«Σώτη Τριανταφύλλου», γράφει ο Τόλης Αναγνωστόπουλος

Σώτη Τριανταφύλλου / Μικρό βιογραφικό

Η Σώτη Τριανταφύλλου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1957. Σπούδασε φαρμακευτική και γαλλική φιλολογία  στην Αθήνα, ιστορία  στο Παρίσι και στη Νέα Υόρκη καθώς και φιλοσοφία των μαθηματικών. Έχει γράψει τα εξής μυθιστορήματα – διηγήματα: Μέρες που έμοιαζαν με μανταρίνι, Το εναέριο τρένο στο Στίλγουελ, Άλφαμπετ Σίτυ, Σάββατο βράδυ στην άκρη της πόλης, Αύριο μια άλλη χώρα, Ο υπόγειος ουρανός, Το εργοστάσιο των μολυβιών, Φτωχή Μάργκο, Άλμπατρος, Κινέζικα κουτιά, Λίγο από το αίμα σου, Για την αγάπη της γεωμετρίας, Σπάνιες Γαίες, Μηχανικοί καταρράκτες, Αστραφτερά πεδία, Το Τέλος του Κόσμου σε Αγγλικό Κήπο, που έγιναν τα περισσότερα μπεστ σέλερ και τις νουβέλες: Γράμμα από την Αλάσκα, Θάνατος το ξημέρωμα, Η φυγή, Συγχώρεση, Πιτσιμπούργκο, καθώς και τα βιβλία για παιδιά: Η Μάριον στα ασημένια νησιά και τα κόκκινα δάση και Γράμμα από ένα δράκο. Μαζί με τον Ηλία Ιωακείμογλου, έγραψαν από κοινού τα βιβλία: Αριστερή τρομοκρατία, δημοκρατία και κράτος και Για τη σημαία και το έθνος. Έχει εργαστεί ως μεταφράστρια, επιμελήτρια εκδόσεων, αρθρογράφος σε εφημερίδες αλλά και ως καθηγήτρια της Ιστορίας του Κινηματογράφου καθώς και της Αμερικανικής Ιστορίας.

Αναλύοντας τη Σώτη μέσα από τα βιβλία της

Η Σώτη Τριανταφύλλου είναι ίσως η πιο ταλαντούχα και χαρισματική σύγχρονη γυναίκα συγγραφέας. Γράφει αυτοβιογραφικά  βιβλία με ιστορικά και πολιτικά στοιχεία αλλά και αποτυχημένες ερωτικές ιστορίες με πρωταγωνιστές που φαίνονται χαμένοι από χέρι. Οι σπουδές στην ιστορία της δίνουν ένα αίσθημα υπεροχής έναντι πολλών άλλων συγγραφέων που απλά έχουν εντρυφήσει ή ασχοληθεί αποσπασματικά με το ιστορικό μυθιστόρημα. Ειδικεύεται στον Ψυχρό Πόλεμο για αυτό και  αρκετά βιβλία της διαδραματίζονται στις Η.Π.Α. ή τη Σοβιετική Ένωση της δεκαετίας του 80. Αν και μπορεί να εκδώσει και δύο βιβλία το χρόνο, τα γραπτά της φαίνονται εξαιρετικά συμπαγή και δουλεμένα. Η γραφή της είναι εθιστική και κυνική μαζί. Μπορεί να στήσει αριστοτεχνικά τις ιστορίες της σε διάφορες εποχές καθώς εκτός από ιστορικές γνώσεις έχει πολύ ζωντανή γλώσσα και  αμεσότητα στη γραφή  σε βαθμό που να βλέπουμε ολοζώντανα το σκηνικό. Οι φανατικοί αναγνώστες της δεν κουράζονται ποτέ αφού η Τριανταφύλλου χρησιμοποιεί διαφορετικούς τρόπους αφήγησης σχεδόν σε κάθε βιβλίο της. Στο «Το τέλος του κόσμου σε αγγλικό κήπο» ο αφηγητής Σίλκοξ ξεκινά να μας πει μια ιστορία για ένα ράφτη-στρατιώτη του αγγλικού εμφυλίου τον Πρέσκοτ. Σταδιακά αλλάζει σκοπιά και μοιάζει να αφηγείται τη δική του ιστορία ενώ εμβόλιμα παρακολουθούμε απολαυστικούς διαλόγους με τον εκδότη του τον κύριο Σίντνεϋ.

