1988-2017
Μια συνομιλία που κρατάει περίπου χρόνια 30
«Η αμφισβήτηση είναι ευάλωτη»
Λ. Πούλιος
Πάμε αρκετά χρόνια πίσω, στο 1988, όταν ο Γιώργος Δρανδάκης [1] ήταν η αιτία να γνωριστώ με τον Λευτέρη Πούλιο. [2] Δούλευα στην Λαϊκή Επιμόρφωση [3] την περίοδο 1983-1987. Έκανα μαθήματα θεάτρου σε ιδρύματα σωφρονιστικά [4] μία πρόταση δική μου, που στήριξε ο Γ. Δρανδάκης με πολύ θέρμη. Μιλούσαμε με τον Γιώργο -ατέρμονες συζητήσεις- για το τι μπορούσαμε καλύτερο να κάνουμε σε χώρους με νέα παιδιά, έφηβους και ενήλικες. Το θέατρο και η ποίηση ήταν το πρωταρχικό υλικό που σκεφτόμασταν να χρησιμοποιήσουμε. Ποιητής ο ίδιος, ευαίσθητος άνθρωπος, καλλιεργημένος και ταξιδεμένος, οργάνωνε πολύ συχνά ποιητές βραδιές. Είχαν εκδοθεί και οι τρεις ποιητικές συλλογές μου 84, 86,87 και ο Γιώργος γνώριζε και τις δυο μου ιδιότητες, αυτή της ηθοποιού και της ποιήτριας και με καλούσε για να διαβάσω ποίηση τρίτων. Επιθυμούσε η ανάγνωση των ποιημάτων να γίνεται από ποιητές ή ηθοποιούς που αγαπούσαν την ποίηση. Προσωπικά συμμετείχα μόνο αν είχα μια σχέση με την ποίηση του εκάστου αφιερώματος. Όταν λοιπόν μου πρότεινε την απαγγελία της ποίησης του Λευτέρη Πούλιου, την δέχτηκα με πολύ χαρά και συγκίνηση. Σε αυτό το δημιουργικό πλαίσιο η συνεργασία μας ήταν κάτι παραπάνω από επιθυμητή. Εκείνη λοιπόν την περίοδο γνώρισα τον Λευτέρη Πούλιο λόγω του Γ. Δρανδάκη.
Νοιώθω ότι δεν ανήκω σε καμία γενιά. Πέρασα και περνώ με ένα δικό μου τελείως ιδιόμορφο τρόπο σχεδόν γλιστράω σαν το χέλι σαν να θέλω να κρυφτώ από τον κόσμο, εγώ που τόσο αγαπώ τούτη την ζωή, τούτο το θαύμα. Μοιάζω με ξένη στο τόπο μου και αυτό γίνεται με έναν τρόπο που δεν το κατευθύνω εγώ ούτε το ορίζω, ίσως λόγω της αστάθειας που επικρατούσε στην παιδική μου ηλικία. Πολλά οφείλονται στην ηλικία αυτή. Την έχω αποδεχτεί όμως την θέση αυτή, με σεβασμό και μελαγχολία αλλά ήταν ο μόνος τρόπος για να παραμείνω ζωντανή. Δεν έχω εναντιωθεί στον τρόπο αυτό που επιθυμεί ‘το είναι’ μου να λειτουργεί. Η γενιά του Λ. Πούλιου είναι και η δική μου. Είμαι νεότερη του κάποια χρόνια αλλά όταν τον γνώρισα έμοιαζε να με περνά δεκαετίες. Κάτι το ύφος του, τα άσπρα του μαλλιά και γένια, το βάρος του, η ψυχοσύνθεση του, το πώς αισθανόταν ο ίδιος, μου φαινόταν ότι είχα να κάνω με έναν μεγάλο σε ηλικία άνθρωπο. Βέβαια δεν με ενδιέφερε αυτό, μια εντύπωση απλά καταγράφω, που έχει σχέση με το πως λειτουργούσα εγώ. Δεν διάβαζα το βιογραφικό κάποιου ανθρώπου που με ενδιέφερε. Μου αρκούσε το έργο του και η προσωπική επαφή με το άτομο αυτό. Και έτσι έπραξα και με τον Λ. Πούλιο. Πολύ αργότερα έμαθα την ηλικία του και ήταν έκπληξη για μένα. Αυτό που με ενδιέφερε ήταν η ποίηση του, που τώρα τόσοι την μιμούνται. Και αυτό ήταν από τα πράγματα που συζητούσαμε τις λίγες φορές που βρεθήκαμε. Για την μίμηση και τις επιρροές στην τέχνη και στην ποίηση. Βρισκόμασταν κυρίως στον χώρο του και επίσης και στον δικό μου χώρο λιγότερο. Σπάνιο για εκείνον να μεταφέρεται αλλού. Πιο καλά ένοιωθα στο σπίτι του γιατί και ο ίδιος ήταν πιο χαλαρός και ομιλητικός στον δικό του χώρο. Μου άρεσε ο Πούλιος γιατί ήταν αφτιασίδωτος -μα τόσο αφτιασίδωτος!