Κέα, 1999.

Διδάσκω [1] από παιδί, από τα 13 μου χρόνια. Οι δάσκαλοι μου στο χορό, στη μουσική, στο θέατρο  με διάλεγαν για βοηθό. Τι είχα επιπλέον από τα άλλα παιδιά και έκαναν αυτήν την επιλογή; Τότε δεν έδινα σημασία. Μου άρεσε η διαδικασία και έτσι την δεχόμουν με ευχαρίστηση. Τώρα και  αργότερα μετά από χρόνια, κατάλαβα τι έβρισκαν σε μένα οι δάσκαλοι μου. Είχα το αίσθημα της ευθύνης ανεπτυγμένο και  αντοχή στη δουλειά. Η δασκάλα μου, η Έλλη Ζουρούδη,  έλεγε:   «Η Μαρία θα αφήσει τα κοκαλάκια της  στην σχολή». Και αργότερα στην Πολωνία,  που δεν ήμουν πια παιδί, πήγαινα πρώτη και έφευγα τελευταία στο εργαστήρι και είχα αρνηθεί όποια άλλη μικρή ή μεγάλη ανθρώπινη ευχαρίστηση, για να είμαι παρούσα σε όλη τη διαδικασία της μάθησης και της δικής μου δημιουργικής  απόδοσης και υπέρβασης.

Διαπίστωναν λοιπόν επιμέλεια, το ενδιαφέρον μου για τη λεπτομέρεια, το καλό κριτήριο -το πώς διόρθωνα με μεγάλη ακρίβεια- καθώς και απόλυτη αφοσίωση και συγκέντρωση για μεγάλα διαστήματα,  υπομονή και επιμονή και αυστηρή  αίσθηση του χρόνου, τον οποίο  τον  διπλασίαζα.

Δεν  ευλογώ τα γένια μου, απλά κάνω κάποιες συγκριτικές σκέψεις, μεταξύ παρελθόντος  και παρόντος  και παρατηρώ τις εξελικτικές διαδικασίες στο σύγχρονο κόσμο.

Δε βαριόμουν την επανάληψη και έβρισκα στοιχεία  να δημιουργώ νέο πλαίσιο  εργασίας. Είναι αυτά τα ίδια στοιχεία με τα όποια δούλεψα  ως δασκάλα  και τα επικροτώ και επιβραβεύω όταν τα βρίσκω σε μαθητές μου. Αναφέρω όλες αυτές τις ιδιότητες , γιατί πιστεύω ότι είναι οι αξεπέραστες αξίες για την πρόοδο στο ζήτημα της  εκπαίδευσης.

Η διδασκαλία είναι μια μορφή τέχνης, ίσως η πιο δημιουργική, αν η σχέση δασκάλου και μαθητή πραγματοποιείται  με σεβασμό και  απόλυτο  δόσιμο, με εμπιστοσύνη αλλά και με τη γενναιοδωρία του άπειρου χρόνου και από τις δυο πλευρές.

Η χαρά της διδασκαλίας  δεν αφορά μόνο  τη διδασκαλία χορού,  θεάτρου, μουσικής και  εκφραστικής κίνησης, δεν αναφέρομαι μόνο  σε αυτές τις σπουδές,  αλλά  σε ό,τι μπορεί να ενδιαφέρει τον ανθρώπινο νου, όπως  τέχνη, επιστήμη,  γράμματα. Είμαι ενάντια στη ειδίκευση τουλάχιστον μέχρι μια ηλικία -μέχρι τα 15 χρόνια- και υπέρ της επιμόρφωσης  σε όλη τη διάρκεια του βίου.

Η σχέση δασκάλου και μαθητή ήταν από τις πιο σημαντικές  στην αρχαία Ελλάδα  και σε όλες τις παραδοσιακές κοινωνίες. Η σχέση αυτή  έκτιζε κοινωνίες.

Τώρα πώς όλα  αυτά  έφεραν τον κόσμο στη σημερινή κατάσταση  δεν είναι ένα  ερώτημα, αφού υπάρχει εκ των προτέρων η απάντηση: η επιβράβευση και επιβεβαίωση της  ζωής  μέσω των χρημάτων, έφερε την απαξίωση της ίδιας της ζωής, αλλοίωσε  την αξία της ατομικής ελευθερίας και έκφρασης, άρα και της  προσωπικής  προόδου και προσφοράς.