Αν και στενάχωρες οι περισσότερες ιστορίες της δεν «σε ρίχνουν», καθώς αποφεύγει μελοδραματισμούς και συναισθηματικές υπερβολές. Στο κρίσιμο σημείο παίρνει την κάμερα από το πρόσωπο των ηρώων και εμπλουτίζει την αφήγησή της με ιστορικά, πολιτικά ή θρησκευτικά στοιχεία.

Στο «Για την αγάπη της γεωμετρίας» ενώ υπάρχει ένα λεφούσι αρνητικών ηρώων (δεν υπάρχει ρε γαμώτο ούτε ένας θετικός) στο τέλος παρά την καταχνιά φαίνεται να θριαμβεύει η επιστήμη, η λογική και η αγάπη. Η ηρωίδα Ανατολή Μπότσαρη μέσα σε ένα άρρωστο περιβάλλον. Ο μπαμπάς ένας κομμουνιστής του «κώλου» όπως αποδεικνύεται, η  μαμά άβουλη, η  γιαγιά αυταρχική, ο αδελφός μουγκός, όλο το σόι με τα θέματά του. Και αυτή αρκείται στην αγάπη της για τη μουσική και τη γεωμετρία.

Στο «Γράμμα από την Αλάσκα» αναπτύσσει άριστα τη νουβέλα με την μορφή επιστολών. Η Γουέντι τραγουδίστρια της Κάουντρι ερωτεύεται τον Τζέραρντ ένα παραιτημένο από τη ζωή άνεργο. Αυτή ρομαντική και ενεργητική αυτός άνευρος. Αυτή παλεύει για τον έρωτα και την επαγγελματική της επιτυχία αυτός για το τίποτα. Ακόμα και όταν η Γουέντι φεύγει για περιοδεία στην Αλάσκα και του στέλνει γράμματα αυτός δεν απαντά. Η Αλάσκα και το ψυχρό τοπίο δένει με το περιβάλλον του βιβλίου.

Στο «Εργοστάσιο των μολυβιών» αφηγείται την ιστορία ενός αιώνα: από το Κάιρο μέχρι τη  Μπραζαβίλ παρακολουθούμε την ιστορία της οικογένειας Ασημάκη σε τρεις γενιές αλλά και την πορεία του ευρωπαϊκού μοντερνισμού. Και τι δεν περιγράφει μέσα σε 400 σελίδες η Τριανταφύλου; Την αποικιοκρατούμενη Αφρική, την  Ελλάδα του 40, την Ελβετία -το κέντρο της αριστερής διανόησης των αρχών του αιώνα- τους  Σπαρτακιστές στο Βερολίνο, τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, την Οκτωβριανή επανάσταση…

Στο αξεπέραστο κατά τη γνώμη μου «Σπάνιες γαίες»  ο κομμουνιστής Πραβιέν βλέπει τον πατέρα του να εκτοπίζεται σε στρατόπεδο συγκέντρωσης, τη μάνα του να τρελαίνεται και την αδελφή του να φεύγει μακριά. Όνειρό του να γίνει κλόουν σε τσίρκο. Εκεί γνωρίζει τον έρωτα στο πρόσωπο της Ντάριας, ακροβάτισσας και μικροβιολόγου. Και όταν αυτή συλλαμβάνεται και καταδικάζεται σε θάνατο αυτός υποχρεώνεται να συμμετάσχει στο εκτελεστικό απόσπασμα (εξαιρετική σύλληψη). Συνεχίζει να δίνει παραστάσεις (δεν βγάζει πλέον καθόλου τη στολή κλόουν από πάνω του) μέχρι που και ο ίδιος ο Στάλιν τον καλεί στο σπίτι του. Γνωρίζεται με τον κατάσκοπο Μπέρτζες και από τότε αλλάζει όλη η κοσμοθεωρία του.

