολίδα σε μαύρη ξαστεριά. Και τότε απλά πρέπει να καθίσεις και να γράψεις, γιατί αλλιώς θα σκάσεις εσύ σαν φωτοβολίδα και που να μαζεύεις τόσο χρώμα απ’ τα τοίχια [3], με νιώθετε;

Προσωπικά με γοητεύουν οι προσηνείς άνθρωποι. Ναι, ναι. Μέχρι εκείνο το όριο, που αρχίζουν και γίνονται γλυκεροί σε σημείο να μασάς κουκιά και να τους φτύνεις ή βαρετοί σε σημείο να γίνονται τα νεύρα σου σύρματα. Και μετά δεν μπορώ να διαλέξω, να τους χαστουκίσω μπα και ξυπνήσουν; Να βάλω μια φωνή; Να τους μιμηθώ για να τους σπάσω τα νεύρα; Δεν ξέρω, ειλικρινά, μου βγαίνει ένα του νηπιαγωγείου να το πω;

Η προσήνεια είναι η καλή διάθεση. Η ευγενική και περιποιητική διάθεση και συμπεριφορά. Οι προσηνείς άνθρωποι γενικά προσπαθούν να αποφεύγουν τις συγκρούσεις. Εάν τύχει και έχουν διαφορές με άλλους ανθρώπους θα προσπαθήσουν να βρουν μία συμβιβαστική λύση χρησιμοποιώντας ήρεμους τόνους. Είναι άνθρωποι, ως επί το πλείστον, μειλίχιοι, πράοι, μαλακοί, καλοκάγαθοι ακόμα-ακόμα.  Τους διακρίνει μια ευγένεια, μια φιλική διάθεση. Είναι επίσης φιλόφρονες.

Και ναι, εμένα προσωπικά αυτοί οι άνθρωποι όσο μπορούν να με γοητέψουν, άλλο τόσο μπορούν και να με βγάλουν από τα ρούχα μου. Μην χαίρεστε, μεταφορικά το εννοώ. Διότι, ναι, όταν το να είσαι προσηνής σου βγαίνει φυσικά, έτσι γεννήθηκες βρε αδερφέ, τότε πάσο. Το να έχεις γαλουχηθεί έτσι παιδιόθεν και αυτή να είναι η ανατροφή σου, το δέχομαι. Και στις δύο περιπτώσεις, η συμπεριφορά σου δεν βγάζει τίποτε το φτιαχτό, το επιτηδευμένο, το ψεύτικο. Το εναντίον, σου προσδίδει ίσως μια φινέτσα, μια ηρεμία, την οποία εκπέμπεις και στους γύρω σου και γίνεσαι συμπαθής.

Όταν όμως προσπαθείς να καλύψεις τα πραγματικά σου αισθήματα, όταν σφίγγεσαι για να μην ανοίξεις το στόμα σου και ζωντανέψεις στιγμές Τρούμπας [4], όταν για χάρη του καλού σου image [5], που προσπαθείς να χτίσεις, το παίζεις πολιτισμένος, υπεράνω και ευγενής, ε, τότε είναι που φωτάς από μακριά ψευτιά και, αν δεν το ξέρεις, μεγαλώνει κι η μύτη σου! [6] Στο λέω εγώ, αλήθεια!

Το να είσαι αυθεντικός, ό,τι κι αν είσαι, είναι σίγουρα προτέρημα. Κατά τα δικά μου δεδομένα πάντα. Και δεν σημαίνει πως με ό,τι «οπλισμό» γεννιόμαστε με αυτόν και θα πεθάνουμε. Φυσικά και όχι, το μυαλό δεν μας το έδωσε ο Θεούλης για ισορροπία ντε! Πρέπει να το χρησιμοποιούμε. Πρέπει να εξελισσόμαστε. Πρέπει να διαλέγουμε. Όλα στη ζωή μας, από ένα σημείο και μετά, επιλογές είναι. Οπότε, τον δρόμο της αρετής ή της κακίας; [7] Βεβαίως και γεννιόμαστε με κάποιες αρετές, ακόμα βεβαιότερα, δε, μπορούμε και να καλλιεργήσουμε στον εαυτό μας κάποιες αρετές. Η προσήνεια, ναι, είναι μία από αυτές.

