Εννιάμερα. Σε κάποιον έξω από τους κόλπους της Χριστιανοσύνης και ειδικότερα της Ορθοδοξίας, η λέξη «εννιάμερα» μπορεί να ακούγεται από εντελώς άσχετη με οτιδήποτε έως και τελείως ξένη. Αν και, τώρα που το σκέφτομαι, ίσως και όχι, καθότι τα εννιάμερα έχουν συνδυαστεί και με διάφορα δρώμενα στη ζωή μας…  συνήθως πικάντικα, να το πω σεμνά. Βέβαια, με τέτοιο ιδιαίτερα ευαίσθητο θέμα, δύσκολο να την κρατήσω την σεμνότητα στο κείμενο. Θα μου πείτε «τότε γιατί το έπιασες;» το θέμα, εννοείται. Και θα σας πω πολύ απλά «διαβάστε και θα δείτε». Να, ορίστε, βγάλαμε και ρίμα!

Εννιάμερα. Μία αλληλουχία εννέα ημερών, κατά την διάρκεια των οποίων κάτι συντελείται. Σύμφωνα με την χριστιανική θρησκεία (πιθανά να ισχύει και σε άλλες, δεν γνωρίζω, δεν απαντώ), στα εννιάμερα, δηλαδή μετά την πάροδο εννέα ημερών από τον θάνατο κάποιου ανθρώπου, τελείται μνημόσυνο [1] για τον αποθανόντα, ρίχνουμε κι ένα τρισάγιο [2]. Τώρα, ίσως αναρωτηθείτε γιατί εννέα μέρες μετά. Λοιπόν, μνημόσυνο δεν τελείται μόνο εννέα μέρες μετά, αλλά δεν ημπορώ, δεν δύναμαι να σας κάνω κατήχηση. Άμα σας πήρε ο πόνος (με την καλή έννοια) και νοιάζεστε να μάθετε, στον παπά της ενορίας σας και με τις ευχές μου, ευχαριστώ. Διότι, ανεξαρτήτως θρησκευτικών πεποιθήσεων, ό,τι μαθαίνει κανείς καλό είναι! Εδώ ένας Σόλωνας (και ουχί Σωκράτης, όπως είναι ευρέως διαδεδομένη η αντίληψη) είπε το κορυφαίο «γηράσκω αεί διδασκόμενος» [3], εμείς εκεί; Να μην γνωρίζουμε ούτε την τύφλα μας και την μούντζα μας, που λέει κι ο σοφός λαός;

Αυτό που μπορώ να σας πω, πάντως, είναι ότι όλα τα μνημόσυνα και οι μέρες που αυτά τελούνται, έχουν σαφώς τους συμβολισμούς τους αλλά και την ουσία τους. Στην προκειμένη περίπτωση των εννιάμερων, επί παραδείγματι, το μνημόσυνο τελείται τότε επειδή τότε ξεκινά να διαλύεται ο κοιμηθείς (κοινώς ο μακαρίτης, σημειώστε την λέξη, θα μας χρειαστεί και παρακάτω!) «εις τα εξ ων συνετέθη» [4],  οπότε και παρακαλούμε τον Θεό να τον συγκαταριθμήσει με τα εννέα Τάγματα των Αγγέλων (για περισσότερες λεπτομέρειες ισχύει η ως άνω προτροπή!).

Μέχρι εδώ καλά. Παραθέσαμε, έστω επιγραμματικά, κάποιες έννοιες επί της αρχής. Σε αυτή την βάση, λοιπόν, είναι απορίας άξιο πως στην ευχή συνδέσαμε τα συγκεκριμένα εννιάμερα με άλλα… Έχετε ακούσει, για παράδειγμα, το «στις εννιά του μακαρίτη άλλον έβαλε στο σπίτι»; Εντάξει, εν προκειμένω σε αυτές ακριβώς τις εννιά αναφέρεται η λαϊκή ρήση. Στις εννιά μέρες από τον θάνατο του μακαρίτη. Όπερ σημαίνει ότι η χηρεύσασα τον είχε έτοιμο τον αντικαταστάτη! Διαφορετικά ούτε μυδραλιοβόλο δεν πυροβολεί τόσο γρήγορα! Όχι, φανταστείτε λίγο το σκηνικό. Εκεί που οδύρεται και κοπανιέται η μαυροφορούσα, υποβασταζόμενη από φίλους και συγγενείς, τσακ, σηκώνει την πλερέζα και ρίχνει και δυό αμανέδες «Πού μου τον βάζεις Λάκη μου» [5] – καλή έννοια εδώ δεν έχει, όπως και να το δεις! Και πάει το δάκρυ (από τα γέλια) κορόμηλο. Πώς μετά μέσα σε εννέα μέρες μεταστρέφεται σε εύθυμη χήρα; Δεν προλαβαίνει μανούλα μου, σου λέω, ήταν ήδη στρωμένη η κατάσταση.

Ίσως να μην συνδέονται τα διάφορα εννιάμερα μεταξύ τους τελικά. Ίσως ο αριθμός εννέα να αποτελεί σύμβολο. Όπως είναι ο αριθμός τρία, για παράδειγμα, αγαπημένος αριθμός στις λαϊκές δοξασίες. Ό,τι και να πω θα σας γελάσω και δεν το θέλω.

