Η Κατερίνα Ευαγγέλου-Κίσσα συνομιλεί με τον ποιητή Αλέξανδρο Αραμπατζή

Η πρώτη μου γνωριμία με τον Αλέξανδρο έγινε μέσω της κλασικής οδού ποιητή-αναγνώστη. Εκείνος έγραφε, εγώ διάβαζα. Ως εδώ τίποτε το ασυνήθιστο. Όμως εγώ είχα τη χαρά να τον «ανακαλύψω» διαβάζοντας σε κάποιο μέσο κοινωνικής δικτύωσης όχι τόσο ποιήματά του, όσο, θα τολμήσω να πω, ευφυολογήματα με την υπογραφή Αλ.Αρ.. Κι ήρθα αντιμέτωπη με μια φιγούρα ανατρεπτική, σχεδόν αιρετική. Έναν άνθρωπο που μου κέντριζε και μου κεντρίζει συνεχώς το ενδιαφέρον  να εμβαθύνω περισσότερο στο πάντρεμα των λέξεων που χρησιμοποιεί για να περάσει, άλλοτε δήθεν αθώα κι άλλοτε απόλυτα καυστικά, ό,τι έχει να πει. Κι έτσι τον μελέτησα περισσότερο, τον διάβασα πιο πολύ. Και τον αγάπησα, με τον τρόπο που αγαπά ο αναγνώστης που πλουτίζει η ψυχή του από τις εικόνες ενός λογοτέχνη.

Ο Αλέξανδρος ξέρει που στέκεται. Όπως ξέρει και που στέκονται και οι υπόλοιποι γύρω του. Άνθρωπος οξυδερκής, σκεπτόμενος, με αίσθημα δικαίου, με αίσθηση τήρησης ισορροπιών, βαθιά ευγενής. Κοινωνικά ανήσυχος, κατά μία έννοια ασυμβίβαστος, περνά στα γραπτά του τους προβληματισμούς του, τις ανησυχίες του, τα παράπονά του, την έγκριση και την απόρριψή του. Κι όσο μπορεί να γράψει πεζά, βατά, με μια γλώσσα λαϊκή έως και ισοπεδωτική, άλλο τόσο μπορεί να γράψει με έναν ερωτισμό σχεδόν λυρικό. Ο Αλέξανδρος μπορεί μέσα στο ίδιο ποίημα να σε ανεβάσει τον έβδομο ουρανό και μετά να σε καταρρίψει. Και η επιτυχία είναι ότι θα σου αρέσει.

Ένα από τα γνωρίσματα στη γραφή του Αλέξανδρου που κυριολεκτικά λατρεύω, είναι ο τρόπος που αυτοσαρκάζεται ή που απλά σαρκάζει. Κι αυτό γιατί δείχνει έναν άνθρωπο που δεν φοβάται την απομυθοποίηση, δεν μεγαλοποιεί πράγματα και καταστάσεις. Κυρίως, όμως,  γιατί το κάνει με έναν τρόπο μοναδικό, γεμάτο καυστικότατο και πικάντικο χιούμορ, που αποτελεί την προσωπική του σφραγίδα.

Καλωσορίζω τον Αλέξανδρο Αραμπατζή στους Όμορφους Ανθρώπους, τον ευχαριστώ για την αμεσότητα και την καλή του διάθεση, τον ευχαριστώ που είναι δίπλα μου για να ανοίξουμε τη νέα χρονιά 2016 – 2017. Κυρίως όμως τον ευχαριστώ για την εμπειρία αυτής της απολαυστικής συνέντευξης, που μόνο Αλ.Αρ. θα μπορούσε να είναι. Με βούλα και υπογραφή.


Αλέξανδρε, από πότε θυμάσαι τον εαυτό σου να γράφει και τι ήταν αυτό που σε τράβηξε περισσότερο στην ποίηση; Από τότε που άρχισα να διαβάζω άρχισα και να γράφω παράλληλα. Εκεί κάπου στην αρχή της εφηβείας, παραστρατημένος νεανίας,  στο σκοτεινό υγρό τούνελ της βιβλιοθήκης της Δράμας, ανάμεσα στην συνήθη πλήξη και στα χασμουρητά, αναδύθηκε ΞΑΦΝΟΥ από το θολοκουλτουριάρικο ημίφως  των σκονισμένων  τομιδίων ένας πελώριος Ρεμπώ, με μάτια πιο κόκκινα κι απ΄ εκείνα μιας πυρωμένης δύσης. Το διαβολόσογο της Κακιάς ΄Ωρας, όπως λέω, ήθελε, φαίνεται, να το γλεντήσει. Η δεισιδαίμων εποχή ξεκίνησε με μια σχεδόν τηλεματική εκδρομή στην κόλαση. Μπούκαρε μ΄ ένα ραγδαίο πάθος, παραμένει, αν και ολίγον φθίνουσα σήμερα, μια  κολασμένη διαστροφή.

