Δεν ξέρω τι είναι η ευτυχία, τελικά. Παλιότερα έλεγα πως ευτυχείς είναι εκείνοι που τους αγαπούν. Κι ήμουν έτοιμη να φταίω για όλα, κλεισμένη μέσα στον μικρόκοσμο των σκέψεών μου και των πλασματικών μου θεωρήσεων για τα πάντα. Ζητιάνα, περπατώντας, δρόμους γεμάτους. Με αξίωσε η Ζωή κομμάτια δημιουργίας  και τώρα, μεσόκοπη, στέκομαι μπροστά σου, ορθή καθρέφτη και με κοιτάω κατάματα.

Αλίμονο αν δεν σε ελεήσει ο Θεός με τη στιγμή να κοιτάξεις τον εαυτό σου κατάματα! Δεν θα σου έχει δοθεί ποτέ ολόκληρη καμιά αλήθεια.

Για  αυτό το «κατάματα», λοιπόν, που λογιάζω ευλογία,  κατηγορήθηκα. Άλλαξα, λέει. Σκλήρυνα. Έπαψα να κάνω υπομονή. Να περιμένω. Το προηγούμενο, λέει, το μια ολόκληρη ζωή πότε ζητιάνα, πότε θύμα, ήταν καλύτερο. Πιο ήσυχο. Αθόρυβο. Κούρνιαζε σε μια γωνιά κι έσταζε δάκρυ. Πονούσε και γάβγιζε. Γάβγιζε και πονούσε. Έτσι ήταν. Δεν θα άλλαζε ποτέ.

Και τώρα που άλλαξε, αν άλλαξε,  γιατί δεν αρέσει πιο πολύ; Αφού το πρώτο ήταν βαρετό, το τωρινό δεν είναι πιο βολικό; Γαβγίζω τώρα; Κλαίω; Μένω ξάγρυπνη τα βράδια ζητώντας συγχώρεση από τη σκόνη στα έπιπλα;  Κοιμάμαι ακόμα διαγώνια για ν’ ακουμπάω κάτι ζωντανό και σταθερό; Και αν δεν βόλευε ποτέ αυτή μου η παρανόηση  και βασάνιζα ανθρώπους, αν τους καταδίκαζα στο βόλεμά τους, γιατί δεν είχε κάποιος τα απαιτούμενα καλαμπαλίκια να το πει;

Τώρα, που με κοιτάζω, δεν κοιτάζω το χτες. Δεν κλαίγομαι. Δεν κατηγορώ. Λυπάμαι που δεν μπορούν όλοι οι άνθρωποι να βλέπουν , μόνο. Κοιτάζουν όπως κι εγώ κοιτούσα τόσο πολύ το μέσα τους που χάνουν το όλο. Κι η ζωή δεν περιμένει. Ούτε σταματάει για να κοιτάξει πίσω. Η μια μέρα, λέτε, να συγκρίνει τον εαυτό της με την προηγούμενη ή την επόμενη; Εγώ είμαι πιο ηλιόλουστη!, να λέει η μια στην άλλη τον χειμώνα; Εγώ φύσηξα μιαν αύρα, η άλλη να απαντάει,  το καλοκαίρι. Δεν κάνουν κόντρες μεταξύ τους οι μέρες κι οι στιγμές. Οι άνθρωποι γιατί δεν κάνουμε τίποτε άλλο εκτός από αυτό;

Να αποδειχτεί το δίκιο και να καθίσει πού; Έχει τόσα πρόσωπα το δίκιο, όσα τα ονόματα μας! Τη διαφορά την κάνει η καθαρή ματιά! Το «είναι» πέρα από τα εγωιστικά, προσωπικά μας δίκια. Σαν να βλέπεις έναν πίνακα με προοπτική από το σημείο φυγής. Και τα χρώματα από την αυτόφωτη ομορφιά που έχει το κάθε αντικείμενο! Το πινέλο του ζωγράφου τ’ αγαπάει όλα τα χρώματα. Και με απλόχερη γενναιοδωρία τα απλώνει πάνω στον πίνακα. Το κάθε ένα έχει τη θέση του. Είναι κομμάτι του όλου. Ας βαδίσει άξια τη μοίρα του… Χωρίς να κλαίγεται και να μεμψιμοιρεί.

Είναι σαν να με λένε Ευάγγελο. Μέσα στη γυναικεία μου φύση κουβαλάω μιαν αντρίκεια καρδιά. Που δεν φοβάται να πει την αλήθεια του. Σκαφτιάς είμαι. Σκάβω. Κάθε μέρα, αξημέρωτα κατεβαίνω στο ορυχείο. Σκοτάδι βγαίνω. Λερωμένος τη σκόνη της πέτρας και τον ιδρώτα απ’ το κορμί μου.

Ευάγγελο είναι σαν να  με λένε. Την ώρα που αρχίζουν να πεταρίζουν τα κοτσύφια φοράω τα γάντια μου και την ολόσωμη φόρμα μου κι αρχίζω να μαζεύω τα σκουπίδια ή να καθαρίζω τις ακαθαρσίες του κόσμου. Να κουβαλάω χαμαλίκι τα βάρη που άλλοι πονάνε να σηκώνουν.

Στο παρελθόν, πολλές φορές σύρθηκα κάτω από τη γη, σκουλήκι. Ευχήθηκα πολλές φορές το θάνατο, γιατί φοβήθηκα να δω κατάματα. Γιατί κουράστηκα να βρίσκω τοίχο μπροστά μου. Χωρίς να σκεφτώ ποτέ πως δεν ήταν δικός μου.  Ότι δεν άλλαζε την ψυχή μου. Δεν όριζε την σκέψη μου. Δεν λερώνει τ’ άδικο, δεν μουτζουρώνει το σκάψιμο του βράχου, δεν ποτίζει το δέρμα η σκουπιδίλα, τίποτα δεν σε λερώνει αν το λέρωμα της ζωής δεν το κάνεις εσύ. Κι αν είναι κάτι να ευχηθώ για μένα, είναι όταν τελειώσουν οι μέρες μου σε αυτήν τη γη, να μην έχει μείνει από μένα πίσω μια ανάμνηση λερωσιά!

Κουράστηκα με τα όνειρα σε λίστα αναμονής! Είπα να ζήσω.