- που με συγκινούσε και τον εμπιστευόμουν σαν άνθρωπο. Μέσα σε αυτό το μη σκηνοθετημένο τρόπο του, ξεπηδούσε μια μεγάλη καρδιά, ένας άνθρωπος με αισθήματα, αυστηρότητα και ήθος, χωρίς να προσπαθεί να επιβάλλει στους άλλους τις ιδέες του. Δεν μπορούσα να τον φανταστώ να κάνει κάτι άσχημο σε άλλους ανθρώπους παρά μόνο στον εαυτόν του. Τον σεβόμουν και τον αγαπούσα ως άνθρωπο. Η ποίηση του τα χρόνια εκείνα, αν και διέφερε πολύ από την δική μου ποίηση της εποχής εκείνης, αλλά και από τους ποιητές που διάβαζα την ίδια περίοδο, Έλληνες ποιητές της γενιάς του ‘30 και του ‘50 και σύγχρονους Αμερικανούς ποιητές, με άγγιζε. Εκτιμούσα τον ποιητικό λόγο του Λ. Πούλιου και με βάση την ποίηση του, πλησίασα και την σύγχρονη ιστορία του τόπου μου.
Χρωστάω πολλά στον Λ. Πούλιο και ας μην το γνώριζε εκείνος γιατί δεν μιλούσαμε τόσο για μας αλλά για τον κόσμο τον αληθινό που μας περιέβαλλε και τον κόσμο της ποίησης. Τώρα στην νέα μου ποιητική περίοδο, βλέπω την αλλαγή μου σε πολλά σημεία και ίσως τώρα να πλησιάζει η δική μου γραφή πιο κοντά στην πραγματικότητα όπως την βιώνουν οι περισσότεροι άνθρωποι. Κάτι που ο Λ.Π είχε κατακτήσει εξ αρχής στην δική του ποίηση.
“Αὐτοὺς ποὺ ἀνοίγουν στὸ μέλλον δρόμο
κομμένα ἁγνὰ προϊόντα της φύσης
Στὴν ἀνώνυμη ἱστορία.
Τὸ μπρίκι
Εἶναι τὸ αἰώνιο τσίγκινο μπρίκι
αὐτὸ πού μου ἔδωσε ὅ,τι καλύτερο εἶχε
αὐτῆς τῆς ζωῆς καὶ μᾶλλον ὁλότελα ξαφνικὰ
χωρὶς οὔτε ἀρχὴ μήτε τέλος.”
Λευτέρης Πούλιος, Στρίγκλισμα
«Δεν διαβάζω ποίηση για τους ίδιους λόγους. Αλλά και το διάβασμα είναι επικίνδυνο· σε κάνει αλαφροΐσκιωτο. Ύστερα, κι εκείνος που διαβάζει πρέπει να έχει ταλέντο. Είναι λίγοι αυτοί που διαβάζουν πραγματικά.» Λ. Πούλιος
ΠΕΜΠΤΗ 19 ΜΑΙΟΥ 1988, ΩΡΑ 8:00 Μ.Μ
ΕΙΣΟΔΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΗ
«Ο κόσμος διαβάζει πάντα ποίηση. Αλλά ο πολύς κόσμος δεν πρέπει να διαβάζει. Είναι ανώφελο όταν δεν καταλαβαίνεις. Χρειάζεται να διαβάζεις με την ψυχή. Η ποίηση απευθύνεται σε μια ελίτ, όχι κοινωνική ούτε μορφωτική, σε μια αριστοκρατία της φύσης. Για να διαβάσεις πρέπει να ’σαι απλός σαν περιστέρι. Όσο πιο πολλά ξέρεις, τόσο περισσότερο σου διαφεύγει το ποίημα.» Λ. Πούλιος
«Οι ποιητές είναι οι ακρίτες της ανθρώπινης αξιοπρέπειας» Λ. Πούλιος
2017 Μάρτιος, Αθήνα
Όλα τα σημαντικά πράγματα που συμβαίνουν στην ζωή μας, την στιγμή που συμβαίνουν, κατά την διάρκεια που συμβαίνουν, όταν τα ζούμε με λίγα λόγια, τότε που τα βιώνουμε δεν μπορούμε να τα εκτιμήσουμε όσο πρέπει τουλάχιστον αυτό συμβαίνει σε μένα ή για να δω μια άλλη διάσταση του θέματος, αν και τα εκτιμώ πολύ γι’ αυτό και εξ άλλου συμμετέχω, τα προσπαθώ, τα επιδιώκω, πολύ αργότερα συχνά μετά από χρόνια καταλαβαίνω την ανυπέρβλητη αξία που είχαν για μένα, δηλαδή μέσα στο χρόνο επαναπροσδιορίζονται μόνα τους και τότε παίρνουν την πραγματική τους διάσταση. Φυσικά η επιλογή μου εκείνη την δεδομένη στιγμή στο παρελθόν, σημαίνει ότι λειτουργώ με το ένστικτο ότι υπάρχει ενεργοποιημένη κρίση και ότι το ‘τρίτο μάτι’ βλέπει καλύτερα από τα άλλα δυο. Το να γνωρίσεις έναν άνθρωπο είναι πάντα μια σημαντική στιγμή. Πριν από την χρονική αυτή στιγμή, ήσουν άλλος άνθρωπος και μετά θα είσαι πάλι διαφορετικός.