Πώς είσαι ως αναγνώστης; Ποιο είδος λογοτεχνίας διαβάζεις περισσότερο; Ως αναγνώστης είμαι υπερφίαλος, δυστυχώς. Εμπλέκομαι σε μια διαδικασία προσωπικής απόλαυσης που ουσιαστικά καταργεί το κείμενο. Είμαι παραληρηματικός, άδικος και πολλές φορές  μικροπρεπής. Πετάω την σκούφια μου για ένα καλό κείμενο αλλά παρεκκλίνω στην μαύρη αντίδραση του εγωληπτικού μου θράσους και ξαφρίζω από τις τσέπες του κειμένου ματαιωμένες σημασίες. Μετά από τόσα χρόνια ομολογώ πως δεν έμαθα ποτέ μου να διαβάζω. Από λογοτεχνία διαβάζω σήμερα, λόγω της κρίσης, μόνο εκείνα τα βιβλία που έχουν την καλοσύνη να μου δανείσουν οι φίλοι, άρα διαβάζω το είδος της λογοτεχνίας του συρμού – που λένε. Προτιμώ συνήθως τα ψυχαναλυτικά και τα φιλοσοφικά βιβλία από τα λογοτεχνικά. Αλλά δεν με χαλάει κανένα είδος λογοτεχνίας.

Ουσιαστικά βέβαια ενεργώ όπως ο κάθε αναγνώστης:  ο αναγνώστης, πριν γίνει ο τελικός κριτής ενός βιβλίου, κατά την διάρκεια της διαδρομής της ανάγνωσης, ορίζεται ο ίδιος ανα-κριτής του βιβλίου. Πέραν από τις πληροφορίες που του παρέχονται φανερά από τον συγγραφέα ψάχνει κι ο ίδιος ν΄ ανακαλύψει κι άλλες πληροφορίες που επιμελώς κρύβονται. Ανάλογα λοιπόν με την εξέλιξη της ανά-κρισης θα είναι και η τελική κρίση του βιβλίου από τον αναγνώστη. Ανάγνωση, ανάκριση, απόκριση ή απόκρουση, κρίση, ετυμηγορία.

Ποιες είναι οι διδακτικές σου αφετηρίες και πόσο σε επηρέασαν στο μετέπειτα έργο σου; Η έννοια της αφετηρίας μου δημιουργεί αμηχανία καθόσον απαιτεί καθαρή και καλή μνήμη και άριστη σχέση με το παρελθόν. Το ίδιο και η λέξη διδακτικός που, πλην των άλλων, δημιουργεί συνειρμούς με ψυχοφθόρα δασκαλίστικα βιώματα. Στο σχολείο βασανίζουν την λογοτεχνία και τους μαθητές. Κάθε κούρσα απαιτεί ένα σημείο αφετηρίας αλλά το σημείο αφετηρίας  είναι επίσης ο τόπος μιας ψυχαναγκαστικής ώθησης. Είμαι αυτοδίδακτος, υπό την έννοια τσαλαβουτάω στα έργα των άλλων θέτοντας διαρκώς ερωτήματα στα οποία πρέπει να επινοήσω ιδιοφυείς απαντήσεις.

Οι κοινωνικοί σου προβληματισμοί είναι έκδηλοι σε πολλά γραπτά σου. Υπάρχει μία μερίδα ανθρώπων που καταφέρεται εναντίον των λογοτεχνών με το πρόσχημα πως η λογοτεχνία αποτελεί πολυτέλεια για τους καιρούς που διανύουμε. Εσύ πώς αξιολογείς αυτήν την άποψη και ποια η γνώμη σου για την Ελλάδα του σήμερα; Πολυτέλεια είναι και οι καφετερίες και οι μερσεντές των βουλευτών αλλά δεν σκέφθηκε κανείς να τα καταργήσει. Η λογοτεχνία σε μεγάλο βαθμό παραμένει ακόμα ένα μετερίζι κατά της κοινωνικής και πολιτικής ευτέλειας κι αυτό δεν αρέσει στα κομματόσκυλα, στους προσκυνημένους, στους εθελόδουλους και στους κάθε λογής μπάτσους. ΄Οσο για την Ελλάδα του σήμερα,  είναι βέβαιο πλέον, πως η παρακμιακή μνημονιακή τορπίλη βυθίζει το σκάφος και το αγαθό μας πνεύμα και τα λίγα μπογαλάκια μας θα τα φάνε οι μαύρες  λάμιες.