Υπήρξαν και υπάρχουν άνθρωποι πηγαίως προσηνείς. Μπράβο τους. Υπήρξαν και υπάρχουν άνθρωποι που τους άρεσε αυτή η συμπεριφορά και την καλλιέργησαν, την έκαναν κτήμα τους, την ενστερνίστηκαν πλήρως, την υιοθέτησαν ως στάση ζωής. Και μπράβο τους και ζήτω τους. Διότι εκεί είναι η επιτυχία. Να μην την φοράς τη συμπεριφορά σου σαν ρούχο, να μην φτιάχνεις ένα facade. [8] Να είσαι. Και το να είσαι δεν είναι καθόλου εύκολο, απαιτεί πολύ δουλειά με τον εαυτό σου.

Τους προσηνείς ανθρώπους τους χαρακτηρίζει γενικώς η έλλειψη οξύτητας και έντασης. Αυτή η ηπιότητα των αντιδράσεων σε άλλους ανθρώπους ταιριάζει και σε άλλους όχι. Ο Έλληνας, για παράδειγμα, αν δεν τεντώσει η φλέβα στο λαιμό, τη διαφωνία δεν την φχαριστιέται ρε παιδί μου, πώς να το κάνουμε. Άμα δεν κάνει μια αναμπουμπούλα, ένα σαματά, κάτι τις τελοσπάντων, για να είναι ξεκάθαρο ποιος είναι ο αρχηγός στην ομάδα. Καλά, ε; Σας έχω νέα! Υπάρχει και ενδιάμεσος τρόπος. Δεν είναι όλα άσπρο-μαύρο. Εκείνο το μέτρο που αναφέρω σε πολλά μου κείμενα, το αρχαίο ημών; Ούτε να αγιάσεις, αλλά ούτε να είσαι και με τον σουγιά στα δόντια. Βγήκαμε από τις σπηλιές. Και ναι μεν, κάποιοι μασάνε στο νταϊλίκι, στη βία, στην άμεση ή έμμεση απειλή. Είναι και κάποιοι άλλοι, όμως, που αν δεν τους φερθείς σοβαρά και κόσμια δεν καταλαβαίνουν Χριστό, καλή ώρα η υπογράφουσα.

Στο φινάλε, φίλη μου, [2] εκ του αποτελέσματος κρινόμαστε όλοι.  Το θέμα είναι πώς θέλει ο καθένας να φτάσει στο όποιο αποτέλεσμα. Η κάθε δράση έχει και την ανάλογη αντίδραση [9]. Ακόμα και κατά τον νόμο της αδράνειας. [10]


[1] Αναφορά στον Sigmund Freud, αυστριακό γιατρό, φυσιολόγο, ψυχίατρο και θεμελιωτή της Ψυχαναλυτικής Σχολής στον τομέα της ψυχολογίας.

[2] Ασημίνα Λαμπράκου: σύγχρονη Ελληνίδα ποιήτρια.

[3] Τοίχια: (τα) Καρδιτσιώτικος ιδιωματισμός, σημαίνει «τους τοίχους».

[4] Αναφορά στην Τρούμπα, περιοχή του Πειραιά, προς τον κεντρικό λιμένα. Από τις αρχές του 20ού αιώνα έως και περίπου τα τέλη της δεκαετίας του 1960, στην Τρούμπα λειτουργούσαν κακόφημα μπαρ, οίκοι ανοχής και καμπαρέ. Γενικά την εποχή εκείνη όλη η περιοχή ήταν υποβαθμισμένη και χαρακτηριζόταν κακόφημη.