Η έννοια της αγοράς,  ομαδοποιεί  ανθρώπους, αξίες,  ανάγκες,  ιδιαιτερότητες και λειτουργίες του  ανθρώπινου εγκέφαλου.  Μια διάχυτη φασαρία και μια κουραστική ομοιομορφία. Τότε που είχαμε  τις ποδιές στο σχολείο, είχαμε μεγαλύτερη ανομοιομορφία στα μυαλά μας  από  τώρα με  την απόλυτη ελευθερία στο ντύσιμο  και  την απόλυτη ομοιομορφία στον τρόπο σκέψης και δράσης. Ό,τι γίνεται  εύκολο,  ασύδοτο και ελευθεριάζον, χάνει κάθε λόγο ύπαρξης, γι’ αυτό  και οι άνθρωποι  σαλεύουν χωρίς μπούσουλα, χωρίς πυξίδα, χωρίς την απαραίτητη ερεθιστική  άρνηση, που μπορεί να γίνει  γοητευτική κατάφαση.

Όπου συναντώ  συμπεριφορές  με  χαϊδέματα  και  δήθεν ευαισθησίες, πραγματικά  αλλάζω δρόμο γιατί είναι τόσο σάπια αυτή  η προσέγγιση της ζωής και η προέκταση της παιδικής ηλικίας, στους ενήλικες.

Βέβαια η εξουσία κανακεύει αυτές τις συμπεριφορές. Είναι ο μόνος τρόπος για να μπορεί να  οδηγεί τα πλήθη εκεί που εκείνη αποφασίζει.

[1] “Το μάθημα της  Μαρίας Πανούτσου  είναι  αποτέλεσμα μιας μακρόχρονης πορείας στην τέχνη του θεάτρου.  Η προσωπική της ματιά στον μαθητή και σε ό,τι τον απασχολεί, η επαφή με  την όλη του υγεία, σωματική και πνευματική, η  ματιά, μελέτη και το πισωγύρισμα σε εκπαιδευτικές διαδικασίες  και αρχές που μοιάζουν ξεπερασμένες, με την εμπλοκή της σύγχρονης τεχνικής,  οδηγεί σταδιακά τον μαθητή σε μία ανοιχτή διαδικασία με τις δυνατότητες του και τον ετοιμάζει για μια ουσιαστική ανάπτυξη της δύναμης του,  που επικεντρώνεται σταδιακά σε διαφορικά πεδία, παράλληλα με μια σχέση ουσιαστική και ένα διάλογο με τον εαυτό του και τους γύρω του. 
Η πολύπλοκη και πολυσύνθετη τέχνη του θεάτρου ξεδιπλώνεται και ο άνθρωπος – ηθοποιός, αναγνωρίζει τα περιορισμένα του όρια και έτσι αποδέχεται ομαλά τη γοητεία μιας άγνωστης πλευράς του εαυτού  του, που δεν περιορίζεται στη εξωτερική μεταμφίεση αλλά καλλιεργεί  τα ατελεύτητα που κρύβει κάθε άνθρωπος όταν μπαίνει σ’ αυτή την παρένθεση σ’ αυτήν την πατρίδα χωρίς  σύνορα, που είναι η ύπαρξή του”. Κριτική  του Λέανδρου Πολενάκη για την προσέγγιση  της διδασκαλίας του θεάτρου από τη Μαρία Πανούτσου.

[Copyright ©  Μαρία  Σκουλαρίκου-Πανούτσου]

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ: Ενημερώνουμε τους αγαπητούς αναγνώστες ότι η Στήλη «Εξομολογήσεις ενός ημερολογίου», της Μαρίας Πανούτσου, ξεκινώντας από την Τρίτη 12 Σεπτεμβρίου 2017 και μετά θα δημοσιεύεται κάθε 15 ημέρες, τουτέστιν κάθε δεύτερη Τρίτη την ίδια ώρα, στις 21.00.