Ας μην γελιόμαστε: η μισανθρωπία της εποχής είναι φοβερή καθόσον  αντί για τον άνθρωπο έχει επιλέξει τους οικονομικούς δείκτες. Το κακό είναι ότι την μισανθρωπία αυτήν την καταπολεμούν οι άνθρωποι με αντίστοιχη μισανθρωπία και μόνον λίγοι γενναίοι τύποι με ανθρωπιά. Μήπως δεν είναι μισάνθρωπο ένα κράτος που οδηγεί τους πολίτες του στην πείνα, στην απόγνωση και στην αυτοκτονία; Το κακό είναι πως η μισανθρωπία σαν απάντηση στην μισανθρωπία δεν οδηγεί σε κοινωνική επανάσταση, αλλά στον καθαρό φασισμό.

Ωστόσο, διαπιστώνω,  ο ελληνικός λαός αντέχει ακόμα χάρη στο κολλαγόνο και στο υαλουρονικό οξύ.

Η πρόσβαση στην απόκτηση αλλά και στην έκδοση βιβλίων έχει διαφοροποιηθεί τα τελευταία χρόνια με την χρήση του διαδικτύου, των μέσων κοινωνικής δικτύωσης αλλά και την ευρεία δυνατότητα πλέον αυτοεκδόσεων. Πιστεύεις πως διανύουμε περίοδο πνευματικής ένδειας ή αυτή η άνεση προσφοράς και ζήτησης προσθέτει αξία στα λογοτεχνικά δρώμενα; Δεν με χαλάει η χρήση του Διαδικτύου, γι΄ αυτό άλλωστε και το χρησιμοποιώ μέχρι του σημείου κατάχρησης. Καλύπτει ίσως ως ένα βαθμό και την ανάγκη της επικαιρικότητας της λογοτεχνίας, ίσως μια ανάγκη πραγματικής επικοινωνίας, ίσως και ένα προσωπικό δράμα αφόρητης ματαιοδοξίας.

Δεν συνηθίζω να προτάσσω στα λογοτεχνικά δρώμενα όρους οικονομικής αξίας και γι΄ αυτό θ΄ αποφύγω ν΄ απαντήσω σχετικά με την ένδεια και τον πλούτο.

Εκείνο που εμένα μ΄ εξιτάρει πάντως είναι ο πνευματικός πυρετός, το αλισβερίσι των πνευμάτων, η ανακύκλωση των επιχειρημάτων, η αναχώνευση των ιδεών, ακόμη κι οι φθονερές ατάκες, ακόμη κι ένα κάποιο είδος τζερτζελέ. Πιστεύω πως το Διαδίκτυο αν και φιλοξενεί ένα τεράστιο κι άνισο λογοτεχνικό υλικό, εντούτοις το κατέστησε σίγουρο προσιτό σ΄ έναν μεγάλο αριθμό ενδιαφερομένων. Βέβαια έχει και τα αρνητικά του, αλλά ας αφήσουμε τα θετικά με τα αρνητικά να βγάλουν από μόνα τους τα μάτια τους στο μέλλον.

Ποια είναι η γνώμη σου για τα ερεθίσματα που περνά η σημερινή δημόσια παιδεία ως προς την πνευματική καλλιέργεια εν γένει αλλά και την λογοτεχνία ειδικότερα; Δεν νομίζω πως έχω σκεφθεί επ΄ αυτού κάτι πραγματικά ερεθιστικό και ριζοσπαστικό και αναγκαστικά αντιπαρέρχομαι την ερώτηση.