[5] Image: στα αγγλικά σημαίνει εικόνα.

[6] Αναφορά στο ιταλικό παραμύθι του Κάρλο Κολόντι, «Οι Περιπέτειες του Πινόκιο». Σύμφωνα με το παραμύθι αυτό, ο Πινόκιο είναι μια ξύλινη μαριονέτα που ονειρεύτηκε να γίνει αγόρι. Όταν έλεγε ψέματα, μεγάλωνε η μύτη του. Ο Πινόκιο χρησιμοποιείται συχνά ως όρος για να περιγράψει κάποιον ο οποίος είναι επιρρεπής στα ψέματα, την μυθοπλασία και την υπερβολή.

[7] Αναφορά στην αρχαία ελληνική μυθολογία και τον ημίθεο Ηρακλή, αρχαίο μυθικό ήρωα, γεννημένο στην Θήβα, γιό του Θεού Δία και της Αλκμήνης. Ο μύθος που σώθηκε από τον Ξενοφώντα (αρχαίο Έλληνα ιστορικό συγγραφέα), μας διηγείται το περιστατικό εκείνο, όταν ο Ηρακλής καθισμένος σε κάποιο σταυροδρόμι, είδε να περνούν από μπροστά του δύο πανέμορφες κοπέλες. Η μια του έδειξε έναν εύκολο δρόμο, φαρδύ και ίσιο, που αν τον ακολουθούσε, θα χαιρόταν τη ζωή, αλλά θα έκανε ένα σωρό κακές πράξεις που θα τον καταδίκαζαν στην κρίση των ανθρώπων. Αυτή ήταν η Κακία. Η άλλη κόρη, η Αρετή, του έδειξε ένα δύσκολο δρόμο, γεμάτο κοφτερές πέτρες και αγκάθια, στενό και δύσβατο, που θα τον βάδιζε δύσκολα, αλλά θα κέρδιζε στο τέλος του την αναγνώριση από τους συνανθρώπους του. Έτσι ο Ηρακλής ακολούθησε την Αρετή, προτιμώντας να υποφέρει για να διαβεί το δύσβατο δρόμο της, αλλά να γνωρίσει τη δόξα και την τιμή με τις καλές του πράξεις και την αρετή του.

[8] Facade: (προφέρεται φασάντ) στα αγγλικά σημαίνει πρόσοψη, μεταφορικά σημαίνει βιτρίνα, κάλυψη.

[9] Αναφορά στους τρεις νόμους της κίνησης, του Νεύτωνα (Sir Isaac Newton, Άγγλος φυσικός, μαθηματικός, αστρονόμος, φιλόσοφος, αλχημιστής και θεολόγος. Θεωρείται πατέρας της Κλασικής Φυσικής). Οι νόμοι αυτοί αποτελούν τη βάση για την κλασική μηχανική.

[10] Με τον όρο Αδράνεια, στη Φυσική, ονομάζεται η χαρακτηριστική ιδιότητα των σωμάτων να αντιστέκονται στην οποιαδήποτε μεταβολή της κινητικής τους κατάστασης.

Ίσως σας αρέσει και

Αφήστε το σχόλιο σας

*

Ας γνωριστούμε

Όσοι αγαπάτε τη γραφή και μ’ αυτήν εκφράζεστε, είστε ευπρόσδεκτοι στη σελίδα μας. Μέσω της γραφής δημιουργούμε, επικοινωνούμε και μεταδίδουμε πολιτισμό. Φροντίστε τα κείμενά σας να έχουν τη μορφή που θα θέλατε να δείτε σε αυτά σαν αναγνώστες. Τον Μάρτιο του 2016 ίδρυσα τη λογοτεχνική ιστοσελίδα «Λόγω Γραφής», με εφαλτήριο την αγάπη μου για τις τέχνες και τον πολιτισμό αλλά και την ανάγκη ... περισσότερα

Αρχειοθήκη