Στη «Συγχώρεση» η Αντόνια ζει στην Αμερική με το σύζυγο και τη μοναχοκόρη της. Όταν η κόρη της απάγεται και δολοφονείται η Αντόνια προσπαθεί να συνέλθει και να τα βάλει με το δολοφόνο του παιδιού της. Το παράδοξο σε αυτό το βιβλίο είναι ότι η συγγραφέας σκύβει όχι μόνο στο πρόσωπο της χαροκαμένης μάνας αλλά και του εκτελεστή. Του δίνει χώρο να αναπτυχθεί και να εξηγήσει όσο μπορεί τη στάση του, ακροβατώντας μεταξύ συμπεριφορών που μοιάζουν άλλοτε σε άνθρωπο και άλλοτε σε ζώο.

Σε αρκετά βιβλία χρησιμοποιεί «μουσικό χαλί» κάτω από την αφήγησή της κυρίως με το αγαπημένο της ροκ εν ρολ και τη τζαζ.

Είναι «αντράκι» στη γραφή της όχι μόνο για το στυλ της αλλά και γιατί δε διστάζει να αναμετρηθεί  με μεγάλους συγγραφείς αλλά και με εξαιρετικά ιδιάζουσες τεχνοτροπίες, όπως η μπητ λογοτεχνία. Ναι, οκ θα πει κάποιος, μπορεί να τα βάλει με το μυθικό Κέρουακ; Διαβάστε τον «Υπόγειο Ουρανό» και «Το Σάββατο βράδυ στην άκρη της πόλης» και θα βγάλετε μόνοι σας το συμπέρασμα.

Χρησιμοποιεί διαλόγους καυστικούς και άλλοτε πρωτοπρόσωπη και άλλοτε τριτοπρόσωπη γραφή στο ίδιο μυθιστόρημα εναλλάσσοντας το «φωτισμό» των ηρώων (χαρακτηριστικό παράδειγμα το «Για την αγάπη της γεωμετρίας»).

Συγγραφικό ισοζύγιο

Θετικό πρόσημο στο φουλ. Η Σώτη είναι ένας χαμαιλέοντας που μεταμορφώνεται συνεχώς λογοτεχνικά αγγίζοντας θέματα που για πολλούς κάνουν τζιζ. Μπορεί η άτιμη να γράψει τα πάντα: Για την αγγλική ύπαιθρο, το Σταλινισμό («Σπάνιες γαίες») και την πτώση του τείχους μέχρι και για τα ήθη και τα έθιμα των Μάο-Μάο της Κένυας («Λίγο από το αίμα σου»). Το μαγκιώρικο και ροκ στυλ που έχει στη ζωή της, της βγαίνει και συγγραφικά. Βέβαια η ρητορική της κατά της Εκκλησίας, της μητρότητας και της Αριστεράς για κάποιους μπορεί να θεωρηθεί και εμμονική. Δεν έχει ανάλαφρη γραφή. Χτίζει ήρωες κανονικούς ανθρώπους (συνήθως κοσμογυρισμένους), που τους συμβαίνουν κανονικά πράγματα (οκ, λίγο μελαγχολικά), σε αντίθεση με πολλούς συναδέλφους της που ψάχνουν απεγνωσμένα για «τραβηγμένες» ιστορίες, εξωγήινους ήρωες και τρελές ανατροπές για να βρουν αναγνώστες που θα πουν ότι «ρούφηξαν» τα βιβλία τους ή τα διάβασαν απνευστί. Και όλα αυτά έχοντας από κάτω ένα μουσικό χαλί που «ντύνει» ανάλογα το περιεχόμενο των κειμένων της.