Πώς πιστεύεις πως επηρεάζει ένα ανάγνωσμα τον χαρακτήρα του αναγνώστη; Διαμορφώνει η λογοτεχνία την προσωπικότητά μας; Θεωρώ πως η  Λογοτεχνία μπορεί να επηρεάσει κάποιον στο να κατασταλάξει σε κάποιες ιδέες ή να ακολουθήσει κάποια ηθική ή προσωπική επιλογή στην ζωή του, αλλά  για την διαμόρφωση της προσωπικότητας συνεργούν και πολλά άλλα πράγματα λ.χ. οικογένεια, παιδεία, πολιτικοκοινωνικοοικοομικές συνθήκες  κ.λ.π.. Σε ακραίες και εξαιρετικές περιπτώσεις μπορεί να συμβάλλει και η  λογοτεχνία δραστικά  στην διαμόρφωση χαρακτήρα. Στην πραγματικότητα όμως, φαντάζομαι, πως ο αναγνώστης διαβάζει εκείνα τα βιβλία που ταιριάζουν στον ήδη διαμορφωμένο χαρακτήρα του.

Ενέχει θεωρείς ψήγματα ματαιοδοξίας η ενασχόληση με τη γραφή; Τι προσδοκά ένας ποιητής, ένας συγγραφέας, ένας λογοτέχνης τελικά; Ασφαλώς και ενέχει. Κάποτε έγραψα στο φβ: Η μανία με την ποίηση μπορεί να εξηγηθεί με το γεγονός ότι ο καθένας μπορεί να ικανοποιήσει την ακατανίκητη ανάγκη του να μιλήσει για τον εαυτό του, χωρίς να σεμνύνεται και χωρίς να θεωρηθεί εγωιστής, καθόσον  με το πρόσχημα ότι μιλάει για όλους τους άλλους φλυαρεί ακατάπαυστα για τον εαυτό του.

 Η ματαιοδοξία του γραφιά δεν υπολείπεται καθόλου από εκείνη του πολιτικού: και οι δύο θέλουν να λάμπει το απαστράπτον όνομά τους  εσαεί στο ουράνιο στερέωμα. Ο ποιητής, συγγραφέας κ.λ.π. σχεδόν εμμονικά προσδοκά την αναγνώριση, τον θαυμασμό των γυναικών, τα βραβεία, την εγγραφή του στο Πάνθεον των Γραμμάτων κ.λ.π..

Όσο για μένα ρώτησα κάποτε περήφανος τον Δάσκαλο Νιμού: Μήπως ξέρεις να μου πεις, δάσκαλε,  ποια είναι η θέση μου στον πνευματικό κόσμο της χώρας; Και μου απάντησε:  Η θέση σου, όπως εσύ τουλάχιστον θέλεις να την πιστεύεις,  προσομοιάζει μ΄ εκείνην του θεατή που καταφθάνει τελευταία στιγμή στο θέατρο κι ως εκ τούτου αναγκαστικά τον βάζουν να κάτσει στο τελευταίο κάθισμα της τελευταίας σειράς κι αυτός ρωτάει οργισμένος τον διπλανό του, καλά, όλοι αυτοί οι βασιβουζούκοι της πρώτης σειράς μέσον είχανε;

Ποιες είναι οι συνθήκες εκείνες που ωθούν εσένα προσωπικά στο να γράφεις; Τι σε εμπνέει και τι σε απωθεί; Όσο χειρότερες είναι οι συνθήκες τόσο καλύτερα. Στις καλές συνθήκες προτιμώ την ξάπλα, το πιοτό, το καλό φαί, γενικά το αραλίκι.

Μ΄ εμπνέουν κυρίως  τα πράγματα που μου κάθονται στο στομάχι, δηλαδή σχεδόν η πλειοψηφία των πραγμάτων. Με απωθούν των καπετάνιων της λογοτεχνίας τα σταυρωτά φυσεκλίκια και της λυκοφιλίας τα σταυρωτά φιλιά. Με απωθούν οι ερμητικά κλειστές αυτοδιαφημιζόμενες ελίτ. Με απωθούν τα απλοϊκά επιχειρήματα, οι κοινότυπες θέσεις, οι ανούσιες παρεμβολές, οι πολύ -τάχα μου- χάι εμφανίσεις.

Κοιτάζοντας μπροστά, τι θα ήθελες ακόμα να γράψεις, τι θα ήθελες να κατακτήσεις; Θα έλεγα να κατακτήσω την φήμη και την αιώνια καταξίωση, αλλά αυτά είναι λιγουλάκι δύσκολα. Από το να το παίζω στρατηλάτης προτιμώ απλά να είμαι περιηγητής. Στο μυαλό μου κυκλοφορούν πολλές ιδέες που στην υλοποίησή τους η μία φρενάρει την άλλη.  Πολλές φορές λ.χ. σκέφτομαι ν΄ αρχίσω να γράφω μια εξάτομη φιλοσοφική πραγματεία. Οι φιλόσοφοι άλλωστε είναι το ίδιο φαντασιόπληκτοι με τους λογοτέχνες, αλλά δεν είναι τόσο ερωτικοί.  Μ΄ αρέσει λοιπόν να ξαφνιάζω παρά να κατακτώ.

