Ένα  υποκειμενικό πορτραίτο ενός ξεκάθαρου και αινιγματικού συγχρόνως άνδρα, μιας  αμφιλεγόμενης  προσωπικότητας, όπως όφειλαν  να  είναι όλες οι ‘προσωπικότητες’ μιας εποχής  που  εγκυμονούσε κινδύνους αφανείς.

Μέρος  πρώτο

ΔΙΔΑΣΚΟΜΕΘΑ ΟΤΙ ΕΙΜΑΣΤΕ ΕΤΟΙΜΟΙ  ΝΑ ΔΙΔΑΧΘΟΥΜΕ

Τον  Χρηστάκη τον Λεωνίδα  τον γνώρισα  τα πρώτα χρόνια που γύρισα στην Ελλάδα. Η ποίηση ήταν το  εργαλείο μου για να επικοινωνήσω  πιο ουσιαστικά με τους άλλους και με το περιβάλλον μου, για να εκφράσω και εγώ  τις  εντυπώσεις μου,  για  ένα κόσμο που ποτέ δεν θα μπορούσα να εξερευνήσω ολότελα.

Είχα σπουδάσει θέατρο, μουσική, χορό, ζωγραφική και ήθελα να γίνω αρχιτεκτόνισσα και γι’ αυτό το σκοπό  προετοιμαζόμουν από το Λύκειο.  Όμως οι λέξεις,  η γραφή των  γραμμάτων,  έτσι πλάι-πλάι που στέκονταν,  σε μια σύνθεση διαφορετική κάθε φορά, με  κρατούσε  ζωηρή, αληθινή και αιχμάλωτη σε διάφορες ιστορίες που σκάρωνα.

Έγραφα και  περπάταγα τότε πολύ, έβγαινα και γνώριζα ανθρώπους, ήταν η εποχή μου μάλλον. Ή είναι τώρα;  Ποιος ξέρει.

Δεν θυμάμαι πότε ακριβώς και πού γνωριστήκαμε. Ο Λεωνίδας  ενδιαφέρθηκε για την ποίηση μου  και σε  ένα Ιδεοδρόμιο [1],   έγινε η αρχή  με την παρουσίαση  ενός σχεδίου μου  ζωγραφικού και ενός ποιήματος  από την πρώτη μου ποιητική συλλογή, τα Καλέσματα.

Δεν έχω  να προσθέσω δραματικά γεγονότα για την ζωή του, εξ άλλου έχουν γραφτεί τόσα πολλά  γι’ αυτόν,  αλλά κυρίως θα προσθέσω,  μια δική μου αίσθηση για έναν άνθρωπο τόσο αμετακίνητα γνωστό.

Ο  Λεωνίδας   και η  γυναίκα του με καλούσαν συχνά  και πηγαίναμε μαζί  στο Ηρώδειο, κάποιο καλοκαίρι. Ήταν μέρος  της φιλικής διάθεσης απέναντι μου και ίσως της  εκπαιδευτικής διαδικασίας κάτω από την οποία με είχε περιθάλψει -αν είχε  κάτι τέτοιο στο μυαλό του ο Λεωνίδας δεν το γνωρίζω-  και  έδινε  αυτήν την εντύπωση σε μένα, με τις διάφορες επιλογές  που έκανε,  σε βιβλία, σε συζητήσεις και σε ιδεολογικές προτάσεις. Ήταν μαζί μου  ευγενικός,  ήπιος, διαλεκτικός, θετικός  και οι  συζητήσεις μας είχαν πάντα ενδιαφέρον,  ένας πολύ ιδιαίτερος άνθρωπος και  ξεχωριστός  στον κόσμο της Αθήνας   την εποχή εκείνη. Έβλεπα  την απολυτότητά του και  την αδιαλλαξία τους στους άλλους, αλλά δεν με είχε πλησιάσει εμένα με τα στοιχεία αυτά.

Σέβομαι τους ανθρώπους -όλους τους ανθρώπους-  και ιδιαίτερα τους μεγαλύτερους. Αυτό  δεν σημαίνει ότι ασπάζομαι πάντα, τις ιδέες τους. Έτσι  λοιπόν σεβάστηκα τον Λεωνίδα για την πορεία του,  για το έργο του, για τις ιδέες του, για ό,τι είχε προσπαθήσει να κάνει και να αποδείξει στη ζωή του. Και  φαινόταν να έχει ξεκινήσει μια  ενδιαφέρουσα  φιλία, ανάμεσα σε δυο τόσο διαφορετικούς ανθρώπους, με ένα  νέον άνθρωπο και έναν ηλικιωμένο.

Τον βλέπω με το κασκετάκι του, αδύνατος, αεικίνητος, με μια έκφραση πάντα  λίγο ειρωνική, παιχνιδιάρικη στην καλύτερη περίπτωση,  να μου μιλά για όλα  και για όλους. Δεν  ξέρω ακριβώς  γιατί γράφω  αυτό το σημείωμα. Θα το καταλάβω ελπίζω, μόλις τελειώσω  τις  σκόρπιες σκέψεις μου που μέρες τώρα,  όλο  τις μαζεύω και όλο σκορπίζουν, σαν  να μην θέλουν να μιλήσω  για τον άνθρωπο Χρηστάκη.

Εκδότης, μεταφραστής, συγγραφέας,  ζωγράφος, ποιητής, μέντορας και γκαλερίστας.

Αχ!  Λεωνίδα  και εσύ με δίδαξες ότι ο άνδρες έχουν μια διαφορετική ευαισθησία από μας τις γυναίκες, με δίδαξες ότι η ζωή μέχρι τέλους  έχει έντονα συναισθήματα και μου είπες κάποτε ότι η  ποίηση μου κι εγώ η ίδια,  χρειάζομαι  τη μοναξιά.

Πόσες φορές το άκουσα αυτό  από στόματα  ανθρώπων και κυρίως ανδρών, ίσως γιατί  τις πιο βαθιές μου σχέσεις γνώσης, τις είχα και τις έχω με το αντίθετο φύλο. Τη μοναξιά που εσύ δεν αγαπούσες ιδιαίτερα. Σε θυμάμαι με πολύ τρυφερότητα,  άγουρο παιδί εσύ και άνδρας αμήχανος. Μιλάω σε αυτό το ημερολόγιο  για τον Λεωνίδα Χρηστάκη;  Για εκείνον, ή  για μένα,  ή για μια εποχή  όπου  οι διαφορετικές ηλικίες   έπαιζαν τον πρωταρχικό ρόλο στη ζωή μου;

Συνεχίζεται…

[1] Ιδεοδρόμιο:  Περιοδική έκδοση της απολύτου  ευθύνης του Λεωνίδα Χρηστάκη  από  το  1980.

[Copyright ©  Μαρία  Σκουλαρίκου-Πανούτσου]