Η παρουσία ενός ανθρώπου στην ζωή σου μπορεί να σε προχωρήσει, μπορεί να σε δυσκολέψει και βέβαια να γίνει αφορμή να δεις και να καταλάβεις πράγματα που ποτέ δεν είχες υποψιαστεί για τον εαυτό σου, για τις σπουδές σου, για την γνώση γενικότερα και για την ίδια την ζωή. Οι συναντήσεις έχουν μια μαγική ιδιότητα να μεταμορφώνουν αυτούς που μπαίνουν στην διαδικασία της συνάντησης. Ας δούμε τις λέξεις που φέρουν συγγενική έννοια με την λέξη συνάντηση. Είναι η Γνωριμία, Επαφή, Επικοινωνία, Γνώση (λέμε γνώρισα αυτόν τον άνθρωπο). Μέσα στην ζωή προσχωρούμε κάνοντας και δημιουργώντας συναντήσεις που άλλοτε είναι συναντήσεις σταθμοί, άλλοτε είναι απλές συναντήσεις όμως καμιά συνάντηση δεν είναι αδιάφορη ακόμη και αν νομίζουμε ότι είναι. Με τα χρόνια οι άνθρωποι αργά ή γρήγορα προχωρούν σε μια τελευταία συνάντηση αυτή με τον θάνατο. Τι είναι ο θάνατος παρά το τέλος των επαφών με τους άλλους ανθρώπους, με την ίδια την ζωή και μια επιπλέον και τελική γνώση.
Αμέρικαν μπαρ στην Αθήνα
Νιώθω σκολιαρόπαιδο που τού’ λαχε στραβόξυλο
δάσκαλος. Καιρό λογάριαζα μαζί σου πως
θα τα πω. Φριχτό γερασμένο σκυλί πάμε
να ξεράσουμε τ’ αποψινό μας μεθύσι,
σ’ όλες τις πόρτες των κλειστών βιβλιοπωλείων.
Πάμε να κατουρήσουμε όλα τ’ αγάλματα
της Αθήνας, προσκυνώντας μονάχα του
Ρήγα. Και να χωρίσουμε ο καθένας στο
δρόμο του σαν παππούς και εγγονός που
βριστήκανε. Φυλάξου καλά απ’ την τρέλα
μου γέρο, όποτε μού τη δώσει θα
σε σκοτώσω.
Λ. Πούλιος
Μαρία Πανούτσου – Αθήνα 2017, Μάρτιος
Σημειώσεις
[1] http://vakxikon.blogspot.gr/2007/02/blog-post_28.html Για τον Γιώργο Δρανδάκη
[2] O ποιητής Λευτέρης Πούλιος γεννήθηκε στην Aθήνα το 1944. Εμφανίστηκε στα γράμματα πρώιμα το 1961, με τη δημοσίευση ποιήματός του στην εφημερίδα “Αυγή”. Η ουσιαστική του, όμως, παρουσία εγκαινιάστηκε το 1969 με τη συλλογή “Ποίηση”, με πρόλογο του Φώντα Κονδύλη [5] “Ausblicke”, “Τραμ”, “Χρονικό” κ.ά. Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί στα αγγλικά, ιταλικά, ρωσικά, γαλλικά και τσέχικα.
[3] Σε όλους τους Νομούς αναπτύσσεται δίκτυο της Λαϊκής Επιμόρφωσης µε στόχο την εκπαίδευση και μετεκπαίδευση ανηλίκων και ενηλίκων στην δεκαετία του 1980.
[4] Ανδρικές Φυλακές Κορυδαλλού
[5] http://www.rizospastis.gr/story.do?id=1186943 Για τον Φώντα Κονδύλη
Αφήστε το σχόλιο σας