Τι θα συμβούλευες τους ανθρώπους εκείνους που, ασχέτως ηλικίας, ξεκινούν να γράφουν ποίηση ή πεζό; Θα τους συμβούλευα ν΄ αποφεύγουν τις συμβουλές. Αυτός που συμβουλεύει δεν παύει να είναι ο ίδιος αρκετά προκατειλημμένος  σε πολλά πράγματα. Αν θελήσει να σε βάλει στον σωστό δικό του δρόμο το σίγουρο είναι ότι θα σε τοποθετήσει ακριβώς από πίσω του. Ωστόσο οποιοσδήποτε θελήσει να βάλει τη θηλιά του γραψίματος στον λαιμό του πρέπει  να ξέρει πως θα ζει πλέον υπό καθεστώς μόνιμης ασφυξίας. Πάντα χρειάζονται τα γερά πνευμόνια για ν΄ αντέξεις …

Τι θα ήθελες να σε ρωτήσουν και δεν σου το έχουν ρωτήσει ακόμη; Θα ήθελα να με ρωτήσουν αν έχω ανάγκη από λεφτά.  Αλλά αυτό δεν το ρωτάει κανείς σήμερα.

Εν κατακλείδι είμαι ευγνώμων για την τιμή που μου κάνατε. Ελπίζω να μην δείχνω τόσο εξυπνάκιας όσο καταλογίζω εγώ στον εαυτό μου. Εύχομαι τα καλύτερα για εσάς και τους αξιότιμους αναγνώστες σας.


[Ο Αλέξανδρος Αραμπατζής γεννήθηκε στη Δράμα το 1961. Σπούδασε νομικά στην Αθήνα.

Ζει και εργάζεται ως δικηγόρος στη Δράμα.

Λογοτεχνικά και κριτικά κείμενά του έχουν δημοσιευθεί σε πολλά περιοδικά (ΔΙΑΒΑΖΩ, ΜΑΝΔΡΑΓΟΡΑΣ, ΛΕΞΗ, ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ κ.λ.π.).

Έχει εκδώσει τις ακόλουθες συλλογές διηγημάτων:

Η Ανταρσία της Μουστάρδας, Μανδραγόρας, 2000

Ο Χορός του σφυροδρέπανου,  Μανδραγόρας, 2005

Επίσης έχει εκδώσει τις ακόλουθες ποιητικές συλλογές :

Η αλύπητη συμμετρία των διχασμών,  Μανδραγόρας, 1996

Το μανιφέστο της κοινής συμφοράς, Μανδραγόρας, 1998

Δύο δρυοκολάπτες δραπετεύουν από το δρυοκολαπτεκκολλαπτήριο, Μανδραγόρας, 2002

Περί υψηλής ραπτικής καταιγίδων και καρφιών στα φέρετρα, Μανδραγόρας, 2005

Μεγαλιθικές Μπαλάντες, Τυπωθήτω, 2011

Διεύθυνση: ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΑΡΑΜΠΑΤΖΗΣ, ΛΑΜΠΡΙΑΝΙΔΗ 20, Τ.Κ. 66100, ΔΡΑΜΑ

ΤΗΛ.: 25210-21234 – 6939325175

alexaramp@gmail.com]

Ίσως σας αρέσει και

Αφήστε το σχόλιο σας

*

Ας γνωριστούμε

Όσοι αγαπάτε τη γραφή και μ’ αυτήν εκφράζεστε, είστε ευπρόσδεκτοι στη σελίδα μας. Μέσω της γραφής δημιουργούμε, επικοινωνούμε και μεταδίδουμε πολιτισμό. Φροντίστε τα κείμενά σας να έχουν τη μορφή που θα θέλατε να δείτε σε αυτά σαν αναγνώστες. Τον Μάρτιο του 2016 ίδρυσα τη λογοτεχνική ιστοσελίδα «Λόγω Γραφής», με εφαλτήριο την αγάπη μου για τις τέχνες και τον πολιτισμό αλλά και την ανάγκη ... περισσότερα

Αρχειοθήκη