Θα το επαναλάβω: η Σώτη όσα γράφει τα έχει ζήσει ή τα έχει σπουδάσει και ταυτόχρονα τα έχει δουλέψει σαν είλωτας για να βγουν τόσο μα τόσο παραστατικά και αληθινά. Μόνο και μόνο για αυτά συν το απύθμενο ταλέντο της δεν μπορεί εύκολα να την πλησιάσει Έλληνας σύγχρονος συγγραφέας. Το ίδιο φαίνεται να επιθυμεί και σαν άνθρωπος προκαλώντας διαρκώς δημοσιογράφους, αριστερές και ακροδεξιές ομάδες, εκκλησιαστικούς φορείς ομάδες πολυτέκνων και ομοφυλοφιλικές οργανώσεις (αν και για τους τελευταίους δεν είχε δηλώσει ότι ήταν κατά των  γάμων τους αλλά κατά του γάμου γενικότερα). Παίζει μαζί τους ένα παιχνίδι που δε βγάζει πουθενά. Ή μήπως αυτό το παιχνίδι τη ζεσταίνει, την προπονεί και της δίνει έμπνευση και κίνητρο για να γράψει ακριβώς για αυτά; Είναι μέσα στη θεματολογία της άλλωστε. Έχοντας διαβάσει τα περισσότερα έργα της τολμώ να πω πως η Τριανταφύλλου αφού πρώτα μαζεύει οργή και υλικό από το σαθρό πολιτικό και κοινωνικό σύστημα της χώρας μας, προκαλεί και ραδιουργεί. Μετά αποσύρεται στα ξένα και με τον τρόπο της (μέσα από τα βιβλία της) είτε επιτίθεται δριμύτατα, είτε σφάζει με το βαμβάκι ιδεολογίες, πολιτικές και επαρχιώτικα κατάλοιπα που μας έφτασαν όπου μας έφτασαν. Και όλα αυτά, είπαμε, όχι μόνο γιατί είναι χαρισματική, (παρα) μορφωμένη και δουλευταρού αλλά και γιατί… μπορεί.

ΑΤΑΚΑ ΚΑΙ ΕΠΙΤΟΠΟΥ

Κορυφαίες ατάκες της συγγραφέως:

-Ο μοναδικός αγώνας που έχει σημασία είναι ο αγώνας εναντίον της ανθρώπινης βλακείας.

 

-Εκλέγουμε τους άσχετους διότι έχουμε απογοητευτεί από τους σχετικούς.

 

-Οι λαϊκιστικές κυβερνήσεις δημιουργούν ένα παράδοξο: ενώ κολακεύουν τον λαό τους και τον αφήνουν να κάνει βλακείες, δεν καταφέρνουν να τον προστατέψουν ― διότι οι βλακείες παρακωλύουν τη διοίκηση.

 

-Αν δει κανείς τις δύο οικογένειες, τις παλιές και τις καινούριες, σαν ένα σύστημα, η καινούρια οικογένεια πληρώνει  την υπερβολική αγάπη και αφοσίωση που μπορεί να μας κάνει καλό στην παλιά.

 

-Δεν αναγνωρίζω ως προβλήματα παρά δυο-τρία που σχετίζονται με τη ζωή και τον θάνατο. Τα υπόλοιπα είναι φλυαρίες κακομαθημένων ανθρώπων.

 

-Η βελτίωση της ζωής είναι αργή. Δεν χρειάζεται να «σωθούμε». Ας κάνουμε μερικά βήματα ως άτομα και ως κοινωνίες. Μερικά απλά βήματα.


-Τότε όπως είπα, ήμουν ακόμα αγέννητος – στην άβυσσο της ανυπαρξίας όλοι οι άνθρωποι είναι ίσοι κι αθώοι, μόλις γεννηθούν αρχίζουν να κάνουν λάθη και να υποφέρουν από τα λάθη των άλλων. («Σπάνιες γαίες»)


[Πηγή φωτογραφίας Σώτης Τριανταφύλλου: www.clickatlife.gr]

Ίσως σας αρέσει και

Αφήστε το σχόλιο σας

*

Ας γνωριστούμε

Όσοι αγαπάτε τη γραφή και μ’ αυτήν εκφράζεστε, είστε ευπρόσδεκτοι στη σελίδα μας. Μέσω της γραφής δημιουργούμε, επικοινωνούμε και μεταδίδουμε πολιτισμό. Φροντίστε τα κείμενά σας να έχουν τη μορφή που θα θέλατε να δείτε σε αυτά σαν αναγνώστες. Τον Μάρτιο του 2016 ίδρυσα τη λογοτεχνική ιστοσελίδα «Λόγω Γραφής», με εφαλτήριο την αγάπη μου για τις τέχνες και τον πολιτισμό αλλά και την ανάγκη ... περισσότερα

Αρχειοθήκη