Υπάρχει βέβαια και η επιστημονική τοποθέτηση επί των εννιάμερων. Άλλα εννιάμερα αυτά. Σεξουαλικού περιεχομένου. Μάλιστα, μάλιστα, όπως σας το λέω. Διότι σου λένε οι επιστήμονες, έχεις όρεξη για τρελλίτσες που παραπέμπουν στα Σόδομα; Ε, εννιά μέρες θα χρειαστεί ο πισινός σου για να ‘ρθει στα ίσα του. Τί να κάνουμε, έτσι είναι η φύση μας. Κι όταν πας παρά, ε, θέλει μια πίστωση χρόνου να επανέλθει το σύστημα.

Δεν αντέχω, θα το ρωτήσω. Βρε παιδιά, έτσι στο μεταξύ μας δηλαδή, λέτε από εκεί να προέρχεται και η δημοφιλής έκφραση «του κώλου τα εννιάμερα»; Μιλάμε για πολύ διαδραστική βρισιά και δεν μπορώ να καταλάβω πούθε προέρχεται! Πραγματικά, είναι μία έκφραση που έχω ακούσει να χρησιμοποιείται για πολλές περιπτώσεις. Να, αίφνης, ας πούμε πως δύο τις ανέφερα. Έλα μου όμως που την ίδια έκφραση την έχω ακούσει πολλάκις, ειδικά τα τελευταία ας πούμε πέντε – έξι χρόνια, από όλους τους αγανακτισμένους αυτής της χώρας, που κάτι τους τάξανε και δεν τους το δώκανε… Κι όχι μονάχα δεν δώκανε, αλλά εκεί που μας χρωστούσανε μας πήραν και τα βόδια!

Ας τον φυλάμε τον… νώτο μας [6]. Τα οπίσθιά μας λέω, ντε! Ας τα φυλάμε. Έτσι, γενικά. Γιατί οι μαχαιριές συνήθως πάνε καρφωτές και πισώπλατα. Κάποια στιγμή θα γυρίσει ο τροχός. Μην καούν και τα χλωρά μαζί με τα ξερά. Γιατί όσο καλή προαίρεση και να έχει κάποιος, άνθρωπος είναι, μπορεί να ξεφύγει…

[1] Μνημόσυνο: η τελετή που γίνεται σε μνήμη των νεκρών. Συνήθως είναι θρησκευτική και συνοδεύεται από τις σχετικές δεήσεις για την ανάπαυση της ψυχής τους.

[2] Τρισάγιο: «Τρισάγιος» λέγεται κατ’ αρχήν ο ύμνος της Εκκλησίας, που περιέχεται στην Αγία Γραφή και επιβεβαιώθηκε διά θαύματος, ο οποίος αναφέρεται στο όνομα του Ενός και Τριαδικού Θεού: «Άγιος ο Θεός, Άγιος Ισχυρός, Άγιος Αθάνατος ελέησον ημάς». Το τρισάγιο, επομένως, είναι Ακολουθία της Εκκλησίας, η οποία τελείται από έναν ή περισσότερους ιερείς, σε κεκοιμημένους χριστιανούς ορθόδοξους, σε συχνά (και όχι τακτά) χρονικά διαστήματα (π.χ., αμέσως μετά τον θάνατο και επί του τάφου). Κατά την τέλεση του τρισαγίου δεν μοιράζονται κόλλυβα.

[3] «Γηράσκω αεί διδασκόμενος»: ολόκληρη η φράση έχει ως εξής «Γηράσκω δ’ αιεί πολλά διδασκόμενος» και σημαίνει ότι όσο ζω μαθαίνω, ότι ο άνθρωπος πρέπει και όταν ακόμη γηράσκει να διδάσκεται και να μαθαίνει. Η πατρότητα αυτού του γνωμικού ανήκει στον γνωστό αρχαίο Αθηναίο σοφό και νομοθέτη Σόλωνα.

[4] «Διελύθη εις τα εξ ων συνετέθη»: αναφορά στην Νεκρώσιμο Ακολουθία. Σημαίνει αποσυντέθηκε στα αρχικά του στοιχεία από τα οποία φτιάχτηκε. Διαλύθηκε εντελώς.

[5] Αναφορά σε πραγματικό γεγονός. Η σκηνή εκτυλίχτηκε σε νεκροταφείο. Την ώρα που έδιναν τον νεκρό στο χώμα, ξέσπασε η χήρα σε απαρηγόρητες κραυγές «πού μου τον βάζεις Λάκη μου». Το όνομα του νεκροθάφτη ήταν Λάκης. Η χήρα όντως πενθούσε, σε αντίθεση με την παρουσίαση στο κείμενο.

[6] Νώτος: λογοπαίγνιο της συγγραφέως. Το σωστό είναι «τα νώτα», η συνήθης έκφραση είναι «καλύπτω τα νώτα μου» και σημαίνει, κυριολεκτώντας, ότι προστατεύω το πίσω μέρος του σώματός μου, ενώ μεταφορικά σημαίνει παίρνω τις απαραίτητες προφυλάξεις για απειλή ή απρόσμενο κίνδυνο.